Alloh taolo bizga barcha payg‘ambarlari va elchilari haqida gapirmagan, balki ulardan faqat ba’zilari haqida gapirgan.

Alloh taolo aytdi: “Aniqki, Biz sendan oldin ham Payg‘ambarlar yuborganmiz, ulardan ba’zilari borki, senga xabar berganimiz ham bordir. G‘ofir (78).

Qur'onda nomlari keltirilganlar yigirma beshta payg'ambar va elchilardir.

Alloh taolo dedi: "Va bu bizning Ibrohimga qavmiga qarshi bergan hujjatimizdir. Biz kimni xohlasak, darajalar bilan ko'tarurmiz. Albatta, Robbing hikmatli va biluvchi zotdir". Va unga Ishoq va Yaqubni berdik. Ularning har birini hidoyat qildik va Nuhni ham undan oldin hidoyat qildik. Uning avlodlaridan Dovud, Sulaymon, Ayub, Yusuf, Muso va Horun bor edi. Biz yaxshi amal qiluvchilarni shunday mukofotlaymiz. Va Zakariyo, Yuhanno, Iso va Ilyos. Ularning har biri solih odam edi”. Solihlarni, Ismoilni, Ilyosni, Yunusni va Lutni va ularning hammasini olamlardan afzal qildik.

Bular bir kontekstda zikr etilgan o'n sakkizta payg'ambardir.

Odam, Hud, Solih, Shuayb, Idris, Zul-Kifl alayhissalom Qur’oni karimning turli o‘rinlarida zikr qilingan, so‘ngra ularning oxirgisi Payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallam barchalariga Allohning salomi va salomi bo‘lsin.

Ulamolar o‘rtasida u payg‘ambar yoki solih avliyo bo‘lganligi borasida kuchli ixtilof bo‘lishiga qaramay, Xizr nomi sunnatda zikr qilingan.

Shuningdek, u: Muso alayhissalomning o‘rniga o‘z qavmi ustidan o‘tgan va Quddusni zabt etgan Yoshua ibn Nunni eslatib o‘tgan.

Alloh taolo Qur’oni Karimda ba’zi payg‘ambarlar va elchilarning qissalarini, ularga ibrat olishlari va ibrat olishlari uchun zikr qilgan, chunki ularda ibrat va ma’ruzalar mavjud. Ular payg‘ambarlarning o‘z qavmlariga da’vati chog‘ida sodir bo‘lgan sobit hikoyatlar bo‘lib, Allohga da’vat qilishda to‘g‘ri yondashuv va to‘g‘ri yo‘lni, bandalarning dunyo va oxiratda to‘g‘rilik, saodat va najotga erishadigan narsalarini oydinlashtiradigan ko‘plab ibratlarga to‘la. Alloh taolo dedi: "Albatta, ularning qissalarida aql egalari uchun ibrat bor. Bu to'qib chiqarilgan rivoyat emas, balki o'zidan oldingi narsalarni tasdiqlovchi va har bir narsani batafsil bayon etish va iymon keltiradigan qavm uchun hidoyat va rahmatdir".

Bu yerda biz Qur’oni Karimda zikr etilgan payg‘ambar va elchilarning qissalarini qisqacha bayon qilamiz.

Odam alayhissalom

Alloh taolo o‘zining mukarram kitobida payg‘ambarlarning birinchisi Odam alayhissalomning yaratilish qissasini zikr qilgan. U zot uni O'z qo'li bilan O'zi xohlagan suratda yaratdi. U boshqa ijodlardan farq qiladigan sharafli ijod edi. Alloh taolo Odam Atoning nasl-nasabini O'zining surati va qiyofasida yaratdi. Alloh taolo dedi: (Va qachon Robbing Odam bolalaridan ularning bellaridan zurriyotlarini olib, ularni o‘zlariga guvoh qilib: “Men sizning Robbingiz emasmanmi?” dedilar. Ular: “Ha, guvohlik beramiz”, dedilar.) Alloh Odamni yaratgandan so‘ng, uning qovurg‘asidan yaratilgan xotini Momo Havo bilan birga jannatga joylashtirdi. Ular uning lazzatlaridan bahramand bo'ldilar. Magar Alloh taolo ularni eyishdan qaytargan bir daraxtdan tashqari, shayton ularga vasvasa qildi. Bas, ular uning shivir-shivirlariga ijobat qilib, avratlari ochilgunicha daraxtdan yeb, jannat barglari bilan qoplandilar. Xudo Odam Atoga xitob qilib, shaytonning dushmanligini ko'rsatganidan keyin o'sha daraxtdan yeganligi uchun uni tanbeh qildi va yana uning shivirlariga ergashishdan ogohlantirdi. Odam alayhissalom qilmishidan chuqur pushaymon bo‘lib, Allohga tavbasini ko‘rsatdi va Alloh taolo ularni jannatdan chiqarib, O‘z amri bilan yerga tushirdi.

Alloh taolo Qur’oni Karimda Odam alayhissalomning ikki o‘g‘li, ya’ni Qobil va Hobil qissasini zikr qilgan. Odam alayhissalomning odatiga ko'ra, har bir bachadonning ayoli boshqa qornidagi erkakka turmushga chiqadi, shuning uchun Qobil o'zi bilan birga kelgan singlisini bir bachadondan saqlamoqchi edi. Ukasini Xudo unga yozgan narsaga haqli bo'lishiga yo'l qo'ymaslik uchun va Odam alayhissalom Qobilning niyatidan xabar topgach, u ikkalasidan ham Xudoga qurbonlik qilishni so'radi, shuning uchun Xudo Hobilning taklifini qabul qildi, bu Qobilni g'azablantirdi, shuning uchun u ukasini o'ldirish bilan tahdid qildi. Alloh taolo dedi: (Va ularga Odamning ikki o‘g‘li haqidagi xabarni haq bilan tilovat et. O‘shanda ikkalasi ham qurbonlik qilganlarida, biridan qabul bo‘ldi, ikkinchisidan qabul qilinmadi. U zot: “Albatta, men seni o‘ldiraman”, dedi. U: “Albatta, Alloh solihlardangina qabul qiladi. Agar meni o‘ldirish uchun qo‘lingni cho‘zsang, qo‘limni cho‘zmayman”, dedi. Albatta, men olamlarning Robbi Allohdan qo'rqaman, albatta, men sizning gunohimni ko'tarib, do'zax ahlidan bo'lishingizni xohlayman. Bas, uning nafsi o'z birodarini o'ldirishga undadi va ziyon ko'rganlardan bo'ldi.

Idris assalomu alaykum

Idris alayhissalom Alloh taolo o‘zining mukarram kitobida zikr etgan payg‘ambarlardandir. Allohning payg‘ambari Nuh alayhissalomdan oldin bo‘lganlarida: “Bolmay, u zotdan keyin edi”, deyilgan. Idris alayhissalom birinchi bo‘lib qalam bilan yozgan, birinchi bo‘lib kiyim tikib, kiyib olgan. U astronomiya, yulduzlar va arifmetikadan ham bilimga ega edi. Idris alayhissalom sabr-toqat, solihlik kabi olijanob fazilatlar va odob-axloq bilan ajralib turardi. Shuning uchun u Alloh taolo huzurida ulug‘ maqomga erishdi. Alloh taolo u zot haqida: (Ismoil, Idris va Zul-Kiflning hammasi sabr qilguvchilardan edi. Biz ularni rahmatimizga kiritdik. Albatta, ular solihlardan edilar). Payg‘ambarimiz Muhammad (sollallohu alayhi va sallam) me’roj qissasida Idris alayhissalomni to‘rtinchi osmonda ko‘rganliklarini eslatib o‘tganlar. Bu uning Parvardigori huzuridagi yuksak mavqei va mavqeiga dalolat qiladi.

Nuh, assalomu alaykum

Nuh alayhissalom insoniyatga yuborilgan birinchi payg'ambar bo'lib, u eng qat'iy elchilardan edi. U ming yil minus ellik yil davomida o'z xalqini Allohning yagonaligiga da'vat qilishda davom etdi. Ularni o‘zlariga na zarar ham, na foyda keltira olmaydigan butlarga sig‘inishni tark etishga chaqirdi va yolg‘iz Allohga sig‘inishga yo‘naltirdi. Nuh o'z da'vatida qattiq harakat qildi va o'z xalqini eslatish uchun barcha usullar va usullarni qo'lladi. Ularni kechayu kunduz, yashirin va oshkora chaqirdi, lekin bu chaqiriq ularga hech qanday foyda bermadi, chunki ular buni kibr va noshukurlik bilan qarshi olib, quloqlarini yopib qo'yishardi. Uning da'vatini eshitmasliklari uchun uni yolg'on va jinnilikda ayblashlari bilan birga, Alloh Nuh alayhissalomga kema qurishni ilhomlantirdi, shuning uchun u o'z qavmi orasidagi mushriklarning masxaralariga qaramay, uni qurdirdi va uning da'vatiga iymon keltirganlar bilan birga kemaga chiqish uchun Allohning amrini kutdi. suv quyib, yer yuzida buloqlar va ko'zlar paydo bo'ldi, shuning uchun suv katta shaklda uchrashdi va dahshatli to'fon Allohga shirk keltirgan qavmni g'arq qildi va Nuh alayhissalom va u bilan birga iymon keltirganlar najot topdilar.

Hud, assalomu alaykum

Alloh taolo Hud alayhissalomni Al-Ahqof (haqf so‘zining ko‘pligi, ya’ni qum tog‘i) deb atalgan hududda yashagan Od qavmiga yubordi. Hudni yuborishdan maqsad Od qavmini Allohga ibodat qilishga, Uning yagonaligiga iymon keltirishga, shirk va butlarga sig‘inishni tark etishga chaqirish edi. Shuningdek, Alloh taolo ularga ato etgan chorva, bola-chaqa, serhosil bog‘lar kabi ne’matlarni, Nuh qavmidan keyin yer yuzida ularga ato etgan xalifalikni ham eslatdi. Ularga Allohga iymon keltirishning ajri va undan yuz o‘girishning oqibatini tushuntirib berdi. Biroq, ular uning da'vatini rad etish va takabburlik bilan qarshi oldilar va payg'ambarlarining ogohlantirishlariga qaramay javob bermadilar. Shunda Alloh ularni shirklari uchun jazo sifatida jazoladi. Ularning ustiga shiddatli shamol yuborib, ularni vayron qildi. Alloh taolo dedi: (Od qavmiga kelsak, ular er yuzida nohaq kibr qildilar va: «Bizdan kuchliroq kim bor?» dedilarmi? Ularni yaratgan Alloh ulardan kuchliroq ekanini ko‘rmadilarmi? Va oyatlarimizni yolg‘onga chiqardilar. Bas, Biz ularga balo kunlarida g‘azabli shamol yubordik va ularga dunyo azobini totdirdik. Oxirat sharmandaroqdir va ularga yordam berilmas.) Ular g'olib bo'lurlar.

Solih assalomu alaykum

Samud qavmi orasida but va haykallarga sig‘inish keng tarqalgandan keyin Alloh taolo O‘z payg‘ambari Solih alayhissalomni Samud qavmiga yubordi. Ularni yolg‘iz Allohga ibodat qilishga, Unga shirk keltirishdan voz kechishga va Alloh taolo ato etgan ko‘p ne’matlarni eslatishga chaqira boshladi. Ularning yerlari unumdor edi, Xudo ularga kuch va qurilishda mahorat bergan. Bu ne'matlarga qaramay, ular Payg'ambarlarining da'vatiga javob bermadilar va u zotdan o'zlarining rostgo'yligini tasdiqlovchi oyat keltirishini so'radilar. Alloh taolo ularga O'zining payg'ambari Solihning da'vatini qo'llab-quvvatlovchi mo''jiza sifatida qoyadan tuyani yubordi. Solih roziyallohu anhu qavmining ichadigan kuni bor, tuyaning ham bir kuni bo‘lishini kelishib oldilar. Ammo uning qavmining mutakabbirlik qilgan boshliqlari tuyani o'ldirishga rozi bo'ldilar, shuning uchun Alloh taolo ularga baqir-chaqir qilib, jazoladi. Alloh taolo dedi: "Bas, qachonki amrimiz kelganida, Solihni va u bilan birga iymon keltirgan zotlarni oʻz rahmatimiz va oʻsha kunning sharmandaligidan qutqardik. Albatta, Robbing qudratli va aziz zotdir. U zolimlarni qichqiriq tutadi va ular oʻz uylarida sajda qilgandek boʻlurlar. Ularning Robbilariga kufr keltirdilar.

Lut, unga salom bo'lsin

Alloh taolo Lut alayhissalomni o‘z qavmiga Allohning yagonaligiga, yaxshi amal va go‘zal xulq-atvorga da’vat qilib yubordi. Ular sodomiya bilan shug'ullanishgan, ya'ni ular ayollarga emas, balki erkaklarga havas qilishgan. Ular odamlarning yo‘lini to‘sib, puli va sha’niga tajovuz qilish bilan birga, o‘z to‘planadigan joylarida nomaqbul va axloqsiz ishlarni qilishardi. Lut alayhissalom o'z qavmining xatti-harakatlari va ularning sog'lom tabiatdan chetga chiqqanliklarini ko'rgan va guvohi bo'lgan narsalardan bezovta bo'ldi. U zot ularni yolg'iz Allohga ibodat qilishga, amallarini va og'ishlarini tark etishga chaqirishda davom etdilar. Biroq ular o‘z payg‘ambarlarining risolatiga ishonishdan bosh tortdilar va u zotni o‘z qishloqlaridan haydab yuborish bilan tahdid qildilar. Ularning da'vatiga qat'iy amal qilib, ularning tahdidiga javob berdi va ularni Allohning azobi va azobidan ogohlantirdi. Alloh taolo o‘z jazosini odamlarga yetkazishni buyurgach, payg‘ambari Lut alayhissalomga inson qiyofasida farishtalarni yubordi. Unga o'z xalqi va ularning yo'liga ergashganlarning halokati haqida xushxabar berish uchun, shuningdek, o'z qavmi bilan birga jazoga kiritilgan xotinidan tashqari. Shuningdek, u bilan birga imon keltirganlar bilan birga azobdan najot topgani haqidagi xushxabarni ham berdilar.

Alloh taolo Lut qavmidan iymon keltirmaganlarga azobni yubordi va birinchi qadam ularning ko'zlarini ko'r qilish edi. Alloh taolo aytdi: {Va, albatta, ular uni mehmonidan tiyilish uchun vasvasaga solishgan edi, lekin Biz ularning ko'zlarini ko'r qildik. Bas, Mening azobimni va ogohlantirishimni tatib ko'ring.} So'ngra ularni portlash keldi va shaharlari ag'darib tashlandi va ularga odatdagi toshlardan farqli loydan toshlar yuborildi. Alloh taolo dedi: {Bas, ularni porlayotganlarida portlash tutdi. *Va uning yuqori qismini pastga aylantirib, ustiga qattiq loydan toshlar yog'dirdik.} Lut va u bilan birga iymon keltirganlar esa, Alloh buyurgan joyga borishlarini aniq bilmay yo'lda davom etdilar. Alloh taolo o‘z payg‘ambari Lut qissasining qisqacha bayonida shunday dedi: {Lut alayhissalomdan boshqa.} Albatta, Biz ularning hammasini qutqarurmiz, faqat uning xotini. Biz uni orqada qolganlardan bo'lishini amr qildik. Payg‘ambarlar Lut qavmiga kelganlarida, u: «Albatta, sizlar shubhali qavmsizlar», dedi. Ular: «Belki, biz senga o'zlari shak-shubhada bo'lgan narsani keltirdik va senga haqni keltirdik va biz rostgo'ymiz», dedilar. Bas, kechaning bir qismida ahli oilangiz bilan sayohat qiling va ularning orqasiga ergashing va sizlardan birortangiz ortingizga qaramasin va buyurilgan joyingizda yuring. Va biz unga bu ishni amr qildikki, ularning orqa qismi ertalabgacha kesiladi.

Shuayb, salom

Alloh taolo Shuayb alayhissalomni Madyan ahli o'rtasida butlarga sig'inish keng tarqalib, Allohga shirk keltirganlaridan keyin ularga yubordi. Bu shahar o'lchov va vaznda aldash bilan mashhur edi. U yerning ahli biror narsani sotib olsa, o'lchovni oshirar, sotganda esa kamaytirardi. Shu'ayb alayhissalom ularni yolg'iz Allohga ibodat qilishga va Unga shirk keltirganlardan voz kechishga chaqirdilar. Alloh taoloning azobi va azobidan ogohlantirib, ularni o'lchov va vaznda xiyonat qilishdan qaytardi. Shahar aholisi ikki guruhga bo'lindi. Ulardan ba’zilari Alloh taoloning da’vatini qabul qilolmay, takabbur bo‘lib, o‘z payg‘ambarlariga qarshi fitna uyushtirib, uni sehrgarlikda va yolg‘onda ayblab, o‘ldirish bilan qo‘rqitdilar, ba’zilari Shuaybning da’vatiga iymon keltirdilar. Keyin Shuayb Madyandan chiqib, Aykaga yo'l oldi. Uning ahli Madyan ahli kabi o'lchov va vaznda aldovchi mushriklar edi. Shuayb ularni Allohga ibodat qilishga va shirklarini tark etishga chaqirdi va ularni Allohning azobi va azobidan ogohlantirdi, ammo odamlar javob bermadilar, Shuayb ularni tark etib, yana Madyanga qaytdi. Allohning amri kelganda Madyan ahlining mushriklari azobga duchor bo‘ldilar, ularni dahshatli zilzila va zilzilalar bosib, shaharlari vayron bo‘ldi, Al-Ayka ham azoblandi. Alloh taolo dedi: (Va Madyanga birodarlari Shuaybni yubordik. U aytdi: "Ey qavmim, Allohga ibodat qilinglar va oxirat kunidan umidvor bo'linglar va yer yuzida buzg'unchilik qilib, zulm qilmanglar. Bas, uni yolg'onga chiqardilar, ularni zilzila tutdi va uylarida sajda qilib yotdilar. Ularga: "Allohdan qo'rqmaysizlarmi? Albatta, men sizlar uchun ishonchli Payg'ambarman. Bas, Allohdan qo'rqinglar va menga itoat qilinglar", dedi.

Ibrohim alayhissalom

Ibrohim alayhissalom Allohni qo‘yib, butlarga sig‘inadigan qavm orasida yashar edilar. Otasi ularni yasab, xalqqa sotardi. Biroq, Ibrohim alayhissalom qavmining qilayotgan ishlariga ergashmadi. Ularga shirklarining yaroqsizligini ko‘rsatmoqchi bo‘lib, butlari ularga na zarar ham, na foyda keltira olmasligini isbotlash uchun ularga dalil keltirdi. Ibrohim alayhissalom ular chiqib ketgan kunida ularning bir katta butidan boshqa barcha butlarini vayron qildilar, toki odamlar uning huzuriga qaytib, ularga na zarar ham, na foyda keltira olmasligini bilsinlar. Ammo ular Ibrohim alayhissalomni butlariga nima qilganini bilib, uni yoqish uchun olov yoqdilar. Xudo uni undan qutqardi. Shuningdek, ular da'volarini bekor qilib, oy, quyosh va sayyoralar sig'inishga yaramaydi, chunki ular butlarga o'sha nomlarni qo'yardilar. Asta-sekinlik bilan ularga sajda qilish faqat oy, quyosh, sayyoralar, osmon va yerning yaratuvchisi uchun bo'lishi kerakligini tushuntirdi.

Alloh taolo o‘z payg‘ambari Ibrohim alayhissalomning qissasini bayon qilishda shunday dedi: (Aniqki, Biz Ibrohimga avval aqlini bergan edik va Biz uni bilguvchi edik. U o‘z otasiga va qavmiga: «Sizlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri sajda qilayotgan haykallar nima?» deganida, ular: «Otalarimizni ularga ibodat qilayotganlarini topdik», dedilar. Rostmi yoki siz o'ynaganlardanmisiz?» dedi: «Balki, sizning Robbingiz osmonlaru erning Robbidir va men bunga guvoh bo'laman va Allohga qasamki, men sizlarning butlaringizni yo'q qilurman.) Ular yuz o'girganlaridan keyin, shoyadki, O'ziga qaytsalar, eng kattalaridan boshqasini parcha-parcha qilib qo'ydi. Ular: «Bizning xudolarimizni kim shunday qildi, albatta, u zolimlardandir», dedilar. Ular: «Ibrohim ismli bir yigit ularni eslayotganini eshitdik», dedilar. Ular: “Uni odamlarning ko‘z oldiga olib keling, shoyadki, guvohlik bersalar”, dedilar. Ular: “Ey Ibrohim, sen bizning ilohlarimizga shunday qildingmi?” deyishdi. U zot: «Agar buni ularning eng kattasi qilgan, agar gapirsalar, so'rang», dedi. Bas, ular o‘zlariga qaytib: «Albatta, sizlar bizga zulm qilganlarsiz», dedilar. Zolimlar. Keyin ular boshlarini ag'darib tashladilar. Albatta, bularning gapirmasligini bilasiz. U: «Unday bo'lsa, Allohni qo'yib, o'zingizga foyda ham, zarar ham bermaydigan narsaga ibodat qilasizmi? O'zingizga ham, Allohdan o'zga ibodat qilayotgan narsangizga ham afsus! Ular: «Agar shunday qilmoqchi bo'lsangiz, uni yoqib yuboring va xudolaringizni qo'llab-quvvatlang», dedilar. Biz: «Ey olov, Ibrohimga salqin va omon bo‘l», dedik. Va ular unga qarshi bir makr qilishmoqchi bo'ldilar. Lekin Biz ularni eng ko'p ziyon ko'rguvchilarga aylantirdik.

Ibrohim alayhissalomning xabariga faqat xotini Sora va jiyani Lut alayhissalom iymon keltirdilar. Ular bilan Harronga, keyin Falastinga, keyin Misrga sayohat qildi. U yerda Misrlik Hojarga turmushga chiqdi va u bilan Ismoil alayhissalomni oldi. So‘ngra, Alloh taolo ma’lum bir yoshga yetganlaridan so‘ng Alloh taoloning qudrati bilan farishtalarni yuborgach, xotini Soradan Is’hoq alayhissalomni duo qildilar.

Ismoil alayhissalom

Ibrohim alayhissalomga ikkinchi xotini Misrlik Hajardan Ismoil alayhissalomdan baraka berildi, bu esa birinchi xotini Soraning qalbida rashk uyg'otdi, shuning uchun u undan Hojar bilan o'g'lini undan uzoqlashtirishni so'radi va u taqir va bo'm-bo'sh er bo'lgan Hijoz yurtiga yetib borguncha shunday qildi. Keyin Allohning amri bilan ularni tark etib, Allohning tavhidiga da'vat qildi va Parvardigoridan xotini Hojar va o'g'li Ismoilni asrab qolishini so'radi. Hojar o‘g‘li Ismoilni boqib, ko‘krak suti bilan boqdi, yegulik-ichimligi tugaguncha parvarish qildi. Ikki tog‘, ya’ni Safo va Marva o‘rtasida suv bor, deb o‘ylab, Alloh taoloning amri bilan suv buloq paydo bo‘lguncha yugura boshladi. Hajar va uning o‘g‘liga rahm-shafqat ko‘rsatgani uchun Alloh taolo bu buloqning karvonlar o‘tadigan quduqqa (Zamzam qudug‘iga) aylanishini xohladi. Shunday qilib, o‘sha hudud Alloh taologa shukrlar bilan unumdor va obod bo‘ldi va Ibrohim alayhissalom Parvardigori omonat qilgan vazifani ado etib, xotini va o‘g‘lining huzurlariga qaytib keldilar.

Ibrohim alayhissalom tushida oʻgʻli Ismoilni soʻyayotganini koʻrdi va ular Parvardigorining amriga itoat qildilar, chunki paygʻambarlarning vahiylari haqdir. Biroq, Alloh taolo bu amrining amalda bajarilishini niyat qilmagan. Balki bu Ibrohim va Ismoil alayhissalom uchun sinov, sinov va sinov edi. Ismoil alayhissalom Alloh taoloning buyuk qurbonligi bilan to'landi. Keyin Alloh taolo ularga Ka’bani qurishni buyurdi va ular Unga va amriga itoat qildilar. Keyin Alloh taolo O‘zining payg‘ambari Ibrohim alayhissalomga odamlarni Baytullohiga haj qilishga chaqirishni buyurdi.

Ishoq va Yoqub, ularga salom bo'lsin

Farishtalar Ibrohim alayhissalom va xotini Soraga Ishoq alayhissalomning xushxabarini yetkazdilar. Keyin Ishoqdan Yoqub alayhissalom tug'ildi, u Xudoning Kitobida Isroil nomi bilan tanilgan, ya'ni Xudoning quli ma'nosida. U zot uylanib, o‘n ikki farzand ko‘rdi, jumladan, Allohning payg‘ambari Yusuf alayhissalom. Shuni ta'kidlash kerakki, Qur'onda Ishoq alayhissalom, va'zlari va hayoti haqida hech narsa aytilmagan.

Yusuf alayhissalom

Yusuf alayhissalomning qissalari ko‘plab voqea va hodisalarni o‘z ichiga olgan bo‘lib, ular quyida jamlangan:

Vizyon va birodarlarning fitnasi:

Yusuf alayhissalom ulug‘ go‘zallik va go‘zal ko‘rinishga ega bo‘lib, otasi Ya’qub alayhissalomning qalblarida yuksak mavqega ega edilar. Alloh taolo uni tanladi va tushida unga vahiy qildi; u quyoshni, oyni va o'n bir yulduzni unga sajda qilayotganini ko'rdi va otasiga tushini aytdi, u unga jim bo'lishni va bu haqda birodarlariga aytmaslikni buyurdi, ular otalari uni o'zlaridan afzal ko'rganlari uchun undan qasos olish istagini qalblarida singdirdilar, shuning uchun ular Yusufni quduqqa tashlashga qaror qilishdi, shuning uchun ular otalarini quduqqa olib kirishlarini so'rashdi. va ular otasiga uni bo'ri yeb qo'yganini aytishdi va uning ko'ylagini olib kelishdi, bu bo'ri uni yeb qo'yganini ko'rsatdi.

Yusuf Aziz saroyida:

Yusuf alayhissalom Misr bozorida Misrlik Azizga ozroq bahoga sotilib, karvonlardan biri quduqdan ichmoqchi bo‘lganlarida uni quduqdan olib ketishdi. Azizning xotini Yusuf alayhissalomga ishqiboz bo‘lib, uni vasvasaga solib, o‘ziga taklif qilishga undadi, lekin u ayolning qilgan ishiga e’tibor bermay, yolg‘iz Allohga ishonib, xo‘jayiniga ishonib, undan qochib ketdi. Shunda u azizni eshik oldida uchratib qoldi va xotini unga Yusufning o'zini yo'ldan ozdirayotganini aytdi. Biroq, haqiqat, Yusufning ko'ylagi orqasidan yirtilganiga asoslanib, uni yo'ldan ozdirgan ayol ekanligi ma'lum bo'ldi. Ayollar Azizning xotini haqida gapirishdi, shuning uchun u ularni o'z joyiga yig'ish uchun yubordi va u ularning har biriga pichoq berdi. Keyin u Yusufga ularning oldiga chiqishni buyurdi, shunda ular qo'llarini kesib tashladilar. Yusuf alayhissalomning go'zalligi va go'zalligini ko'rganlari sababli, u zotga taklif qilishining sababi ularga ayon bo'ldi.

Yusuf qamoqda:

Yusuf alayhissalom zindonda sabrli va umidli bo‘lib qoldilar. Podshohning ikki xizmatkori u bilan birga qamoqxonaga kirgan edi; Ulardan biri ovqatini, ikkinchisi ichimliklarini davoladi. Podshohning ichimliklarini olib yurgan kishi tushida podshoh uchun sharob siqib kelayotganini, ovqat bilan shug‘ullangan kishi esa qushlar yeyayotgan ovqatni boshida ko‘tarib yurganini ko‘rgan. Ular Yusufga tushlarini ta'bir qilishlari uchun aytib berishdi. Yusuf alayhissalom fursatdan foydalanib, odamlarni Allohning diniga da’vat etib, Uning yagonaligiga iymon keltirish va Unga shirk keltirmaslik, tush ta’birini ta’bir qilish va taom kelmasidan avval bilish qobiliyati bilan Alloh taoloning ne’matini tushuntirib berishdi. Keyin sharob siqish tushini zindondan chiqib, podshohga ichimlik berishini ta’bir qildi. Qushlarni yeyish orzusiga kelsak, uni xochga mixlanish va qushlarning boshini yeyish deb talqin qilgan. Yusuf kim qamoqdan chiqmoqchi bo'lsa, uni podshohga aytib berishni so'ragan edi, lekin u buni unutib qo'ydi, shuning uchun u kamida uch yil qamoqda qoldi.

Yusufning shoh tushining ta'biri:

Podshoh tushida yetti ozg‘in sigir yetti semiz sigir yeb ketayotganini ko‘rdi. U yana yettita yashil boshoq va yettita quruq boshoqni ko‘rdi. Podshoh ko‘rganlarini saroy a’yonlariga aytib berdi, lekin ular tushini ta’bir qila olmadilar. Shunda zindondan qochgan podshohning soqisi Yusuf alayhissalomni eslab, shohga tushlarni ta’bir qilish ilmi haqida xabar berdi. Yusufga shohning tushi haqida aytib berishdi va uni ta'bir qilishni so'rashdi, u buni qildi. Keyin podshoh u bilan uchrashishni iltimos qildi, lekin u uning pokizaligi va pokligi isbotlanmaguncha rad etdi. Podshoh Azizning xotini bilan qilgan ishini tan olgan ayollarni chaqirtirdi. Shunda Yusuf alayhissalom shohning tushini Misrda yetti yil bo‘ladigan unumdorlik, so‘ngra shuncha yil qurg‘oqchilik, so‘ngra qurg‘oqchilikdan keyin hukm suradigan farovonlik deb ta’bir qildilar. U ularga qurg'oqchilik va ocharchilik yillari uchun ortiqcha narsalarni saqlash kerakligini tushuntirdi.

Yusufning yurtdagi vakolatlari va akalari va otasi bilan uchrashishi:

Misr shohi Yusuf alayhissalomni yurt xazinasiga vazir qilib tayinladi. Misr xalqi ocharchilik yillariga tayyorgarlik ko'rgan edi, shuning uchun mamlakat aholisi o'zlari uchun etarli miqdorda oziq-ovqat olish uchun Misrga kelishdi. Misrga kelganlar orasida Yusufning ukalari ham bor edi, ularni u taniydi, lekin ular uni tanimas edilar. Ulardan ovqat evaziga birodar so‘radi va ukasini olib kelish sharti bilan bepul ovqat berdi. Ular qaytib kelib, otalariga ukalarini olib kelmagunicha vazir boshqa ovqat bermasligini aytishdi va ukalarini yana unga qaytaramiz, deb o‘zlariga va’da qilishdi. Otalari ularga shohning oldiga turli darvozalardan kirishni buyurdi va ular ukalari bilan yana Yusufning oldiga borishdi. Keyin Yusuf shoh kosasini ularning sumkalariga solib qo‘ydi. U ukasini u bilan birga ushlab turishi uchun ularni o'g'irlikda ayblashdi va ular o'z navbatida o'zlarining aybsizligini da'vo qilishdi, lekin shohning kosasi akalarining sumkasida edi, shuning uchun Yusuf uni oldi va akalari undan boshqasini olishni so'rashdi, lekin u rad etdi. Aka-uka otalarining oldiga qaytib, ularga bo‘lgan voqeani aytib berishdi. Ular yana bir bor Yusufning oldiga qaytib, ukalarini ozod qilish orqali ularga xayr-ehson qilishlarini umid qilishdi. U ularga yoshligida unga qilgan ishlarini eslatdi, shuning uchun ular uni tanidilar. Ulardan qaytib ota-onasini olib kelishlarini so'radi va ko'zlari qayta tiklansin deb otalariga otish uchun ko'ylagini berdi. Shunda ota-onasi va akalari uning oldiga kelib sajda qildilar va shu tariqa Yusuf alayhissalomning yoshligida ko‘rgan vahiylari ro‘yobga chiqdi.

Ayub, unga salom bo‘lsin

Alloh taolo o‘zining muborak kitobida musibatda sabr, mashaqqatda esa savob namunasi bo‘lgan Ayub alayhissalom qissasini zikr qilgan. Alloh taoloning Kitobi oyatlarida aytilishicha, Ayub alayhissalom badanlarida, mollarida va bolalarida musibatga duchor bo‘lganlari uchun u zot bunga sabr qilib, ajr-savobni Allohdan tilab, Allohdan azobni ketkazishini umid qilib, duo va iltijo bilan yuz o‘girdilar. Alloh taolo O'zining rahmati va fazlidan shunday dedi: (Ayyubni ham (esla) o'shanda u Robbisiga: "Albatta, meni qayg'u tutdi va Sen rahmlilarning eng rahmlisisan", deb duo qilganida, Biz uning duosini ijobat qildik va uning boshiga tushgan g'amni bartaraf qildik va Udan rahmat va eslatma bo'ladiganlar bilan birga oilasini va shunga o'xshash narsalarni qaytarib berdik.)

Zul-Kifl, rahmatullohi alayh

Zul-Kifl alayhissalom Qur’oni Karimda ikki o‘rinda zikr qilingan: “Anbiyo” va “Sad” suralarida. Alloh taolo Anbiyo surasida: (Ismoil, Idris va Zul-Kiflning hammasi sabr qilguvchilardan edi) va Sod surasida: (Va Ismoil, Ilyos va Zul-Kiflni zikr eting, hammasi yaxshilardan edi) va u payg‘ambar bo‘lmagani aytiladi, lekin u bu ishga qo‘lidan kelmas ekan, deb chaqirilgan. Yana aytilishicha, u o‘z qavmiga dunyo ishlarida yetarli bo‘ladigan narsalarni ta’minlashni o‘z zimmasiga olgan va ular orasida adolat va adolat bilan hukmronlik qilishiga va’da bergan.

Yunus alayhissalom

Alloh taolo o‘z payg‘ambari Yunus alayhissalomni bir qavmga Alloh taoloning yagonaligiga, Unga shirkni tark etishga chaqiruvchi hamda o‘z dinlarida qolishning oqibatlaridan ogoh etish uchun yubordi. Lekin ular uning da'vatiga javob bermay, o'z dinlarida turib turib, payg'ambarlarining da'vatiga mutakabbirlik qildilar. Yunus alayhissalom Robbisining iznisiz qavmining qishlog‘ini tark etdilar. U yo‘lovchilar va yuklar bilan to‘la kemaga o‘tirdi. Kema suzib ketayotganda shamollar kuchaygan, bortdagilar cho'kib ketishdan qo'rqib, o'zlari bilan birga bo'lgan yuklarini olib tashlashni boshlaganlar, ammo vaziyat o'zgarmagan. Ulardan birini uloqtirishga qaror qilishdi va o‘zaro qur’a tashlashdi. Qur’a Yunus alayhissalomga tushdi va u dengizga otildi. Xudo unga kitni bo'ysundirdi, u hech qanday zarar etkazmasdan uni yutib yubordi. Yunus alayhissalom kitning qorniga joylashib, Robbisiga tasbih aytib, mag‘firat so‘rab, Unga tavba qildi. U tashqariga tashlandi. U Xudoning amri bilan kit tomonidan quruqlikka olib kelindi va u kasal edi. Bas, Alloh uning uchun qovoq daraxtini o‘stirdi, so‘ngra uni yana qavmiga yubordi va Alloh ularni Uning da’vatiga iymon keltirishlari uchun hidoyat qildi.

Muso alayhissalom

Bani Isroil Misrda og‘ir sinovga duchor bo‘ldi, bu yerda Fir’avn bir yil o‘g‘illarini o‘ldiradi, keyingi yili esa ularni tashlab, ayollarini tirik qoldirdi. Alloh taolo Musoning onasi oʻgʻillari oʻldirilgan yili tugʻishini hohladi, shuning uchun u zot uchun ularning zoʻravonligidan qoʻrqdi. Quyida Muso alayhissalom bilan sodir bo'lgan voqeaning izohi keltirilgan:

Muso kemada:

Muso alayhissalomning onasi yangi tug‘ilgan o‘g‘lini tobutga qo‘yib, uni dengizga tashlab, Alloh taoloning amriga javoban – Un pok bo‘lsin va Alloh uni o‘ziga qaytarishga va’da berdi. U singlisiga uning ishini va yangiliklarini kuzatib borishni buyurdi.

Muso fir’avn saroyiga kirdi:

Alloh taolo to‘lqinlar kemani Fir’avnning saroyiga olib borishini iroda qildi va xizmatkorlar uni ko‘tarib, kema bilan Fir’avnning xotini Osiyaning oldiga jo‘nab ketishdi. U sandiqdagi narsalarni nozil qildi va Muso alayhissalomni topdi. Alloh uning qalbiga o'z sevgisini soldi va Fir'avn uni o'ldirishni niyat qilgan bo'lsa-da, xotini Asiyaning iltimosiga binoan fikridan qaytdi. Alloh unga ho'l emizishni harom qilgan edi. u saroyda hech kimdan emizishni qabul qilmasdi. Shuning uchun ular u bilan birga bozorga ho'l hamshira qidirib ketishdi. Opasi ularga shunga munosib odamni aytib, onasiga olib bordi. Shunday qilib, Alloh taoloning Musoni unga qaytarish haqidagi va'dasi amalga oshdi.

Musoning Misrdan chiqishi:

Muso alayhissalom bir misrlik odamni adashib o‘ldirganlaridan so‘ng, Bani Isroildan bo‘lgan, Midiyon yurtiga yo‘l olgan bir kishini qo‘llab-quvvatlash uchun Misrni tark etdilar.

Muso Madyanda:

Muso alayhissalom Madyanga yetib kelgach, daraxt tagiga pana oldilar va Parvardigoridan to‘g‘ri yo‘lga hidoyat so‘radilar. So‘ng Madyan qudug‘iga borib, qo‘ylariga suv olish uchun kutib turgan ikki qizni ko‘rdi. Ularni sug'ordi, so'ng panoh topdi va Parvardigoridan rizq so'radi. Ikki qiz otasining oldiga qaytib, boshiga tushgan voqeani aytib berishdi. U ulardan biridan Muso alayhissalomni uning oldiga olib kelishni so'radi, shunda u yaxshiligi uchun unga minnatdorchilik bildiradi. U uyatchanlik bilan uni uning oldiga olib keldi. U zot unga sakkiz yil qo'ylarini boqishini, agar bu muddatni ikki yilga uzaytirsa, ikki qizidan biriga turmushga berish sharti bilan o'zidan bo'lishini aytdi. Muso bunga rozi bo'ldi.

Musoning Misrga qaytishi:

Muso alayhissalom xotinining otasi bilan qilgan ahdini vafo qilib, Misrga qaytib keldilar. Kech kirgach, u o't ochish uchun qidira boshladi, lekin tog' tarafida olovdan boshqa hech narsa topmadi. Shunday qilib, u oilasini qoldirib, yolg'iz o'zi unga bordi. So‘ngra Parvardigori uni chaqirib, u bilan gaplashdi va u orqali ikki mo‘jiza ko‘rsatdi. Birinchisi, tayoqning ilonga aylangani, ikkinchisi esa cho'ntagidan oq chiqqan qo'li edi. Agar uni qaytarib qo'ysa, u avvalgi holatiga qaytadi. Misr fir’avni huzuriga borib, uni yolg‘iz Allohga sig‘inishga chaqirishni buyurdi. Muso akasi Horun bilan Rabbiysidan yordam so'radi va U uning iltimosiga javob berdi.

Musoning Fir'avnga chaqiruvi:

Muso va uning ukasi Horun alayhissalom Fir’avn huzuriga bordilar. Uni Allohning yagonaligiga da'vat qilish uchun Fir'avn Muso alayhissalomning da'vatini rad etdi va uni sehrgarlari bilan da'vat qildi va ular ikki guruh uchrashadigan vaqtni kelishib oldilar, shunda Fir'avn sehrgarlarni to'pladi va ular Muso alayhissalomga qarshi chiqdilar, Musoning dalillari isbotlandi, Alloh taolo aytdi: Ular: «Albatta, bu ochiq-oydin sehrdir», deyishdi Yerda mag'rur bo'lib, biz sizlarga ishonmaymiz. Fir'avn: «Menga har bir bilimdon sehrgarni keltiringlar», dedi. Muso ularga: «O'zinglar tashlab yuborgan narsangni tashlab yuboringlar», dedi. so'zlar, garchi jinoyatchilar undan nafratlansa ham."

Muso va u bilan birga imon keltirganlarning najoti:

Alloh taolo o‘z payg‘ambari Muso alayhissalomga kechalari Fir’avndan qochib, qavmi – Bani Isroil bilan sayohat qilishni buyurdi. Fir'avn Musoga yetib olish uchun askarlari va izdoshlarini to'pladi, lekin Fir'avn o'zi bilan birga cho'kib ketdi.

Horun, assalomu alaykum

Allohning payg‘ambari Horun alayhissalom Muso alayhissalomning to‘liq ukasi edilar. Horun akasi bilan katta mavqega ega edi; uning o'ng qo'li, ishonchli yordamchisi va dono va samimiy vaziri edi. Alloh taoloning oyatlarida Horun alayhissalomning ukasi Muso alayhissalomga oʻrinbosar qilib qoʻyilgandagi mavqei zikr qilingan. Alloh taolo Muso payg‘ambarini Tur tog‘ida va’da qildi va ukasi Horunni qavmi orasida qoldirdi. Unga Bani Isroilning ishlarini, ularning birligi va birligini isloh qilish va saqlashni buyurdi. Holbuki, o‘sha paytlarda Somiriy o‘z qavmini unga sig‘inishga chaqirib, Muso alayhissalom o‘z qavmidan adashganini da’vo qilib, buzoq yasadi. Horun alayhissalom ularning ahvolini va buzoqqa sig‘inishlarini ko‘rgach, ular orasida voiz bo‘lib turib, ularni yomon ishlaridan ogohlantirdi, ularni shirk va zalolatdan qaytishga da’vat etdi, ularga Alloh azza va jalla ibodat qilishga loyiq bo‘lgan yagona Parvardigori ekanligini tushuntirib, Uning amriga itoat qilishdan to‘xtashga chaqirdi. Adashgan xalq Horunning amriga amal qilishdan bosh tortdi va o‘z ahvolida qolishni talab qildi. Muso alayhissalom Tavrot lavhalarini olib qaytganlarida, qavmining ahvolini va buzoqqa sajda qilishda tirishqoqliklarini ko‘rdilar. U ko'rgan narsasidan dahshatga tushdi va qo'lidagi lavhalarni tashlab, Horunni o'z xalqini qoralamagani uchun tanbeh qila boshladi. Horun O'zini himoya qilib, ularga maslahatlarini, ularga rahm-shafqatini va ular o'rtasida nizo qo'zg'atishni xohlamasligini tushuntirdi. Demak, Horun alayhissalomning hayotlari so‘zda rostgo‘ylik, sabrga intilish va nasihatga intilish namunasi edi.

Joshua ibn Nun rahimahulloh

Nun o‘g‘li Yoshua alayhissalom Bani Isroilning payg‘ambarlaridandir. Qur’oni Karimda “Kahf” surasida ismi tilga olinmagan holda zikr qilingan. U Muso alayhissalomning yigiti edi. U Xizrni kutib olish uchun safarda unga hamroh bo'lgan. Alloh taolo dedi: (Esingizda bo‘lsin, Muso o‘z yigitiga: “Ikki dengizning tutashgan joyiga yetmagunimcha yoki uzoq davom etmagunimcha to‘xtamayman”). Xudo O'zining payg'ambari Yoshuani bir qancha fazilatlari bilan ajralib turdi, jumladan: quyoshni u uchun to'xtatish va uning qo'llari orqali Quddusni zabt etish.

Ilyos, assalomu alaykum

Ilyos alayhissalom Alloh taolo tomonidan odamlarga yuborilgan payg‘ambarlardandir. Yakkayu-yagona Allohga sig‘inish uchun qavmi butlarga sig‘inar edilar, shuning uchun Ilyos alayhissalom ularni Allohning birligiga va Ungagina ibodat qilishga chorladilar va ularni Allohning kofirlarga keladigan azobidan ogohlantirdilar va ularga dunyo va oxiratda najot va muvaffaqiyat sabablarini tushuntirdilar. Parvardigoriga ixlos va yaxshilik qilish uchun Alloh taolo aytdi: (Va, albatta, Ilyos payg‘ambarlardan edi. *U o‘z qavmiga: «Allohdan qo‘rqmaysizlarmi? *Sizlar Baalga duo qilib, yaratuvchilarning eng go‘zalini — Parvardigoringiz va avvalgi ota-bobolaringizning Robbi Allohni tark etasizlarmi? Allohning tanlab olgan bandalari bundan mustasno, biz unga: "Ilyosga salom bo'lsin. Albatta, Biz yaxshi amal qiluvchilarni shunday mukofotlaymiz. Albatta, u mo'min bandalarimizdandir" deb qoldirdik.

Elishay, unga salom bo'lsin

Ilyos alayhissalom Bani Isroilning Yusuf alayhissalom avlodlaridan bo‘lgan payg‘ambarlaridandir. Alloh taoloning kitobida ikki joyda zikr qilingan. Birinchisi, Alloh taoloning “Anʼom” surasidagi: (Ismoilni, Elishayni, Yunusni va Lutni va ularning hammasini biz olamlardan afzal qilib qoʻydik), ikkinchisi, “Sod” surasidagi: “Ismoilni, Elishayni, Zul-Kiflni zikr et, hammasi yaxshilardan edi” degan soʻzidir va Allohning bandasini oʻz qavmining amriga ergashishga daʼvat qildi. uning Robbisi.

Dovud alayhissalom

Xudoning payg'ambari Dovud alayhissalom Xudoning dushmani bo'lgan Go'liyotni o'ldirishga muvaffaq bo'ldilar, keyin Xudo Dovudga erdagi kuch berdi. Unga saltanat ato etganida, unga hikmat berganida va unga bir qancha mo''jizalar, jumladan, qushlar va tog'lar orqali Xudoni ulug'lash bilan ta'minlaganida. Dovud alayhissalom temirni o‘zi xohlagan shaklga keltirishda mohir bo‘lgan va bu borada juda zo‘r edi. U qalqon yasagan. Alloh taolo dedi: (Aniqki, Biz Dovudga Oʻz tarafimizdan fazl ato etgan edik: “Ey togʻlar, u bilan sado tutinglar va qushlar ham.” Va unga temirni yumshoq qilib qoʻydik va: “Zoʻrlar yasanglar, rishtalarini oʻlchanglar va solih amallar qilinglar. Albatta, men qilayotgan amallaringizni koʻrib turuvchidirman”, dedik.) Allohning Dovudga kitobi ham nozil qilingan. Alloh taolo dedi: (Va Dovudga Zaburni berdik.) Va unga Sulaymon alayhissalomni berdi. U zot: «U taolo pokdir», dedi. (Biz Dovudga Sulaymonni ato etdik. Qanday yaxshi banda! Albatta, u ko'p (Allohga) qaytguvchi edi).

Sulaymon alayhissalom

Dovud alayhissalom o‘g‘li Sulaymon shoh payg‘ambar edi. Xudo unga o‘zidan keyin hech kim ega bo‘lmaydigan saltanatni berdi. Uning saltanatining namoyon bo'lishidan, Xudo unga qushlar va hayvonlarning tilini tushunish qobiliyatini, uning buyrug'i bilan o'zi xohlagan joyga esadigan shamolni boshqarish qobiliyatini bergan. Alloh uning uchun jinlarni ham nazorat qildi. Allohning payg‘ambari Sulaymon o‘z e’tiborini Allohning diniga da’vat qilishga qaratgan. Bir kuni u o'z yig'ilishida halqani o'tkazib yubordi, shuning uchun u ruxsatisiz yo'qligi bilan tahdid qildi. Keyin halqa Sulaymonning yig'ilishiga keldi va unga topshiriq bilan ketayotganini aytdi. U mo''jizalarni ko'rgan mamlakatga keldi. Bilqis ismli bir ayol hukmronlik qilayotgan qavmni ko‘rdi va ular Xudoni o‘rniga quyoshga sig‘indilar. Sulaymon xudo xabarini eshitgach, g'azablanib, ularni Islomga da'vat qilib, Allohning amriga bo'ysunish uchun xabar yubordi.

Bilqis o'z qavmining zodagonlari bilan maslahatlashib, keyin Sulaymonga sovg'alar bilan bir hay'at yuborishga qaror qildi. Sulaymon sovg'alardan g'azablandi, chunki maqsad sovg'a olish emas, balki Xudoning yagonaligiga da'vat qilish edi. Shuning uchun u delegatsiyadan qaytib kelib, Bilqisga xabar yetkazishni so‘radi va uni katta qo‘shinlar bilan qo‘rqitib, uni va uning xalqini o‘z shaharlaridan xor bo‘lib haydab chiqaradi. Shuning uchun Bilqis Sulaymonning oldiga yolg‘iz o‘zi borishga qaror qildi, lekin u kelmasidan oldin Sulaymon uning taxtini olib kelmoqchi bo‘ldi. Unga Allohning unga bergan qudratini ko'rsatish uchun bir mo'min jin uni olib keldi, keyin Bilqis kelib Sulaymonning huzuriga kirdi va u avvaliga o'z taxtini tanimadi, keyin Sulaymon unga bu taxti ekanligini aytdi va u Sulaymon bilan birga olamlarning Robbi Allohga bo'ysundi. Shunisi e'tiborga loyiqki, Sulaymon alayhissalom namozda turganlarida va asosiga suyanib turganlarida vafot etganlar, shuning uchun Alloh taolo asosini yeyish uchun bir hasharot yuborgunicha, u yerga yiqilgunicha, bir muddat shu holatda qoldi, shuning uchun jinlar agar g'aybni bilsalar, Solomon o'liksiz butun vaqt davomida ishlamaydilar, deb tushunishdi. Alloh taolo dedi: (Va Sulaymonga shamolni (bo'ysundirdik), uning tongini bir oy, oqshomini bir oy bo'ldi. Biz unga eritilgan mis buloqni oqartirdik. Va jinlardan oldin ham Parvardigorlarining izni bilan ishlaganlar bor edi. Ulardan kim Bizning amrimizdan chetga chiqsa, unga o'sha ishini tottirurmiz. ziyoratgohlar, haykallar va sardobalar va qo'zg'almas qozonlar, ey Dovud oilasi! Qachonki, Biz unga o'limni hukm qilganimizda, ularga uning o'limini faqat asosini kemiruvchi er yuzidagi jonzot ko'rsatdi. Qachonki u yiqilganida, jinlar agar g‘aybni bilganlarida, xorlovchi azobda qolmas ekanliklarini angladilar.

Zakariyo va Yahyo, ularga salom bo'lsin

Zakariyo alayhissalom Bani Isroilning payg‘ambarlaridan sanaladilar. U zot Parvardigoriga yuzlanib, Undan solihlikka merosxo'r bo'ladigan o'g'il ato etishini so'rab duo qilib, o'g'ilsiz qoldi. Bani Isroilning ahvoli bundan keyin ham yaxshi bo‘lishi uchun Alloh uning duosini ijobat qilib, unga yoshligida Alloh taolo hikmat va ilm bergan Yahyoni ato etdi. Shuningdek, uni oilasiga mehribon, ularga taqvodor va Parvardigoriga daʼvat etuvchi solih paygʻambar qildi. Alloh taolo aytdi: (Shunda Zakariyo Parvardigoriga duo qilib: "Ey Robbim, menga O'z huzuringdan go'zal zurriyot ber. Albatta, Sen duoni eshitguvchisan." Odamlardan bir payg‘ambardir.” (Solihlar) dedilar: “Ey Robbim, menga qarilik yetib qolgan va xotinim tug‘magan bo‘lsa, men qanday o‘g‘il farzand ko‘raman?” U zot: “Mana shunday Alloh O‘zi xohlagan narsani qiladi”, dedi ertalab."

Iso alayhissalom

Alloh taolo Iso alayhissalomni o‘zining buyukligi va qudratiga dalil va dalil sifatida otasiz onadan yaratdi, u zot pokdir. Bu Maryamga farishta yuborganida, u unga Xudoning ruhidan pufladi. Farzandiga homilador bo‘lib, keyin uni o‘z qavmiga olib keldi. Ular buni inkor qildilar, shuning uchun u oʻzining goʻdak oʻgʻliga ishora qildi va Hazratimiz Iso alayhissalom hali goʻdakligida ular bilan gaplashib, Alloh taoloning paygʻambarlikka tanlagan bandasi ekanligini tushuntirdilar. Iso alayhissalom kamolotga yetganlarida, risolasining vazifalarini bajarishga kirishdilar. U o'z qavmi, Bani Isroilni o'z xatti-harakatlarini to'g'rilashga va Parvardigorining qonuniga amal qilishga qaytishga chaqirdi. Xudo u orqali uning rostligini ko'rsatadigan mo''jizalar ko'rsatdi, jumladan: loydan qushlarni yaratish, o'liklarni tiriltirish, ko'r va moxovlarni davolash va odamlarga o'z uylarida saqlagan narsalar haqida xabar berish. O'n ikki shogird Unga ishonishdi. Alloh taolo aytdi: (Farishtalar: "Ey Maryam, albatta, Alloh senga O'zidan bir kalima bilan xushxabar beradiki, uning ismi Masih, Iso ibn Maryam dunyoda ham, oxiratda ham, (Allohga) yaqin bo'lganlardan bo'ladi. U kishi beshikda ham, balog'at chog'ida ham odamlarga gapiradi, dedim. Menga hech kim tegmagan holda o'g'il bormi?» dedilar. U zot: «Alloh bir ishni hohlasa, o'zi xohlagan narsani yaratadi», dedi. Va unga Kitobni, hikmatni, Tavrotni va Injilni va Bani Isroilga Payg'ambar qilib o'rgatadi: «Albatta, men sizlarga Robbingizdan oyat-mo''jiza bilan keldimki, men sizlar uchun qush shaklidagi loydan yasayman, so'ngra unga puflayman va Allohning izni bilan qush bo'lib, o'lik keltiraman. Xudoning izni bilan hayot." Alloh va men sizlarga nima yeyayotganingiz va uylaringizda saqlayotgan narsalaringizning xabarini beraman. Albatta, bunda sizlar uchun, agar mo'min bo'lsangiz, mendan oldin kelgan Tavrotni tasdiqlovchi va sizlarga harom qilingan narsalardan ba'zilarini halol qilishim uchun oyat-belgi bordir. Va men sizlarga Robbingizdan oyat-mo'jiza bilan keldim, bas, Allohdan qo'rqing va menga itoat qiling. Albatta, Alloh mening ham, sizning ham Robbingizdir. Bas, Unga ibodat qiling. Bu to'g'ri yo'l. Iso ularning ishonchsizligini sezdi. U zot: «Allohga kimlar mening yordamchilarim bo‘ladi?» dedilar. Havoriylar: «Biz Allohning yordamchilarimiz, Allohga iymon keltirdik va guvohlik bering, biz musulmonmiz», dedilar.

Muhammad sallallohu alayhi va sallam

Alloh taolo payg‘ambarlar muhri bo‘lmish Muhammad alayhissalomni qirq yoshga to‘lgandan keyin yubordi. U zot sollallohu alayhi vasallam da’vatini yashirincha boshladilar va Alloh taolo uni oshkora e’lon qilishni buyurgunga qadar uch yil davom etdilar. U zot sollallohu alayhi vasallam o‘z da’vatlari yo‘lida ozor va mashaqqatlarga sabr qildilar, bu esa sahobalarning Habashistonga hijrat qilishlariga sabab bo‘ldi, dinlari uchun qochdilar. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallamning ahvoli, ayniqsa, u zotga eng yaqin kishilar vafot etganidan keyin og‘irlashdi. Ulardan madad so‘rab Makkadan Toifga jo‘nab ketdi, biroq zarar va masxaradan o‘zga narsa topmadi. U zot, sallallohu alayhi va sallam, da’vatini to‘ldirish uchun qaytib keldilar. Haj mavsumida qabilalarga Islom dinini taqdim etardi. Kunlarning birida uning da’vatiga iymon keltirgan bir guruh ansorlarni uchratib qoldi va Madinaga qaytib, oilalarini chaqirdi. Keyinchalik, sharoitlar keyinroq tayyorlandi. Aqabada birinchi va ikkinchi bay’at Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bilan ansorlar o‘rtasida tuzilgan. Shu tariqa Madinaga hijrat masalasi yo‘lga qo‘yildi. Rasululloh sallallohu alayhi va sallam Abu Bakr bilan Madina tomon yo‘lga chiqdilar va yo‘lda Savr g‘oridan o‘tdilar. Madinaga yetguncha u yerda uch kun turdi. U yerga kelishi bilanoq masjidni qurdirdi va u yerda Islom davlatini barpo etdi. Oltmish uch yoshida vafot etgunlaricha, Islom diniga da’vat qilishda davom etdilar.