Ислам дегеніміз не?
Біз Исламға адал, сабырлы және құрметті терезе ашу үшін келдік.
Бұл бөлімде біз қысым жасау немесе көндіру емес, керісінше нақтылау және біріктіру үшін ұмтыламыз.
Біз әр адамның ақиқатты қайнар көзінен, байсалды және бейтарап білуге құқығы бар деп есептейміз.
Бұл бөлімді не үшін жасадық?
Өйткені біз дүние жүзінде көптеген адамдар Ислам туралы еститінін білеміз.
Бірақ олардың мұсылмандардың өздерінен, олардың тілімен айтқанда, қарапайым түрде естуге мүмкіндіктері болмады.
Мұнда сіз таба аласыз:
• Ислам дегеніміз не? Мұсылман болу деген нені білдіреді?
• Мұхаммед пайғамбар кім? Оның хабары қандай?
• Ислам бейбітшілік, әйелдер, адамзат және басқалар туралы не дейді?
• Үнемі қойылатын көптеген сұрақтарға... құрметпен және анық жауаптар.
Біз кімбіз?
Біз осы діннен үйренген иман мен мейірім сұлулығымен бөлісуді жақсы көретін мұсылмандар тобымыз.
Біз ресми орган емеспіз, ғалым да емеспіз. Біз сізбен адамдар қалай сөйлескендей, жүрек пен ақылдың тілін пайдаланып сөйлескіміз келеді.
Мен сұрасам болады ма?
Иә. Егер сізде сұрақтар, қызығушылық немесе тіпті қарсылықтарыңыз болса, біз сізді құрметпен қарсы аламыз.
Ешқандай «орынсыз» сұрақтар немесе алдын ала ойластырылған түсініктер жоқ. Біз мұнда тыңдау және жылы сөз айту үшін келдік.
Мазмұны
Бірнеше жолдағы ислам
Ислам сөзі араб тілінде «мойынсұну» және «мойынсұну» дегенді білдіреді. Ислам бейбітшілік пен тыныштықта өмір сүруі үшін Алла Тағалаға толық және шынайы тапсыруды білдіреді. Бейбітшілік (араб тілінде сәлем, иврит тілінде шалом) Құдайдың әділдік пен тыныштық ашуына шынайы мойынсұну арқылы қол жеткізіледі.
Ислам сөзінің әмбебап мағынасы бар, сондықтан да иудаизм тайпасының атымен аталып кеткен иудаизмдегідей, христиандық – Христиандық, буддизм – Будда сияқты тайпаға немесе жеке адамға қатысты емес. Бұл есімді адам емес, Алла Тағала қойған.
Ислам тек Шығыс немесе Батыс елдерімен шектелмейтін жалпыға бірдей дін. Бұл Алла Тағалаға толық мойынсұнудағы толық өмір жолы. Кімде-кім Аллаға ықыласпен мойынсұнса, ол мұсылман деп аталады. Осы тұрғыдан алғанда Мұхаммед (с.ғ.с.) алғашқы мұсылман емес, Адам (ғ.с.) Исламды адамзатқа алғаш енгізген адам. Содан кейін әрбір пайғамбар мен елші өз заманында адамдарды үгіттеп, Алла Тағала пайғамбарлардың мөрі Мұхаммедті (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) таңдағанға дейін Алланың қалауын ашық түрде түсіндіру үшін келді, бұл Құран Кәрім.
Мәтіндегі қарамен жазылған сөздер Құран аятына немесе Алланың есімдері мен сипаттарының біріне қатысты.
Кейбір мұсылмандар исламды «дін» деп атауға болмайды, өйткені ол институттандырылған сенім емес. Араб тілінде ислам «дин» деп аталады, яғни «өмір жолы». Бұл өз діндерін «жол» деп атаған ертедегі христиандардың көзқарасы.
Бұл тұрғыдағы «өз еркімен» сөзі «мәжбүрлеусіз» дегенді білдірмейді, өйткені Ислам сөзі Аллаға ешбір ешбір жасырын ниетсіз шынайы ықылас пен толық мойынсұну дегенді білдіреді.
Ислам – Алла Тағала барлық діндерді мөрімен бекіткен соңғы дін, әрі Ол басқа дінді қабылдамайды, өйткені Алла Тағала былай дейді: «Ал кім дін ретінде Исламнан басқаны қаласа, одан ешқашан қабыл болмайды және ол ақыретте зиянға ұшыраушылардан болады». [Әли Имран: 85] Ол барлық орынға және барлық уақытқа жарамды, жан-жақты және толық дін. Бұл барлық халықтар мен ұлттар үшін жалпыға бірдей дін. Бұл – таухид, бірлік, әділет, мейірім, теңдік діні және оны ұстанушылар үшін бұл дүниеде бақыт, ақыретте құтылу кепілі.
Ол әл-Бухари мен Муслим риуаят еткен Ибн Омардың хадисінде Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) айтқан бес тірекке негізделген. Ол (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ислам бес негізге құрылған: Аллаһтан басқа тәңір жоқтығына және Мұхаммедтің Аллаһтың елшісі екендігіне куәлік ету, намазды толық орындау, зекет беру, Рамазан оразасын ұстау және жолға шамасы келгендер үшін үйді қажылық ету», - деді. Бұл Исламның тіректері. Иманға келетін болсақ, оның алты тірегі бар, бұл туралы Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) Омар ибн әл-Хаттабтың (р.а.) екі сахих хадисінде айтқан. Ол: «Иман – Аллаға, періштелеріне, кітаптарына, елшілеріне, ақырет күніне иман келтіру, тағдырдың жақсылығы мен жамандығына сену», – деді.
Егер пенде Аллаға құлшылық еткенде Оны көріп тұрғандай құлшылық ететіндей дәрежеге жетсе, бұл дәреже ихсан деп аталады және ол жоғарыда айтылған Омардың хадисінде келген және оның соңында Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ихсан, егер сіз Аллаға құлшылық ететін болсаңыз, оны көріп тұрсыз. сен».
Ислам жеке адамның істері мен денсаулығынан бастап, отбасы істері мен оның үкімдеріне, мысалы, неке, талақ, жолдас болу, әйелдің, бала мен ата-ананың құқықтарын орындау, мұрагерлік үкімдерге дейін өмірдің барлық салаларына қамқорлық жасайды. Ол сондай-ақ сатып алу-сату, жалға беру және т.б. сияқты мәмілелердің істерімен айналысады. Ол көрші-қолаңның, достардың құқығы сияқты басқалардың құқықтарын ойлап, науқастарды зиярат етуге, туыстық байланыстарды сақтауға және барлық адамдарға мейірімді болуға шақырады. Алла Тағала былай дейді: «Расында, Алла әділеттілікті, жақсылық жасауды және туысқандарға жақсылық жасауды бұйырады, азғындықтан, жаман істерден және зұлымдықтан тыяды. [Ән-Нахл: 90] Сондай-ақ ізбасарларын шыншылдық, сенімділік, төзімділік, сабырлық және батылдық сияқты асыл әдептермен безендіруге үндеп, сатқындық, өтірік айту, алдау сияқты ең жаман және ең жаман мінездерден тыйады.
Монотеизм
Таухид ұғымы (араб тілінде осылай аталады) Ислам дінінің ең маңызды ұғымы болып саналады, өйткені ол он өсиеттің біріншісі – Алланың бірлігі – Ислам діні негізге алынған, барша адамзатты ешбір жаратылыссыз, Жалғыз Аллаға құлшылық етуге шақырады. Таухид ұғымы қандай да бір жолмен бұзылса, ешбір ғибадаттың құны да, мағынасы да жоқ.
Осы маңыздылықты ескере отырып, монотеизмді (тәңірлік пен тәңірлік) дұрыс және толық түсіну керек. Бұл тәсілді жеңілдету үшін монотеизмді келесі үш бөлімге бөлуге болады:
Лордтық монотеизм
Монотеизм
Атаулар мен атрибуттарды унификациялау
Бұл бөлу монотеизмді түсінудің жалғыз жолы емес, ол туралы талдау мен талқылауды жеңілдететін әдіс. (Таухид ұғымы ислам дінін түсінудің кілті болып табылады және ол туралы оқу ұсынылады.)
Лордтық монотеизм
Бұл Аллаһтың жалғыз Жаратушы және бүкіл әлемге толық билігі бар дегенді білдіреді. Оның рұқсатынсыз ғаламда ешнәрсе болмайды. Ол – ризық беруші, құлдарының өмірін анықтаушы, Күшті, Күшті, барлық кемшілік пен кемшіліктен жоғары. Оның билігіне немесе бұйрығына ешкім дауламайды. Ол бізді бір жаннан жаратты, біз қазіргідей болдық. Ол электрондары, нейтрондары және кварктары бар жүз миллиардтан астам галактикаларды жасады. Ол өзінің барлық жаратылыстарын қадағалайтын және жаратылыс заңдарымен кемелді түрде басқарылатын. Оның рұқсатынсыз бір жапырақ түспейді. Мұның бәрі Сақтаулы Кітапта.
Біз Оны біліммен қамтыған жоқпыз, бірақ Оның құдіреті сонша, Ол бір нәрсеге «Бол» деп оңай айта алады, сонда ол болады. Ол уақыт пен кеңістікті Жаратушы, ғайыпты және көрінгенді білуші, бірақ Ол жаратылыстарынан бөлек. Көптеген діндер Оның бұл ғаламның жалғыз Жаратушысы, серігі жоқ екендігіне және Оның жаратылыстарының бір бөлігі еместігіне куәлік етеді.
Біреудің Алла Тағаланың құдіретіне дау туғызатынына сену, мысалы, көріпкелдер немесе астрологтар болашақты болжауы мүмкін деген жалған сенім, мұның өзі тек Оның құзырында. Мұны Өзінің жаратылыстарының кез келгеніне ашуға тек Ол ғана құқы бар және Оның рұқсатынсыз ешкім мұны аша алмайды. Сиқыр мен тұмардың қандай да бір күші немесе әсері бар деп сену – көпқұдайшылықтың бір түрі және Исламда мұның бәрі айыпталған.
Монотеизм
Ал жалғыз Құдай - Алғыс айтушы Ол – құлшылыққа лайық, Алла тағала ғасырлар бойы жіберген барлық пайғамбарлар мен елшілер шақырған Исламның мәні. Алла Тағала адамзатты жаратудағы мақсаты тек Өзіне ғана құлшылық ету екенін хабарлаған, сондықтан Исламның өзегі адамдарды жаратылған нәрселерге құлшылық етуден барлық жаратылған нәрселердің Жаратушысына құлшылық етуге бағыттау.
Исламның басқа діндерден ерекшелігі де осында. Олардың көпшілігі барлық жаратылыстың Жаратушысы бар деп есептесе де, ғибадат етуде көпқұдайшылықтың (пұтқа табынушылық) қандай да бір түрінен алшақтау сирек кездеседі. Бұл діндер не ізбасарларын Жаратушы Құдаймен бірге жаратылыстарға құлшылық етуге шақырады (ол жаратылыстардың дәрежесі Одан төмен деп есептесе де), немесе олар ізбасарларынан сол жаратылыстарды өздері мен Оның арасындағы арашашы санауды сұрайды.
Сондықтан Адам атадан Мұхаммедке (с.ғ.с.) дейін Алланың барлық пайғамбарлары мен елшілері адамдарды ешбір делдалсыз жалғыз Аллаға құлшылық етуге шақырған. Бұл өте қарапайымдылық пен тазалық сенімі. Ислам білімді антропологтар қолдайтын, адамзат бастапқыда политеистік болды және бірте-бірте монотеизмге қарай дами бастады деген түсінікті жоққа шығарады.
Керісінше, мұсылмандар адамзаттың Құдайдың көптеген елшілері арасындағы уақыт кезеңдерінде пұтқа табынушылыққа түскеніне сенеді. Көптеген адамдар олардың арасында болған кезде олардың шақыруына қарсылық көрсетті және олардың сөздері мен ескертулеріне қарамастан пұттарға табынды. Сондықтан Алла Тағала олардан кейінгі елшілерге адамдарды тағы бір рет таухидке қайтаруды бұйырды.
Алла тағала адамдарды бірқұдайшыл етіп жаратып, олардың бойында тек Өзіне ғана құлшылық етуге деген туа біткен құштарлықты ұялатты. Алайда шайтан өз кезегінде оларды таухидтен алыстатып, пұттарға табынуға шақыру үшін барын салады. Адамдардың көпшілігі ғаламның Жаратушысы олар елестеткеннен әлдеқайда жоғары екенін инстинктивті білімдеріне қарамастан, өздері көрген немесе елестете алатын нәрсеге табынуға бейім. Сондықтан, Алла Тағала адамзат тарихында адамдарды Жалғыз Хақ Тәңірге құлшылық етуге шақыру үшін елшілерін жіберді, бірақ шайтанның азғырулары олардың жаратылған нәрселерге (пұттарға) табынудан қайта-қайта ауытқуына себеп болды.
Құдай адамдарды Өзіне ғана құлшылық ету үшін жаратқан, сондықтан Исламдағы ең үлкен күнә – Өзінен басқа біреуге – Ең Тағалаға – құлшылық етуші Құдайға одан басқа біреуге құлшылық ету арқылы жақындауды көздесе де, өйткені Алла – Байлар Ол делдалға да, шапағатқа да мұқтаж емес, өйткені Ол дұғаларымызды естиді, жағдайымызды біледі.
Бірақ сонымен бірге Ол біздің ғибадатымызға мұқтаж емес, бірақ бұл Оның разылығының құралы, Ол пәк. Байлар Оның құлдары туралы және олар Оның алдында кедей. Егер жер бетіндегі барлық адамдар Оған құлшылық ету үшін жиналса, бұл Оған еш пайда әкелмес еді және Оның ұлы патшалығына бір құмыра да қоспас еді. Керісінше, егер жер бетіндегі барлық адамдар Оған ғибадат етуді тастау үшін жиналса, бұл Оның патшалығынан ештеңені кемітпейді, өйткені Ол, пәк, пәк... Ас-Самад – Ешкімге мұқтаж емес және Оған құлшылық етуіміз – жан дүниемізді тазарту, сол арқылы біз жаратылған асыл мақсатқа жетеміз.
Исламдағы ғибадат дәстүрлі діни рәсімдердің жиынтығы ғана емес. Керісінше, құлшылық ұғымы өмірдің барлық салаларын қамтиды. Балаларымыздың жөргектерін ауыстыруы, ата-анаға жақсылық жасауы, тротуардан сынған әйнектерді алуы Алла Тағаланың разылығы үшін ниет болса, ғибадат болып табылады. Егер пайданың кез келген түрі - байлық, жұмыс, бедел немесе мақтау - Алланың разылығынан маңыздырақ болса, бұл көпқұдайшылықтың бір түрі.
Атаулар мен атрибуттарды унификациялау
Алланы есімдері мен сипаттары арқылы біріктіру Оның жаратылыстарының ешқайсысына ұқсамайтынын, жаратылғандарының ешқайсысы да сипаттарында Оған ұқсамайтынын білдіреді. Ешбір жағдайда Оған ұқсайтын ешнәрсе жоқ және Оның сипаттары еш нәрсемен шектелмейді, өйткені Ол барлық нәрсенің Жаратушысы. Алла Тағала былай дейді: «Алла – Одан басқа ешбір тәңір жоқ, Мәңгі Тірі, [барлық] тіршілік иесі. Оны ұйқы да, ұйқы да алмайды. Көктердегі және жердегінің бәрі Оған тән. Оның рұқсатынсыз Оның қасында шапағат ететін кім бар? Ол олардың алдындағыны да, Оның қалауынан басқаны да біледі. Күрси көктер мен жерді жайып салады, оларды сақтау Оны шаршатпайды, әрі Ол өте жоғары, ең ұлы». (Бақара сүресі, 255-аят).
Демек, Ислам Алланы Өзінің жаратылысына ұқсатуға тыйым салған, керісінше біз Оны Оның Кітабында өзін сипаттаған нәрсемен немесе Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сүннетінде сипаттаған нәрсемен ғана сипаттаймыз. Алла Тағаланың көптеген сипаттары бар, олардың адамдар арасында ұқсастығы бар, бірақ бұл тек тілдік эквиваленттілік мәселесі. Оның сипаттары – Алла Тағала – Оның Өзі сияқты және олар біздің қиялымыздағы кез келген нәрседен ерекшеленеді. Мысалы, біз Құдайды біліммен сипаттаймыз, сондай-ақ адамдарды біліммен сипаттаймыз, бірақ Құдайдың білімі адамдардың білімінен мүлдем басқа. Ол, пәк, пәк... Барлығын білуші Оның білімі өсу мен кему әсер етпей, барлық нәрсені қамтиды және шектелмейді де, алынған да емес. Ал адам баласының біліміне келер болсақ, ол игеріледі және шектеледі және үнемі көбейеді және азаяды, ұмытшақтық пен немқұрайлылыққа ұшырайды.
Мен ант беремін - ҚұдіреттіОның илаһи қалауы бар, адамдарда да ерік бар, бірақ Оның еркі – пәк Оған – әрқашан әсер етеді және Оның білімі сияқты ол өткендегі, қазіргі және болашақтағының бәрін қамтиды. Бірақ адамдардың еркі тек Алла қаламайынша орындалмайтын ниет пен тілек қана.
Ол жаратылыстарының ешбір сипаттарымен сипатталмаған, өйткені олардың сипаттары шектеулі. Оны түрлермен сипаттауға болмайды, сондай-ақ Оған әлсіздік немесе кемшілік тән емес. Ол адам баласының және бүкіл жаратылыстың сипаттарынан жоғары. Осыған қарамастан, біз лингвистикалық конвенцияға және ағылшын тілі мен семит тілдерінде бейтарап есімдіктің жоқтығына сәйкес Оған сілтеме жасау үшін үшінші жақ ер есімдігін қолданамыз. Ол Құранда да құрмет пен құрметке байланысты «біз» бірінші жақ есімдігімен аталады. Бұл ешбір жағдайда құдайдың көптігін білдірмейді, өйткені Құдайды жаратылған болмыстардың сипаттарымен сипаттау көпқұдайшылықтың бір түрі болып табылады. Сол сияқты жаратылғандарды Оның сипаттарымен сипаттау да ұлық. Одан басқа біреуді, мысалы, Дана немесе Күшті деп сипаттау – көпқұдайшылық. Алла Тағала былай дейді: Ұлылық пен құрметке толы Раббыңның есімі ұлық. (Рахман сүресі, 78-аят).
Исламның бес тірегі
Оларды орындау керек, өйткені оларды тастап, немқұрайлы қарау үлкен күнә, өйткені Ислам соларға негізделген және олардың біреуінің парызын жоққа шығарса, мұсылман болып саналмайды, олар мыналар:
Екі куәлік: Алладан басқа тәңір жоқтығына және Мұхаммедтің Алланың елшісі екеніне куәлік ету.
Намаз оқу
Зекет төлеу
Рамазан оразасы
Қажылық
Екі куәлік
Кімде-кім Исламды қабылдағысы келсе, куәлік етіп: «Алладан басқа тәңір жоқ екеніне куәлік беремін және Мұхаммед Алланың елшісі екеніне куәлік беремін. Осы қарапайым әрі маңызды куәлік арқылы адам мұсылман болады. Исламда бастау рәсімі немесе рәсімі деген ұғым жоқ.
Бұл куәліктің мағыналарын оның үш бөлігінің әрқайсысын талдау арқылы түсіндіруге болады: «Шынайы құдай жоқ...» бірінші бөлімінде құдайлардың көптігін жоққа шығару,
Ол Алла Тағаладан басқа қандай да бір шынайы тәңірдің немесе Оның Раббтық сипаттарын бөлісетін кез келген болмыстың бар екенін жоққа шығарады. «...Алладан басқа» деген екінші бөлім таухидті растау және дәлелдеу болып табылады, өйткені Алладан басқа шынайы тәңір жоқ.
«Мұхаммед – Алланың елшісі» деген сенімнің үшінші бөлігі Мұхаммедтің (с.ғ.с.) пайғамбарлығына және оның пайғамбарлардың мөрі екендігіне дәлел. Бұл оның Құран мен сахих хадисте әкелген нәрселерін толық қабылдауды талап етеді.
Бірқұдайшылық куәлігін айту арқылы Алла Тағаланың таухидін қуаттап, барлық жалған тәңірлерден бас тартады. Оның серігі де, теңі де жоқ, Ол пәк. Құдай уәде берді - Кешірімді – Кімде-кім «Алладан басқа тәңір жоқ, Мұхаммед Алланың елшісі екеніне куәлік беремін» деп шын пейілмен айтқан адамның барлық күнәларын кешіру арқылы, бұл кісі Исламды қабылдағанға дейін жасаған жақсылықтарының сауабын алатын дәрежеде.
Намаз оқу
Әрбір мұсылман бес уақыт намаз оқуы керек. Олар бір Аллаға құлшылық ету үшін адамзат үшін алғаш рет салынған Меккедегі Қасиетті үйге қарайды. Бұл үй Қағба деп аталады және ол қазір Сауд Арабиясы Корольдігі деп аталатын жерде орналасқан текше тәрізді бос құрылым. Оны Ибраһим пайғамбар мен оның ұлы Исмаил (ғ.с.) бір Аллаға құлшылық ету үшін салған.
Исламда қасиетті жәдігерлер де, рәміздер де жоқ екенін түсіну керек. Біз Қағбаға құлшылық етпейміз, бірақ оған бет бұру арқылы Аллаға құлшылық етеміз. Намаз үшін онымен бетпе-бет келу мұсылмандар үшін бір Аллаға дұға етудегі бірлік болып табылады. Сондықтан Қағбаға немесе басқа жаратылған нәрселерге табынатын кез келген адам пұтқа табынушы болып саналады, өйткені бұл үйді құрайтын материалдар басқа құрылыс материалдарынан қасиетті емес.
Мұсылмандар бұл дұғаларды күн сайын Алла Тағалаға өздерінің тұрақты міндеттері мен мойынсұнуларын еске түсіру үшін орындайды. Олар құл мен Раббысының арасындағы тікелей байланыс және Оған бет бұру, Оған құлшылық ету, Оған шүкіршілік ету және Одан хидаят пен мейірім сұрау мүмкіндігі, Ол пәк.
Мұсылмандар көптеген жағдайларда нәпіл намаздарын орындайды және оларды жалпы мағынада дұға ретінде кез келген уақытта немесе кез келген жерде орындауға болады.
Зекет төлеу
Мал-мүлкі белгілі бір дәрежеге жеткен әрбір мұсылманға жыл сайын оның бір бөлігін мұқтаж жандарға беруі міндет. Бұл араб тілінде зекет деп аталады және бәрі Құдайдікі болғандықтан «тазарту» дегенді білдіреді. Аса Рақымды - Ақша - бұл біз үшін сенім. Ауқаттылар зекет пен Алланың оларға берген адал байлығын тазартып, сараңдық пен сараңдықты азайтып, адамдар арасындағы мейірімділік пен жомарттықты күшейту үшін береді. Бұл сондай-ақ қоғамдағы кедейлер мен мұқтаждарға көмектесу үшін байлықты тікелей бөлу құралы болып табылады. Бұл садақа пайызы адамның бір жыл бойы жинаған байлығының екі жарым пайызын құрайды және ол тек олардың жинақтарын қамтиды және олардың табысына қатысы жоқ.
Рамазан оразасы
Құран Мұхаммед пайғамбарға (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) алғаш түсірілген осы айда болғандықтан, әрбір қабілетті мұсылман Рамазан айында ораза ұстауы керек.
Қасиетті жыл күн жылынан он бір күнге қысқа болғандықтан, Рамазан айы барлық жыл мезгілдерінен біртіндеп өтеді. Ораза таң ата басталып, жергілікті уақыт бойынша күн батқанда аяқталады. Ораза ұстаушы күндіз ішіп-жеуден, жыныстық қатынастан тыйылуы керек, бірақ келесі күні күн батқаннан таң атқанға дейін ұстай алады.
Бұл рәсім бізді ұстамдылық пен шыдамдылыққа үйретеді. Бұл екеуі де Аллаға шынайы құлшылық етудің құралы болып табылатыны, ораза ұстаушының жанын тазартып, зекеттің мал-мүлкін тазартатыны үшін мақсаты жағынан зекетке ұқсас.
Мұсылмандардың екі мерекесі бар: Рамазан айының аяқталуын білдіретін Ораза айт және қажылықтың аяқталуын білдіретін Құрбан айт.
Ораза мұқтаж жандардың жағдайын еске түсіріп, бір стақан таза су ішу немесе қалаған кезде тамақ жеу сияқты қарапайым нығметтер үшін Раббымызға шүкіршілік етуге шабыттандырады.
Меккедегі Қасиетті үйге қажылық
Әрбір мүмкіндігі бар мұсылман өмірінде бір рет Меккедегі Алланың қасиетті үйіне қажылық жасауы керек. Қажылық рәсімдері жылына бір рет жасалады және оған әлемнің түкпір-түкпірінен миллиондаған адамдар құлшылық етіп, тек Алланың разылығы үшін келеді.
Бұл рәсімді бірінші рет жасаған Ибраһим (ғ.с.) пайғамбар болса, оны Мұхаммед пайғамбар (с.ғ.с.) қайта жандандырған. Бұл рәсім мұсылмандарды өз қоғамдарын толғандырып келе жатқан нәсілдік, экономикалық және әлеуметтік кедергілерді жоюға шақырады және оларды сабырға, ұстамдылыққа және Алла Тағаладан қорқуға шақырады. Қажылар олардың арасындағы таптық және мәдени айырмашылықтарды өшіретін қарапайым киім киеді.
Бұл ғибадаттардың әрқайсысы біздің жан дүниемізде Алланы еске алуды жаңғыртып, барлығымыз Аллаға тиесілі екенімізді және Оған қайтатынымызды еске салады.
Бұл теріске шығару құлшылыққа лайықты шынайы тәңірдің жоқтығын және ешкімнің Оның Раббылығының сипаттарын Оған ортақ етпейтінін және одан басқа жалғыз жаратушы немесе теңдесі жоқ Жаратушы және өзін-өзі ұстаушы жоқ екенін білдіреді.
«Егер Ислам ілімі барлық пайғамбарлар мен елшілердің тең екендігін растайтын болса, неге сенімнің екі куәлігінде басқа пайғамбарлардың емес, Мұхаммедтің пайғамбарлығы туралы арнайы айтылады?» деп сұрауға болады. Жауап: Мұхаммед пайғамбардың пайғамбарлығына сенген кез келген адам одан бұрынғы барлық пайғамбарлар мен елшілерге де иман келтіргені діннің негізгі қағидасы. Мысалы, егер біреу «Алладан басқа тәңір жоқ және Мұса Алланың елшісі» деп куәлік етсе, бұл міндетті түрде Иса немесе Мұхаммед (с.ғ.с.) сияқты өзінен кейін келген пайғамбарлар мен елшілердің пайғамбарлығын қабылдамайды дегенді білдірмейді.
Ислам дінін ұстанушыларды пәк болуға шақырып, некеден бұрын жыныстық қатынасқа түсуге тыйым салады.
Сенімнің алты тірегі
Иманның 6 тірегі – мұсылман болу үшін мұсылманның сенімді болуы қажет бірнеше нәрсе. Олар:
Құдайға деген сенім
Періштелерге сену
Кітаптарға сену
Пайғамбарлар мен елшілерге иман келтіру
Ақырет күніне иман келтіру
Тағдырға сену
Құдайға деген сенім
Алла жалғыз, серігі жоқ, Ол барлық болмысты қамтиды, Оған теңдес ешкім жоқ. Аса Рақымды Құлшылыққа лайық адам.
Періштелерге сену
Олар Алла Тағаланың жаратқандарының қатарына жатады. Оларды нұрдан жаратып, бұйырылғанын орындаулары үшін оларға табиғаттан тыс күш берді. Ол – пәк – оларға иман келтіруді парыз етті және Құран Кәрімде айтылған Жәбірейіл мен Микаил сияқты кейбірінің есімдері мен міндеттерін бізге түсіндірді. Мысалы, Жәбірейіл Алланың уахиын Оның пайғамбарлары мен елшілеріне жеткізуге маманданған.
Кітаптарға сену
Мұсылмандар Алла Тағаланың елшілеріне түсірілген қасиетті кітаптардың барлығына, соның ішінде Құран Кәрімде былай делінген:
Алла Тағала Ибраһимге (ғ.с.) Жазбаларды түсірді.
Алла Тауратты Мұсаға (ғ.с.) түсірді.
Құдай Дәуітке (ғ.с.) Забурды түсірді.
4. Алла Тағала Исаға (ғ.с.) Інжілді түсірді.
Алла Тағала Құранды Мұхаммедке (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) түсірді.
Мұсылмандар Құранға дейін түсірілген – қазіргі уақытта әртүрлі басылымдар мен нұсқаларда таралып жатқан қасиетті мәтіндерді – олардың бастапқы пішінінің дәл көрінісі ретінде қарастырмайды. Құран бұл кітаптардың авторлары өздерінің дүниелік пайдасы үшін бұрмалауға ұшырағанын растайды. Бұл бұрмалау мағынаны немесе тілді қосу, жою немесе өзгерту сияқты бірнеше формада болды. Уақыт өте келе, бұрмалаудың бұл тәсілі қабылданып, бізге түпнұсқа мәтіннің араласуы мен адам түсіндірмесі немесе ол ұшыраған бұрмалану қалдырды. Мұсылмандар түпнұсқа күйінде түскен барлық кітаптарға сенгенімен, әртүрлі мәселелерде үкім шығаруда және ондағы тура жолдың қайнар көздерін анықтауда олардың соңғы жолы Құран Кәрім мен Пайғамбардың сахих сүннеті болып табылады.
Пайғамбарлар мен елшілерге иман келтіру
Пайғамбарлар – Алла тағаланың уахиін қабылдап, халқына жеткізген адам баласы. Алла тағала оларды адамдарды таухидке қайтару, халқына тірі үлгі болу, Алланың әмірлеріне мойынсұнуды үйретіп, құтқарылу жолына бағыттау үшін жіберді. Олар Алланың ешбір қасиетіне ие болмаған пенделер. Демек, мұсылманның олардың кез келгеніне құлшылық етуіне немесе ғибадатында өзі мен Алланың арасында делдал етуіне тыйым салынады. Олар арқылы немесе олар арқылы оларға жалбарынбауы және Алладан мейірім сұрауға болмайды. Сондықтан «Мұхаммед» (Мұхаммедтер) терминін мұсылмандарға қатысты қолдану – ешқашан сенім артуға болмайтын қорлық. Әрбір пайғамбар мен елші мұндай әрекеттердің көпқұдайшылыққа тең екендігін, кімде-кім оны жасаса, Ислам дінінен шығып кеткенін ашық айтқан.
Мұсылмандар Алла Тағаланың ғасырлар бойы жер бетіндегі барлық адамдарға жіберген барлық пайғамбарлары мен елшілеріне сенуі керек. Алла Тағала Құранда олардың кейбірін атап өткен, мысалы: Адам, Нұх, Ибраһим, Мұса, Иса және Мұхаммед (оларға игілігі мен сәлемі болсын).
Барлық пайғамбарлар мен елшілер Ислам іліміне шақырған. Демек, тарих бойында таухидті мойындаған, Алла Тағаланың еркіне мойынсұнған, өз дәуіріндегі пайғамбарлардың уахиіне ерген әрбір адам мұсылман болған. Демек, Ибраһимдік мұраға тек тек бойынша ғана талап қоюға құқығы жоқ, керісінше, Ибраһимнің (ғ.с.) таухид сенімін ұстану және Алла Тағалаға мойынсұну арқылы. Кім Мұсаға (ғ.с.) ерсе, ол мұсылман болды. Сол сияқты, Иса (ғ.с.) пайғамбар ретінде анық белгілермен келген кезде, қауымы мұсылман болып саналғысы келсе, оған сөзсіз иман келтіруге міндетті болды.
Исаның (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) пайғамбарлығын жоққа шығарған адам Ислам дінінде кәпір болып табылады. Сондай-ақ, кез келген пайғамбардың пайғамбарлығын жоққа шығару немесе оны жек көру Исламға қайшы келеді, өйткені мұсылмандар адамзатты ешбір серіксіз, жалғыз Жаратушыға құлшылық етуге шақырған Алла Тағаланың барлық пайғамбарларын жақсы көріп, құрметтеуге тиіс және олардың барлығы осы мағынада Ислам діні болып табылатын Алла Тағалаға мойынсұнған.
Адам атадан Мұхаммедке (саллаллаһу аләйһи уә сәлләм) дейінгі пайғамбарлар дінге бауырлар, барлығы да бір хақиқатқа шақырады. Олардың заңдары өз заманында халқына тура жол көрсету үшін әр түрлі болғанымен, олардың шақыруының мәні бір, яғни жалғыз Жаратушы Аллаға құлшылық етіп, басқаның бәрін теріске шығару.
Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбарлар мен елшілердің мөрі ретінде құрметке ие болды. Бұл, ең алдымен, Алла Тағала Өзінің Кітабы Құранда адамзатқа заңы мен уахиын аяқтап, оның қиямет күніне дейін сақталуына кепілдік бергендіктен. Екінші себеп – Оның пайғамбары Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбарлық еткен он үш жыл бойына өнеге көрсетіп, өзінен кейінгі барлық ұрпаққа Ислам ілімін айшықтап берді. Демек, Алла Тағала Құранда өзінен кейін пайғамбар да, елші де жоқ екенін, яғни Алланың оған түсірген заңының қиямет күніне дейін барша адамзат үшін екенін дәлелдегендей ол – Пайғамбарлардың Мөрі. Демек, Ислам діні дұрыс болуы үшін Мұхаммед пайғамбарға (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) және ол әкелген шариғатқа және одан бұрын Алланың әміріне бойұсынған барлық пайғамбарларға сену керек. Мұсылмандар барлық пайғамбарларға (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) иман келтіргенімен, Алла Тағала былай деп сипаттаған Мұхаммед (с.ғ.с.) пайғамбар әкелген заңға бағынады. «(Ей, Мұхаммед), Біз сені әлемдерге рақым етіп қана жібердік». («Әнбия» сүресі, 107-аят).
Ақырет күніне иман келтіру
Мұсылман Алла Тағаланың құдіретімен ақырет күніне, адамзаттың қайта тірілетініне және олардың рухтарының тәніне оралатынына сенімді болуы керек. Ол бізді бірінші рет жаратқанындай, Ол бізді сот үшін Өзінің алдында тұру үшін қайта тірілтеді. Бұл күннен кейін өлім болмайды, тек мәңгілік болады. Бұл күні әрбір адам дүниеде не істегені сұралып, осынау қорқынышты жағдайда амалының зардабының салмағындай жақсылық пен жамандық болса да, оның нәтижесін егжей-тегжейлі көреді. Бұл күні өтірік, алдау болмайды. Керісінше, мойынсұнушының сыйы – жәннат, ал мойынсұнбағанның сыйы – тозақ. Бұл екі шындық метафора немесе символ емес.
Құдай сипаттады - Алғыс айтушы – Оның жәннаты – қуаныш пен ләззат мекені, оның тұрғындары теңізді де, суықты да, ауруды да, шаршауды да, зұлымдықты да сезінбейтін, ешқашан сөнбейтін әдемі бақтарға толы, астынан өзендер ағып жатқан жер. Құдай үшін - Сенуші Иелерінің жүректері мен денелерінен ауруды жояды және адам қалағанының бәрін алады. Оған кім кірсе, оған былай делінген: Бұл – істеген істерің үшін мұраға қалған жәннат. Жәннаттағы ең үлкен нығмет – мүміндердің Алла Тағаланың жүзін көруі. Мұсылман болып өліп, Бір Аллаға мойынсұнмайынша, мұсылман болу өз алдына жәннатқа кіруге кепілдік бермейтіні дәлелденген.
Құдай тозақты адам жүрегі елестете алмайтын қорқынышты орын деп сипаттады. Оның отыны – адамдар мен тастар. Оның періштелері қатал және қатал. Олар оған адамдарын орналастырып: Сосын: «Мынау сендердің өтірік еткендерің» делінеді. («Мутаффифин» сүресі, 17-аят).
Алла Тағала бар деп сенеміз Аса қамқор, ерекше мейірімді Бірақ бәрібір ауыр жаза Оған лайық болғандар үшін және Ол, пәк, абсолютті әділ және абсолютті кемел деп сипатталады. Қиямет күні әрбір пенде өзінің әділдігінде істеген істері үшін жауап береді – пәк – Ол – пәк – және пенде тек амалымен емес – Оның мейірімі – пәк – Ол пәк – жәннатқа кіреді.
Тағдырға сену
Алла мәңгілік және мәңгілік және Оның білімі барлық жаратылыстарын қамтиды. Бұл біз үшін – өтпелі жаратылыстар ретінде – Оның пәк, Оның бәрін қамтитын және не болғанын, не болатынын және не болатынын біледі және Ол... Жеңімпаз Оның құлдарынан жоғары және ғаламдағы барлық нәрсе Оның қалауымен, сондықтан Оның жаратылысында Оның құдіреті, еркі және білімінен басқа ештеңе болмайды.
Бүгінгі қолымызда бар әртүрлі Інжілдер Иса (ғ.с.) заманынан кейін басқа авторлар тарапынан жазылған, сондықтан Құранда айтылған Інжіл Мәриям ұлы Исаға (ғ.с.) түсірілген кітап болып табылады.
Төменде Құранда айтылған Алланың пайғамбарлары мен елшілерінің сөздері берілген: Адам, Ыдырыс, Нұх, Һуд, Салих, Ыбырайым, Лут, Ысмайыл, Ысқақ, Жақып, Жүсіп, Шуайб, Әйүп, Мұса, Һарун, Езекиел, Дәуіт, Сүлеймен, Ілияс, Жақия, Зәкәрия, Мұхаммед (Ғ.С.) олар).
Алла Тағала Құранда пайғамбарына уахи етіп: «Ол діннен Нұхқа өсиет еткенін және саған уахи еткенімізді және Ибраһимге, Мұсаға және Исаға өсиет еткендерімізді [деді]: «Дінді берік ұстандар да, онда бөлінбеңдер», - деп бұйырды. Көпқұдайшылдар үшін қиын, оларды шақырған жерің қиын. [Оған]». («Шура» сүресі, 13-аят).
Кейбір мұсылмандар Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) пайғамбарлығына дәлел ретінде Інжілдегі келесі үзінділерді көрсетеді: [Заңды қайталау 18:15, 18:18; Жохан 1:19-21, 14:16, 14:17, 15:26, 16:7-8, 16:12-13]
Құран дегеніміз не?
Қасиетті ҚұранАлланың қатесіз сөзі Құран – Жәбірейіл (ғ.с.) пайғамбарымыз Мұхаммедтің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) жүрегіне түсірген соңғы уахи. Ол сахабаларына (олардың барлығына Алла разы болсын) жаттап, үйретіліп, ғасырлар бойы есту және жаттау (бастапқы құралдар) және жазу (қосымша құралдар) арқылы бізге жеткен.
Алла Тағала Құраннан бұрын пайғамбарлары мен елшілеріне (с.ғ.с.) бірнеше кітаптар түсірген, бірақ Құранның түсуімен Өзінің хабарын түсіндірді және оны қайта түсіндірді. Бұл көп жағынан мұғжизалық кітап, әрі Алла Тағала оны ақырзаманға дейін бүліну мен жоғалтудан толық сақтап қалды.
Құранды тек мұсылмандар ғана емес, сонымен қатар дін тарихшылары да әлем діндерінің ішіндегі ең шынайы діни мәтін деп санайды. Басқа қасиетті кітаптардың ешқайсысы бізге түпнұсқа тілінде немесе түрінде келген жоқ, ал кейбіреулері – мысалы, Ыбырайымның шиыршықтары – бізге мүлде түскен жоқ. Уақыт өте келе басқа да қасиетті кітаптардың кейбір бөліктері жойылып, хабарларын бұрмалайтын дәрежеге дейін қайта жазылды. Алайда, Алла Тағала Құранның қиямет күніне дейін барша адамзатқа түсірген соңғы уахиы болғандықтан оны қорлауға немесе бұрмалауға жол бермеді.
Алла Тағала Өзінің пайғамбары Мұхаммедтен (с.ғ.с.) кейін пайғамбар жібермейді және егер Ол, Оның Кітабын сақтауды міндеттемесе, ол бізге түсірілген күйінде жетпес еді. Сол себепті оны сақтауды адамдарға тапсырған жоқ.
Оның бұрынғы кітаптарын сақтауы оның сол дәуірдегі пайғамбарлары мен елшілерінің сабақтастығын ескере отырып, аса маңызды емес еді және бұл кітаптар Оның заңдарын түпкілікті түрде қамтымаған. Мысалы, Иса (ғ.с.) бұрын болмаған кейбір нәрселердің рұқсат етілгендігін қамтитын, бірақ таухид түсінігі мен оның негізгі мәнін шамалы өзгертусіз Алланың уахиімен келді.
Құран өз алдына мұғжиза, бұл оның ерекше қасиеттерінің бірі. Мұғжиза – заттардың табиғи тәртібіне қайшы келетін және Алла Тағаланың тікелей араласуын айқын көрсететін құбылыс.
Барлық пайғамбарлар мен елшілер Аллаһ Тағаладан олардың пайғамбарлықтарының ақиқатын айқын көрсететін мұғжизалармен келді. Ибраһим (ғ.с.) оттан құтылды және отқа тасталғаннан кейін оған ешбір зиян келмеді. Мұса (ғ.с.) аса таяғымен теңізді соқты да, теңіз оның рақымымен екіге жарылды, Ол пәк. Иса (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) созылмалы дертке шалдыққандарға қолын тигізді, олар сауықтырылды, ал өлгендер және Алланың рұқсатымен тірілтті. Бұл мұғжизалардың барлығы осы пайғамбарлар мен елшілердің пайғамбарлығының ақиқатын қолдады, бірақ бұл мұғжизаларды осы заманда олардың халқы ғана көрді.
Бұл оның (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) пайғамбарлығына ұқсас мұғжизалармен дәлелденгеніне қайшы келеді. Дегенмен, Құран Кәрім осы мұғжизалардың ең маңыздысы болып қала береді. Алла Тағала Құранның шынайылығына күмәнданатын кез келген адамға соған ұқсас бір сүре шығаруға шақырды (Құрандағы ең қысқа сүре тек үш қысқа аяттан тұратынын айта кеткен жөн). Тарихта оны бұрмалап, Исламнан құтылғысы келетіндер көп болғанымен, ешкім бұл сынаққа төтеп бере алмады. Бұл сынақ Қиямет күніне дейін сақталады.
Құранның бір мұғжизасы – оның шешендігінің әдеби шеберліктің шыңына жетуі. Бұл араб прозасының ең көркем шығармасы. Оның стилі араб тілі сияқты теңдесі жоқ және теңдесі жоқ. Ол бүкіл әлемде әлі күнге дейін миллиондаған адамдар сөйлейтін түпнұсқа араб тілінде барлық адамдарға қол жетімді. Басқа да көптеген қасиетті кітаптардың түпнұсқа мәтіндері уақыт өте жоғалып, қазіргі дәуірімізде қолданылмаған және қолданылмаған тілдерде жазылған.
Құранда Мұхаммед пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сөздері болып табылатын бірде-бір сөз жоқ, оның бәрі Алла Тағаланың сөздері. Мұхаммед (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сауатсыз, оқуды да, жазуды да білмейтін, бірақ ол Құранды Жәбірейіл (ғ.с.) жеткізгендей оқитын, ал сахабалары оны тікелей жүректерінен жаттап, шиыршықтарына жазып алған.
Құран – Құдайдың ақиқат сөзі және ол бүгінгі біздің қолымызда бар Құдайдың жалғыз сөзі. Оның көшірмелері немесе басқа нұсқалары жоқ. Алайда оның мағыналарының көптеген аудармалары жарияланғанымен, олар оның қарапайым арабша түпнұсқасындай тамаша және әдемі емес. Төменде оның мысалы, Ықылас сүресі (No112):
Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын
«Ол – бір Алла, мәңгілік пана – Алла. Ол тумайды да, туылмаған да. Оған теңдес ешкім жоқ» де.
Құран 114 сүреден (тараудан) тұрады және Киелі кітаптың қазіргі нұсқаларынан айырмашылығы бір кітап. Протестанттық христиандар 66 кітаптан тұратын нұсқаға сенеді, римдік-католиктер 72 кітаптан тұратын нұсқада және басқа нұсқаларда көбірек кітаптар бар.
Пайғамбарымыз Мұхаммед (с.ғ.с.)
Пайғамбар, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын: Ол Мұхаммед ибн Абдулла ибн Абдул Мутталиб Әл-Хашеми әл-Кураши, Ол 570 жылы Меккеде дүниеге келген, екі асыл пайғамбардан: Ибраһим (ғ.с.) және оның тұңғыш ұлы Ысмайыл (ғ.с.)-дан қалған асыл текті.
Әкесі ол анасының құрсағында жатқанда қайтыс болды. Анасы қайтыс болды. Әмина бинт Уахб Жасы алпысқа келіп, атасы бағып-қаққан. Абдул Мутталиб Содан кейін ол қайтыс болды Абдул Мутталиб Пайғамбарымыз, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, сегіз жаста еді, сондықтан оған ағасы қамқорлық жасады. Әбу Талиб.
Ол өзінің адалдығымен және сенімділігімен танымал болды. Ол Исламға дейінгі дәуірдегі адамдармен араласпаған, олармен ойын-сауық пен ойын-сауыққа араласпаған, би билеп, ән айтпаған, ішімдік ішпеген және оны құптамайтын.
Ол жиырма бес жасында, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, үйленді. Хадиджа бинт Хувайлид Оған Алла разы болсын. Ол оның бірінші әйелі болды және оның барлық балалары одан болды. ИбрахимЖәне ол өлгенше басқа ешкімге үйленбеді. Пайғамбарымыз, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, қырық жасында хабармен жіберіліп, Пайғамбарымыз Мекке маңындағы тауға баратын. (Хира үңгірі) Ғибадат ету үшін, содан кейін оған осы жерде уахи түсіп, оған Алла Тағала тарапынан періште (Жәбірейіл (ғ.с.)) келді. Патша оған: Оқы. Оқы, ал Пайғамбар не оқуды, не жазуды білмеді. Пайғамбарымыз айтты: Мен оқырман емеспін - яғни қалай оқуды білмеймін - сондықтан патша өтінішін қайталады, Ол былай деді: Мен оқырман емеспін, сондықтан патша тағы да өтінішін қайталады да, таусылғанша оны өзіне қатты қысты: Сонда ол: Оқы, Ол былай деді: Мен оқырман емеспін Үшінші рет оған: «Жаратушы Раббыңның атымен оқы (1) Ол адамды тромбтан жаратты (2) Оқы, сенің Раббың аса Жомарт. (3) қаламмен сабақ берген (4) Ол адамға білмегенін үйретті. [139]. (Әл-Алақ: 1-5).Ол Меккеде он үш жыл тұрып, таухидке шақырып, Алла Тағаланы құлшылыққа ерекше атап, көпқұдайшылықты қабылдамайды. Одан кейін Мәдинаға хижрат етті, ал оның асыл серіктері онымен бірге адамзатқа белгілі ең үлкен қоғамды құрады. Раббысының хабарын жеткізу үшін Мәдинада он жыл болды. Сосын алпыс үш жасында, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, дүниеден өтті.
Оның сүннеті – сөздері, істері және разылығы. Оның өзінен риуаят етілген сүннеті хадис деп аталады және ол әйгілі кітаптарда жазылған. Ол Алла Тағаладан Оның Елшісіне (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) түсірген Құран сияқты. Алайда бұл Құран сияқты шынайы мәлімдеме емес. Сүннет – Алладан түскен уахи, ал сөзбен жеткізу – Елшісінен (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын). Халық оны сақтау мен жазып алудың нақты әдісін ұстанған.
Оның (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сүннетін ұстану керек, өйткені Алла Тағала Құранда оған (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) мойынсұнуды мүміндерге бұйырып: Аллаға бой ұсыныңдар және Елшісіне бой ұсыныңдар (Ниса сүресі, 59-аят).
Өмірдің мақсаты – Алла Тағалаға мойынсұну және бұған Алла Тағала айтқандай, Оның Елшісінің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) сүннетіне амал ету арқылы қол жеткізіледі: «Расында сендер үшін Алланы және ақырет күнінен үміт артқан және Алланы жиі еске алатындар үшін Алла Елшісінде тамаша үлгі бар». (Ахзаб сүресі, 21-аят).
Пайғамбарымыз (с.ғ.с.) мұсылмандарға ғибадаттың сипатын түсіндірді. Ол әрқашан сахабаларымен кездескен кезде де, олардан шыққанда да амандық шақыруларымен амандасатын, бұл барша мұсылмандарға ұсынылатын нәрсе. Ол 63 жасында (632 жылы) қайтыс болып, Мәдинадағы (Йасриб) үйінде жерленді. Бір ғасыр ішінде ислам үш құрлыққа тарады: Азиядағы Қытайдан Африкаға, одан кейін Еуропадағы Испанияға.
Алла Тағала Исмаилға батасын беріп, оның ұрпағынан ұлы халықты шығаруға уәде еткендіктен, көне өсиетте ұстазымыз Мұхаммед (с.ғ.с.) туралы айтылған.
«Ысмайылға келсек, мен ол туралы сені естідім, міне, мен оны жарылқаймын және оны көбейтемін және оны еселей беремін; одан он екі әмірші туады, мен оны ұлы халық етемін» [136] (Ескі өсиет, Жаратылыс 17:20).
Бұл Ысмайылдың Ыбырайымның (ғ.с.) заңды ұлы болғанының ең күшті дәлелдерінің бірі (Ескі өсиет, Жаратылыс 16:11).
«Ал Жаратқан Иенің періштесі оған: «Міне, сен балалысың және ұл туасың, оның атын Ысмайыл қоясың, өйткені Жаратқан Ие сенің қайғыңды естіді» [137]. (Ескі өсиет, Жаратылыс 16:3).
«Сонымен Ыбырайым Қанахан жерінде он жыл тұрған соң, Ыбырайымның әйелі Сара күңі мысырлық Ажарды алып, Ыбырайымға әйелдікке берді».
Оның пайғамбарлығының бір дәлелі – Ескі өсиетте оның суреті мен есімінің айтылуы.
«Ал кітап оқи алмайтын адамға беріледі де, оған: «Мынаны оқы» делінеді де, ол: «Мен оқи алмаймын» дейді»[146] (Ескі өсиет, Ишая 29:12).
Мұсылмандар қолданыстағы Ескі және Жаңа өсиеттердің бұрмалануына байланысты Құдайдан екеніне сенбесе де, екеуінің де дұрыс қайнар көзі, атап айтқанда Таурат пен Інжілдің (Құдай өз пайғамбарларына: Мұса мен Иса Мәсіхке түсірген) бар екеніне сенеді. Сондықтан Ескі және Жаңа өсиеттерде Құдайдан келген бір нәрсе болуы мүмкін. Мұсылмандар бұл пайғамбарлық, егер рас болса, Мұхаммед пайғамбар туралы айтады және дұрыс Таураттың қалдығы деп санайды.
Исламдағы Адам ата мен Хауа ананың оқиғасы
Алла Тағала Құранда Адам ата мен Хауа ананың оқиғасын баяндайды. Ол басқа қасиетті кітаптармен көптеген мәліметтерді бөліссе де, олардан кейбір маңызды бөлшектермен ерекшеленеді.
Алла Тағала періштелеріне жер бетінде жаңа жаратылысты жарататынын түсіндірді. Ол Адамды (ғ.с.) балшықтан жаратып, оған рухынан үрледі, оған барлық есімдерді үйретті және рухынан әйелі Хауа ананы жаратты. Оларға жәннатта тұруға рұқсат етіп, періштелеріне бұйырып: Адамға сәжде қыл (Бұл ғибадат сәждесі емес, құрмет сәждесі) және шайтан олардың арасында болды, бірақ ол олардың бірі емес, керісінше жындардың бірі болды. Олар Алла Тағаланың Адам атадан бұрын түтінсіз от жалынынан жаратқан еркін жаратылыстар.
Алла Тағала періштелеріне және олармен бірге болған жаратылыстарға Адамға (ғ.с.) сәжде жасауды бұйырғанда, шайтаннан басқасы, шайтан тәкаппарлықпен оған сәжде жасаудан бас тартып, өзін оттан жаратылғандықтан, ал Адам (ғ.с.) балшықтан жаратылғандықтан, оны одан жақсырақ деп санады. Ол шынымен де әлемде нәсілшілдікке шақырған бірінші адам болды.
Сонымен шайтан Алла Тағаланың мейірімінен қуылды да, оны жоққа шығарды. Есепші - Оның мойынсұнбауы, бірақ ол - лағынет - оған Адам (ғ.с.) мен оның ұрпақтарын арамдауы үшін оған Қиямет күніне дейін уақыт беруін сұрады, сондықтан ол: «Әрине мен оларды адастырамын және оларға жалған үміт ұялатамын».Сондықтан Алла Тағала оған адамзатқа сынақ ретінде осы уақытты берді. Ол шайтанның білмегенін біледі. Ол барлық жаратылыстары сияқты Оның жаратылыстарының бірі және ол Алла Тағаланың соғысына төтеп бере алмайды. Оның іс-әрекеттері Алла Тағаланың еркіне бағынады және одан бөлінбейді. Егер Алла қаласа, шайтан мен оның көмекшілерін өмірден аластатар еді, олар бір сәтке де аман қала алмас еді.
Исламда шайтанның илаһи сипаттары жоқ. Керісінше, Ислам Құдай мен Шайтан арасында шайтанның аспан әскерінің үштен бір бөлігін басып алуымен аяқталған соғыс болды деген түсінікті жоққа шығарады. Шайтан – адамзаттың ашық жауы, бірақ соған қарамастан ол бар болуы толығымен Алла Тағалаға тәуелді жаратылыс қана. Тәкаппарлығына және Алланың мейірімінен құлағанына қарамастан, ол өз мақсаты мен мақсатына ұмтылады.
Алла тағала адамдарға жақсылық пен жамандықты таңдау еркіндігін беріп, Жаратушысын танып, Оған бет бұратын етіп жаратқан. Оларды ақиқатқа бейім етіп жаратты және олар бұл дүниеге таза мұсылман болып келді. Бірақ шайтан мен оның сарбаздары оларды жақсылықтан тыйып, жамандыққа бұйырып, адамзатты – өздерінің бас дұшпаны – адастырып, таухидтен, тақуалықтан және Алла Тағаланың жолынан алыс зұлымдық пен пұтқа табынушылыққа бағыттады. Бірақ Құдай – Ақылды адам Адамзатты жақсылыққа шақырып, жамандықтан сақтандырған. Шайтанның азғыруларымен күресу арқылы адам абыройдың ең биік деңгейіне жетеді.
Төменде Адам ата мен Хауа ананың жұмақтағы сынақтары қысқаша баяндалған, олар жұмақта толық еркіндік пен бақытқа кенеліп, оның жемістерінен қалағандарымен жеуге рұқсат етілді, бірақ Алла тағала оларды бір ағашқа жақындаудан тыйып, егер солай істесе, залымдардан болатынын ескертті. Бірақ шайтан оларды Құдай бұл ағашты тек өлмейтіндікке әкелетіні немесе періштелер сияқты ететіні үшін тыйым салғанын айтып, алдап жіберді. Осылайша шайтан оларды алдап, олар ағаштың жемісін жеді. Осыдан кейін Адам мен Хауа ұялды, бірақ олар Құдайға шын жүректен өкінді, сондықтан Құдай оларды кешірді, өйткені Ол Кешірімді, ерекше мейірімді, ерекше мейірімді.
Ислам бастапқы күнә ұғымын немесе адамдар Адамның (ғ.с.) күнәсі үшін күнәкар болып туылды деген сөзді жоққа шығаратыны күмәнсіз, сондықтан ешбір жан басқаның ауыртпалығын көтермейді (өйткені Алла Әділет), сондықтан әрбір адам мұсылман болып туылған соң, сол күнәдан пәк болған соң өз ісіне жауапты.
Ендеше, Исламның Хауа ананы кінәламайтынын ескерген жөн, өйткені екеуі де таңдау еркіндігіне ие болып, екеуі де ағаштың жемісін жеп, Раббыларына мойынсұнбаған. Сондықтан Ислам әйелдерді Хауа ананың күнәсі үшін етеккір ауыртпалығы мен босану азабына ұшыраған зұлым, азғырушы жаратылыс деп сипаттау идеясын жоққа шығарады.
Содан кейін Құдай Адам ата мен Хауа ананы жұмақтан түсіріп, жер бетіне орналастырды. Алла Тағала жер бетінде жаңа жаратылыс жарататынын және ол бізге қалаған жері екенін періштелеріне бұрын да айтқан болатын. Барлығын білуші, бәрін қамтушы - Жаратылғаннан бері оны мекен ету.
Алла тағала жындарды Адам атадан бұрын жаратып, оларға таңдау еркіндігін берді. Олардың ішіндегі мойынсұнбағандары шайтандар деп аталады. Жындар бізді көретін дүниелік өмірде бізбен бірге өмір сүреді, бірақ олар бізге өздерін көрсетуді қаламайынша, біз оларды көре алмаймыз. Олар исламда тыйым салынған сиқырды солардың көмегімен жасайды.
Исламдағы дұға
Намаз – діннің діңгегі, құл мен Раббысы мен қожасы арасындағы байланыс, мұсылман мен кәпір арасындағы айырмашылық.
Мұсылмандардың құбыласы – қасиетті Қағба.
Намазды уақытында оқу керек.
Алла тағала мұсылмандарға күндіз-түні бес уақыт намазды ғана жүктеп, олар үшін таң, таң, екін, шам, құптан уақыттарын белгілеп қойған.
1- Ниет: Бұл, мысалы, шам немесе құптан намазы екенін біле тұра, жүрегінде намаз оқуға ниет еткені.
2- Намаз оқу үшін тұру Ол: [Алла Ұлы] дейді.
3- Тәкбір айтқаннан кейін оң қолын сол қолына кеудесіне қояды және мұны үнемі тұрып жасайды.
4- Бастапқы дұғаны айт: [Уа, Алла, Саған пәк, мақтау, есімің мүбәрак, сенің ұлылығың ұлық, Сенен басқа тәңір жоқ.]
5- Ол: [Лағынет болған шайтаннан Алладан пана сұраймын] дейді.
6- Ол: [Аса қамқор, ерекше мейірімді Алланың атымен бастаймын] дейді.
7- Фатиха сүресін оқу.
8- «Фатиханы» оқығаннан кейін немесе имам оқып жатқанда оны тыңдағаннан кейін «Әмин» деуіне болады.
9- Фатихадан кейін алғашқы екі рәкатта басқа бір сүре немесе бір сүреден аят оқылады. Үшінші және төртінші рәкатқа келсек, тек Фатиха сүресін оқу керек.
10- Сосын рүкүғ үшін «Алла ұлық» дейді.
11- Арқасын құбылаға қарай бүгіп, арқасы мен басы деңгейінде иіліп, қолдарын тізесіне қойып: «Ұлы Раббым пәк», - дейді. Тасбихті үш рет қайталау ұсынылады, бірақ бір рет қана парыз.
12- Рүкүғтан тік тұрып: «Алла Өзін мақтағандарды естиді», – деп, сосын: «Раббымыз, мақтау Саған тән», - дейді.
13- Сосын маңдай, мұрын, қол, тізе және аяқ болып табылатын жеті мүшесіне Алланы пәк етіп жерге сәжде етеді.
14- Сәждесінде: «Раббым пәк, пәк», – деп парыз болғандықтан бір рет айтады және оны үш рет қайталау ұсынылады.
15- Сосын «Аллаһу әкбар» деп екі сәжденің арасына отырады.
16- Екі сәжденің арасында отырып: «Раббым, мені кешір» дейді. Оны үш рет қайталау ұсынылады.
17- Сосын бірінші рет жасағандай қайтадан сәжде жасайды.
18- Сосын екінші сәждеден тік тұрып: «Алла ұлық» деп тұрады.
19- Екінші рәкәғатты бірінші рәкәғатындай оқиды, тек ашылу дұғасын оқудан басқа.
20- Екінші рәкатта екінші сәждеден кейін бірінші тәшәһһудқа отырады да: [Барлық сәлем, дұға, жақсылық Аллаға тән. Саған сәлем, уа, Пайғамбар, Алланың рақымы мен игілігі болсын. Бізге және Алланың салих құлдарына сәлем болсын. Алладан басқа тәңір жоқ екеніне және Мұхаммед Оның құлы әрі елшісі екеніне куәлік етемін.]
21- Сосын үш немесе төрт рәкағат болса, қалған намазына тұрады, тек үшінші және төртінші рәкаттарда тек Фатиха сүресімен ғана оқуды шектейді.
Егер намаз таң намазы сияқты екі рәкат болса, кейінірек айтатын болсақ, соңғы тәшәһһудты оқуы керек.
22- Сосын екінші сәждеден кейінгі соңғы рәкатта соңғы тәшәһһудқа отырады және оның сипаттамасы бірінші тәшәһһудпен бірдей, Пайғамбарға былайша дұғалар қосылып: «Уа, Раббым, Ибраһимге және Ибраһим әулетіне жарылқағандай Мұхаммедке және Мұхаммедтің әулетіне береке бер, өйткені Сен мақтауға лайықсың және Мұхаммедке және Мұхаммедке салауат ет. Ыбырайымның әулеті, өйткені Сен мақтауға лайық әрі ұлысың».
23- Сосын оңға бұрылып: «Саған сәлем және Алланың рахымы болсын», сосын солға және сол жағына бұрылады.
Сәлем беріп, мұсылман намазын аяқтады.
Алла тағала адамдарға бес уақыт намазды жамағатпен оқуды бұйырды және бұл үшін үлкен сауап айтылды.
Алла Тағала жұма намазын түскі намаз уақытында оқуды Исламның ең үлкен рәсімдерінің бірі әрі маңызды парыздарының бірі ретінде парыз еткен. Мұсылмандар аптасына бір рет осы намазға жиналып, жұма намазы имамының уағыздары мен нұсқауын тыңдайды, одан кейін екі рәкағаттан тұратын жұма намазын оқиды.
Зекет
Алла Тағала зекет беріп, оны Исламның үшінші тірегі етіп, оған салғырт қарағандарды ауыр жазамен қорқытты.
Зекет – Алла Тағала бай мұсылмандарға кедейлерге, мұқтаждарға және оған құқығы бар басқа адамдарға тарату үшін жүктеген қаржылық міндеттеме. Бұл байларға зиянын тигізбей, олардың азабын жеңілдетеді. Алла оны адамдардың өмірін реттеу, қауіпсіздік пен тұрақтылықты арттыру, қоғамдық бірлікке қол жеткізу, экономикалық және өмір сүруді дамытуға жәрдемдесу үшін бұйырды. Сондай-ақ жеке адамдар мен қоғамның үздіксіз қозғалысы аясында рухани құндылықтар мен адамгершілік және тәрбиелік құндылықтарды тереңдетеді.
Алтын және күміс.
Қолма-қол ақша.
Сауда ұсыныстары.
Жерден.
Мал
Зекет – Алла Тағала мұсылмандарға парыз еткен аз ғана ақша. Оны байлар кедейлер мен мұқтаждардың күйзелісі мен мұқтаждығын жеңілдету үшін және басқа мақсаттар мен мақсаттар үшін береді.
Қоғамның зекет мақсаттары
Зекеттің үлкен мақсаттары бар. Көптеген исламдық мәтіндерде зекет заңнамасының мақсаттары, мақсаттары және әсерлері көрсетілген, соның ішінде мыналар:
1- Ақшаға деген сүйіспеншілік - адамды оны сақтауға және ұстауға деген ынталылыққа итермелейтін адами инстинкті. Олай болса, Ислам заңы зекет беруді адамның жан дүниесін сараңдық пен сараңдық жамандықтан тазарту, дүниені сүю мен оның нәпсісіне үйір болуды емдеуді талап етеді. Алла Тағала: «Олардың мал-мүлкінен садақа алыңдар, оларды тазартып, таза қылыңдар» («Тәубе» сүресі, 103-аят).
2- Кедейлердің жанын тазартып, күншілдік пен сараңдықтан арылтып, арам пиғылдан, өшпенділіктен, «таптық қақтығыс» деп аталатын нәрселерден аулақ ұстау. Дәл осы кезде ол байдың өзіне деген қамқорлығын, жайлылығын және көмек қолын созғанын көреді. Сонда оның жүрегі жайланып, қателігі кешіріліп, оның қазіргі және келешек өмірінде өсіп-өркендеуіне, отбасының тіршілігіне қол жеткізуі үшін байдан көбірек ақша тілеудегі ынтасы мен шынайылығы артады.
3- Зекет беру ұйымшылдық пен ынтымақ қағидасына жетеді, өйткені адам жаны жаратылысынан өзіне жақсылық жасағандарды жақсы көруге бейім. Осылайша, мұсылман жамағатының мүшелері бір-біріне тірек болатын берік құрылым сияқты бір-бірін сүйіп, ынтымақтаса өмір сүріп, ұрлық, талан-таражға салу, жымқыру оқиғалары азаяды.
4- Әлемдердің Раббысы Аллаға құлдық, абсолютті бағыну және толық мойынсұну мағынасына жетеді. Бай адам мал-мүлкінің зекетін берсе, Алланың заңын қолданып, Оның әмірін орындап, оны өтеуде «Егер шүкір етсеңдер, әлбетте арттырамын» деп нығмет иесіне алғыс айтады. (Ибраһим: 7).
5- Оның өнімділігі әлеуметтік қамсыздандыру тұжырымдамасына және әлеуметтік сегменттер арасындағы салыстырмалы тепе-теңдікке қол жеткізеді. Оны лайықтыларға бөлу арқылы қаржылық байлық қоғамның шектеулі бөлігінің қолында жинақталған және олардың монополиясында қалмайды. Алла Тағала: «Ол араларыңдағы байлар арасында мәңгілік үлес болып қалмауы үшін» (Хашр: 7) дейді.
6- Қауіпсіздікті таратуға және орнатуға және қоғамды жалпы қылмыстардан, әсіресе қаржылық қылмыстардан нығайтуға және қорғауға үлес қосу, олардың көпшілігі қажет болғанына қарамастан ақшадан айыру. Зекет төленіп, кедей-кепшіктерге берілсе, олар басқалардың ақшасын ұрлауды, оларға қол сұғуды ойламайды, өйткені олар енді ақшадан құр қалмайды, басқаларға да, олардың ақшаларына да қол сұғудың қажеті жоқ, өз өмірін, бостандығы мен болашағын қатерге тігеді.
7- Зекеттің экономикалық әсері: Ақшаны қайта өңдеу және оны зауыттар салу, құрылыстар салу, жер өңдеу, тауар мен өнімдерді айырбастау және ақшаны мұздатуға немесе тоқтатуға жол бермеу арқылы жыл соңында салынған және игерілмеген болса, зекет есебінен тозып кетпеуі және азаюы арқылы экономикалық дамуға ықпал етеді және өндіріс пен инвестиция процесін ынталандырады. Зекет кейіннен алынатын ақшаның осы бір реттік инвестициясы арқылы зекет экономикалық даму дөңгелегін басқаратын және кірісті арттыратын тіректердің негізгі тірегіне айналады.
Ораза
Алла тағала мұсылмандарға жылына бір ай ораза ұстауды міндет етіп, Рамазан айын мүбәрәк етіп, оны Исламның төртінші тірегі және оның ұлы негіздері етті.
Ораза – бұл: күн шыққаннан күн батқанға дейін тамақ, сусын, жыныстық қатынас және басқа да оразаны бұзатын нәрселерден тыйылу арқылы Аллаға құлшылық ету.
Алла Тағала адамдардың кейбір топтарына жеңілдік, мейірім және қолайлылық ретінде Рамазан айында оразаларын ашуға рұқсат етті. Олар келесідей:
Оразадан зардап шеккен науқасқа Рамазаннан кейін оразасын ашып, қазасын өтеуге рұқсат етіледі.
Кімде-кім ораза ұстауға шамасы жетпесе, оразасын ашып, әрбір күні үшін бір кедейді тамақтандыруға рұқсат етіледі.
Жолаушыға Рамазаннан кейін оразасын ашып, қазасын өтеуге рұқсат етілген.
Етеккір және босанған әйелдерге ораза ұстауға тыйым салынады, Рамазаннан кейін қазасын өтеуі керек.
Жүкті және бала емізетін әйелдер өзіне немесе балаға зиян тигізуден қорықса, оразасын ашып, сол күннің қазасын өтейді.
Мұсылмандардың мерекелері
Мұсылмандар жылына екі мерекені тойлайды, осы екеуінен басқа бір күнді мереке ретінде бөліп көрсетуге болмайды. Олар: Ораза айт және Құрбан айт.
Құрбан айт мейрамы Алла Тағалаға құлшылық ретінде құрбандық малын бауыздап, одан жеу және оны туған-туысқандар мен кедей-кепшіктерге таратудың қалаулылығымен ерекшеленеді.
Исламдағы отбасы
Ислам отбасын құруға және нығайтуға, оны оған зиян келтіретін немесе оның құрылымына қауіп төндіретін кез келген нәрседен қорғауға өте ынталы.
Ислам әйелдерді құрметтеп, оларға қарсы жасалған надандықтан азат етті, сондай-ақ оларды құрмет пен құрметсіз арзан тауар болудан азат етті.
Ислам әйелдерге әділ және жомарттықпен мұрагер болу құқығын берген.
Ол әйелдерге күйеу таңдау еркіндігін беріп, бала тәрбиесінің үлкен бөлігін әйелге жүктеді.
Ер адам оған қамқорлық жасап, оған жұмсау парыз.
Туысы болмаса да, ешкімі жоқ әлсіз әйелге қызмет етудің абыройы мен қасиетін атап көрсетті.
Неке – Ислам діні ерекше атап, насихаттап, оны елшілер сүннетіне айналдырған ең үлкен қарым-қатынастардың бірі.
Құдай ерлі-зайыптылардың екеуіне де белгілі бір құқықтар жүктеп, оларды некелік қарым-қатынасты дамытатын және сақтайтын барлық нәрсені істеуге шақырды. Жауапкершілік екі тарапқа да жүктеледі.
Ислам неке шартының тұрақты болуын насихаттайды және исламда некенің аяқталу уақытын белгілеуге рұқсат етілмейді.
Ислам бұл келісім-шартты тоқтатудың бір жолы ретінде ажырасуды рұқсат етті, егер бірге өмір сүру мүмкін болмаса және барлық татуласу құралдары сәтсіз болса, және олардың әрқайсысы жұбайын басқа біреумен алмастыра алады және олардан жетіспейтін нәрсені біріншіден таба алады.
Ата-ананы құрметтеу, оларға жақсылық жасау – ең үлкен сауапты амалдардың бірі және Алла тағала мұны Өзінің жалғыздығына ғибадат пен иман келтірумен байланыстырған.
Сенбейтін ата-аналар:
Мұсылман ата-анасына құрметпен қарауы, оларға мойынсұнуы, тіпті олар мұсылман болмаса да жақсы қарым-қатынаста болуы керек.
Оларды жақсы тәрбиелеу, дін негіздерін үйретіп, жақсы көру.
Оларға жұмсау үшін.
Олардың арасындағы әділ болу үшін, еркек пен әйел.
Исламдағы этика
Әдептілік, оның ең ұлысы Алла Тағала Өз Пайғамбарына (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай деп сипаттаған болса, Алла Тағала өз пайғамбарына былай деген:Расында, сен үлкен адамгершілік иесісің.(Қалам: 4), Пайғамбарымыз (с.ғ.с.):Мен тек көркем мінез-құлықтарды жетілдіру үшін жіберілдім.Бұл шектеу оның сөзінде (Мен жіберілдім) Миссияның мақсаты ізгі ахлақты кемелді ету болып табылады және осымен ол ахлақты шариғат пен Ислам діні кіретін барлық нәрселерді қамтиды және бұл көрінетін нәрсе және адамның жаратылысы мен сипаты бар, өйткені жаратылыс сыртқы бейнесі, ал мінез - жан дүниесінің ішкі бейнесі және адам оның сыртқы бейнесін жақсартса, оған ұнамды болуы керек. оның ішкі бейнесін жақсартыңыз, міне, жанға қатысты міндет пен нәпсі мен инстинкттер осыдан алшақтайды, бұл үшін айтамыз: Ислам шақыратын ахлақ алуан түрлі.
Адам Раббысымен бірге жаратылған. Мұсылман адам Раббысымен бірге жаратылған. Ол өзінің жан дүниесіне қатысты барлық нәрседе ең жоғары адамгершілікке ие болуы керек. Алла Тағаланы сүю, Одан үміт ету, Одан қорқу, Оған жақын болу, Оған құлшылық ету, Оған кішіпейілділік таныту, Оған арқа сүйеу және Ол туралы жақсы ойда болу адам мен оның Раббысы арасындағы ұлы құлшылық әдептерінен басқа нәрсе ме?
Адам Раббысымен бірге жаратылған, бұл оның Раббысына деген ықыластылығын және оның жүрегінде Алла Тағаладан басқа ниет пен қалау болмауын қамтиды.
Біреу үшін бір бол, Ақиқат пен иман жолын айтамын
Мұсылманның өзіне деген мінез-құлқы, мұсылманның ата-анасы, отбасы және бала-шағасымен қарым-қатынасы, мұсылманның мұсылмандармен қарым-қатынасында адалдық пен сенімділікпен жүруі, өзі үшін жақсы көретін нәрсені олар үшін де жақсы көруі, оларда сенімділікті сақтауы және өзін және оларды шайтанның жүректеріндегі сыбырлары бар барлық нәрселерден аулақ ұстауы, осының барлығын айтады.Және құлдарыма айт, ең жақсысын айтсын. Расында шайтан олардың арасына іріткі салады.(«Исра» сүресі, 53-аят) Жақсы сөзбен және көркем амалмен, ал ахлақ тек ұятты сөздермен немесе ұятсыз істермен бұзылады, сондықтан адамның қарым-қатынасында сөздері мен істері жақсы болып, өзі үшін жақсы көретін нәрселерін адамдарға жақсы көрсе және мақтауға лайық мінезге айналса, ол шыншылдықтың барлық қасиеттерін, уәделерді орындауды және хақтарды орындауды білдіреді. өтірік айту, аманаттарды орындап, алдамайды, адамдарға жақсылық жасайды, олардың ақыл-есі дұрыс болғанын жақсы көреді, міне, бұлар мақтауға лайық ахлақ түрлері.
Сол сияқты мұсылман мұсылман еместерге жақсы қарауы керек. Мұсылман емес болу оның мұсылман дінін ұстанбайтынын білдірмейді, сондықтан онымен жақсы мінез-құлық болуы керек. Керісінше, оған сөзінде де, ісінде де жақсы мінез-құлық танытуы керек.
Бірақ Мақал Бұл туралы Алла Тағала былай деген:Және адамдарға жылы сөйле.(Бақара: 83).
Ал болсақ етістік Алла Тағала былай деді:Алла сендерді дін жолында сендермен соғыспаған және сендерді үйлеріңнен шығармағандарға – оларға жақсылық жасаудан және оларға әділдік жасаудан тыймайды. Расында Алла әділдік етушілерді жақсы көреді.(Әл-Мумтахана: 8)
Алла Тағала жақсы мінез-құлықтан, дін үшін бізбен соғыспағандарға жақсылық жасаудан, оларға жақсылық жасаудан, әділдікпен қараудан тыйған емес. Мұсылман еместермен қарым-қатынастың барлық түрлерінің, соның ішінде оларға жақсылық жасаудың және олар туралы жақсы сөйлеудің негізі - әділеттілік. Мұның бәрі Ислам халқына және оның халқына дұшпандық көрсетпейтіндерге қатысты.
Мұсылман мен Ислам соғыста осылай жаратылды. Ислам өркениет пен бейбіт тұрғындарды соғыстан оқшаулау арқылы соғыс кезінде шыққан алғашқы заң болды және ол соғыста бейбіт тұрғындарға қарсы тұрмай, жауынгерлерге қарсы тұруға ерекше болды. Пайғамбарымыз, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, соғыста қарттарды, әйелдерді және жаңа туған нәрестелерді өлтірмеуді бұйырады. Тіпті ағаштарды да кесуге болмайды, тіпті үйлерді қиратуға, үйлерді бұзуға болмайды. Себебі соғыспаған бейбіт тұрғындар соғысқа ұшырамайды, керісінше соғыс жауынгерлерге қарсы болады. Бұл соғыстағы таңдаулылықтың шыңы. Исламдағы соғыс, оның барлық түрі бойынша, барлық жасыл және құрғақ жерлерді орып, жеңіс үшін адамдарды жинау дегенді білдірмейді. Керісінше, Ислам соғыста кімнің шабуыл жасайтынын, кімнің өлтіретінін таңдауға мән берді.
Исламның қадір тұтатын қысқаша түсінігінде адамгершілік – құдіретті Жаратушының әміріне сәйкес инстинкттерді және олардың сипаттарын келтіру қабілеті. Адамгершілігі мол адам – сөйлейтін, жақсы амал жасайтын адам, ал инстинкт пен әдет имандылыққа қатты әсер етеді.
Күнәлар мен тәубе
Күнә – Алла Тағалаға біле тұра және әдейі мойынсұнбау. Алланың заңына мойынсұнбау Оған қарсы күнә болып есептелсе де, олардың ең үлкені – Алла Тағалаға серік қосу. Алла Тағала адам өлтіру, қол сұғу, ұрлық, алаяқтық, өсімқорлық (19-ескертпе), зинақорлық, сиқыршылық (16-ескертпе), арақ ішу, шошқа етін жеу, есірткі қабылдау сияқты жеке адамға немесе қоғамға зиян келтіретін бірнеше нәрсені харам етті.
Ислам бастапқы күнә ілімін, әділетсіз доктринаны жоққа шығарады, өйткені ол ешбір жан басқаның ауыртпалығын көтермейді, өйткені Алла Тағала - Мейірімді және әділӘрқайсымыз өзіміздің алдында есеп беріп, жауаптымыз Барлығын көруші Ал оның іс-әрекетіне келетін болсақ, егер біреу екіншісін күнәға итермелесе, екеуі де жазаланады, біріншісі мойынсұнбағаны үшін, екіншісі азғырғаны үшін жазаға лайық.
Аллаға мақтаулар болсын, пәк болсын. Аса жарылқаушы, ерекше кешірімді...және оның барлық әрекеттері абсолютті білім мен абсолютті әділеттілік төңірегінде өрбиді. Мұсылмандар Мәриям ұлы Иса (ғ.с.) адамзаттың күнәларын өтеу үшін өлгеніне сенбейді, өйткені Құдай... Аса Рақымды Ол кімді қаласа кешіреді және бұл сенім Алланың құдіретін және мейірімге толы абсолютті әділдігін жоққа шығару болып табылады.
Құдай бізге уәде берді - Жауапкер – Тәубе етіп, Оған шын ықыласпен жүгінсек, күнәларымызды кешіру арқылы. Бұл адамның Оның мейірімі арқылы құтқарылуына апаратын жол, Оған пәк. Сондықтан адам оны ұстануға ұмтылуы керек және оның шарттары мынадай:
Кінәні мойындау және оны жасағаны үшін өкіну
Аллаға бет бұру және одан кешірім сұрау.
Күнәға қайта оралмауға бел байла.
Күнә адамдардың құқықтарына байланысты болса, зиянды жою үшін барын салу.
Бірақ адамның қайтадан күнә жасауы оның бұрынғы тәубесі қабыл болмайтынын білдірмейді. Оның енді қайтып келмеу үшін жүрегіндегі шынайы ниеті қажет. Тәубе есігі әрқашан ашық – бұл өз алдына бір ғибадат – адам ертең не болатынын білмейді, ал Раббысы – Кешірімді Ол Адам баласының Оған кешірім тілеп, тәубе еткеніне риза болады және Одан басқа ешкім күнәларды кешірмейді. Олай болса, Өзінен басқа біреуден немесе Одан басқа біреу арқылы Алла Тағаланың кешірім сұрауы – ширк.
Исламның нәсілшілдікке қатысты ұстанымы
Нәсілшілдік – бұл шығу тегі мен текті элементтің жасанды көзі, ал нәсілшілдік – адамдарды нәсіліне, тегіне, түсіне, елі мен т.б. белгілеріне қарай кемсіту және оларға осы негізде қарау.
Нәсілшіл - бұл өз нәсілін басқа адамдардан артық көретін және оған бейтарап қарайтын адам. Бұған бірінші шақырған адам шайтан, оған Алланың лағынеті болсын, ол: «Мен одан жақсымын, мені оттан жараттың, оны балшықтан жараттың», - деді. (Қайғылы: 76)
Адам қоғамдары әлеуметтiк стратификацияның әр түрлi түрлерiн бiлдi, мысалы, князьдер табы, сарбаздар табы, егiншiлер табы және құлдар табы. Бұл көптеген әділетсіздікке, құлдыққа, қысымға, бағындыруға және адамдардың құқықтарының бұзылуына әкелді. Ал Ислам мұны мүлде мойындамайды, керісінше бай мен кедейдің, асыл мен кедейдің құқықтарын теңестіреді.
Исламдағы адамдар арасындағы алшақтық пен айырмашылықтың негізі және шығу тегі Құран Кәрімнің «Хужурат» сүресінде айтылған, онда Алла Тағала былай дейді: «Ей, адамдар, расында, Біз сендерді бір еркек пен әйелден жараттық және бір-біріңді тануларың үшін халықтар мен тайпалар қылдық. Расында, Алланың қасында сендердің ең қадірлілерің, Алланың алдында ең қадірлілерің, әрі білуші». (Хужурат: 13). Сондай-ақ Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ей, адамдар, расында, сендердің Раббыларың бір, расында әкелерің бір. Расында, арабтың араб еместен, араб еместің арабтан, қызылдың қарадан, қараның қызылдан артықшылығы жоқ, тек тақуалықтан басқа...»
Ислам нәсілшілдікке қалай қарады?
Ислам нәсілшілдікке қарсы шықты және оны жоюдың практикалық шешімдерін, үлгілерін, жоспарларын және көзқарасын ұсынды, қазір әлем одан пайда табуы керек. Бұл ислам нәсілшілдікті жою және жанашыр, ынтымақтастық және қолдаушы қоғам құру үшін жұмыс істеген ең маңызды осьтер.
Біріншіден: Ойлауды өзгерту және сананы қалыптастыру
Құран Кәрімде барлық адамдардың бір тектен тарағанына қайта-қайта баса назар аударылып, қасиетті Құранда: «Әй, Адам балалары», «Әй, адамзат» деген үндеу қайталанады. Құранның тәртібіндегі бірінші сүре «Әлемдердің Раббысы Аллаға мақтау болсын» деп басталатын «Фатиха» сүресі, ал соңғы сүре: «Адамдардың Раббысынан пана сұраймын, айт.
Бұл дүниедегі адамдар арасындағы айырмашылық тек олардың адамдарға пайда әкелетін психологиялық, моральдық, рухани және практикалық күш-жігеріне байланысты екенін және адамдарға олардың мәртебесін беруде жыныстың, түс пен нәсілдің ешқандай рөлі жоқ екенін атап өтті.
Бір-біріңді тану – жаратылыстағы айырмашылықтардың мақсаты, өйткені Алла Тағала: «Ей, адамдар, расында, Біз сендерді еркек пен әйелден жараттық және бір-біріңді тануларың үшін халықтар мен рулар жасадық. Расында, Алланың алдында ең ардақтыларың – ең тақуаларың. Расында Алла – білуші, білуші». (Хужурат: 13)
Екінші: құқықтарды тану және жүзеге асыру
Ислам теңдік пен жалпыадамзаттық бауырластық туралы айтумен шектелмей, адамның ар-намысын қорғайтын, әлсіздердің құқығын сақтайтын заңдар мен заңдарды белгіледі. Кедейлердің, міскіндердің, мұқтаждардың құқықтарын қорғау үшін зекет парыз етті. Жетімдерге қамқорлық жасау, олар өздерін жоқшылық пен әділетсіздік сезінбеуі үшін оларға қамқорлық жасауды ұсынды. Әйелдің мәртебесін асқақтатып, мәртебесін көтеріп, абыройын қайтарды. Ислам келген кезде адамдардың көзқарасын өзгерту, оларға жақсы қарау, одан пайда көру, құқықтарын қорғау арқылы құлдық көздерін құрғату жоспарын қойды. Ол азаттық есігін ашып, оны жігерлендірді және көптеген кешірімдерді құлдарды азат етудің бастапқы нүктесіне айналдырды. Тіпті, Ибн Омардың намаз оқитын құлдарын азат ететіндігі де хабарланған. Олардың бірі азаттығына қол жеткізу үшін намаз оқитын кейіп танытатын. Оған: «Олар сені алдап жатыр» дегенде: «Кімде-кім бізді Алла разылығы үшін алдаса, оған алданамыз», - деді.
Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) асыл текті емес Зәйд ибн Харисаны асыл тұқымды Зейнеп бинт Жахшқа үйлендірді. Сосын оны өзіне жатқызып, асырап алып, адам баласына қарым-қатынаста жаңа дәуірді белгіледі. Бұрынғы құлдығы оның Мұғта соғысында мұсылман әскерінің қолбасшысы болуына, ұлы Усаманың жасы Алла Елшісінің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) әмірімен ең көрнекті сахабалар кірген әскерге қолбасшылық етуіне кедергі болмағаны сияқты, оған кедергі болмады.
Міне, Біләл ибн Рабах, оған Алла разы болсын, ол сахабалардың жүрегінде және ұлт жүрегінде ең жоғары орынға ие болған қара құл болды.
Үшінші: Адам құқықтарын қорғау
Құқықтарды жариялау жеткіліксіз; оларды күзететін, жүзеге асыратын және мүмкін болатын бұзушылықтарды бақылайтын органдар болуы керек.
Бәлкім, әлемдегі ең көне конституция - әркім тең болатын, азаматтық пен әртүрліліктегі бірлік қағидаттарына негізделген біртұтас қоғам құрған Мәдина Жарғысы. Жарғы мұсылман еместердің мұсылман бауырларымен бейбітшілік пен қауіпсіздікте өмір сүруіне кепілдік берді.
Бір яһудиге ұрлық жасады деп әділетсіз айып тағылғанда, оның кінәсіз екенін жариялап, сатқындармен дос болудан бас тарту үшін Құран түсірілді. Алла Тағала: «Расында, (Ей, Мұхаммед) Саған Кітапты Алланың саған көрсеткенімен адамдардың арасында үкім етуің үшін ақиқатпен түсірдік. Сондай-ақ өтірікшілерге жақтас болма», - деді. (Ән-Ниса: 105)
Ислам «Хужурат» сүресінде түсіндірілгендей, адамдар арасындағы кемсітушіліктің барлық түрін жоққа шығарады. Мазақтауға, ғайбаттауға, ғайбаттауға, жала жабуға орын жоқ. Алла Тағала былай дейді: «Ей, иман келтіргендер, бір қауым [басқа] қауымды келемеж етпесін, мүмкін олар олардан жақсырақ шығар, әйелдер де [басқа] әйелдерді келеке етпесін, мүмкін олар олардан жақсырақ шығар. Бір-біріңді балағаттамаңдар және бір-бірін (жарқын) лақап атпен атамаңдар. Одан кейін иман келтіргендердің аты жаман. солар залымдар». (Хужурат: 11)
Ал Әбу Зарр әл-Ғифари Біләлді балағаттағанда және анасы туралы: «Ей, қара әйелдің баласы», - деп мазақ еткенде, Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ақ әйелдің ұлының қара әйелдің ұлынан артықшылығы жоқ», - деді.
Пайғамбарымыз صلى الله عليه وسلم қоштасу қажылығында айтып, барлық адамдардың бір-біріне бауыр екенін, ал Раббысы мен әкесінің бір екендігін баса айтқан. Ол (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Ей, адамдар, Раббыларың бір, әкелерің бір, тақуалықтан басқа арабтың араб еместен, араб еместің арабтан, қызылдың қарадан, қараның қызылдан артықшылығы жоқ», - деді. (Ахмад пен әл-Бәйһақи риуаят еткен)
Бұл хадис адамдарды нәсіліне, сыртқы түріне, түсіне, еліне қарап бөлмейтін, адамдар арасындағы әділеттілік болатын Исламның ұлы қағидасын көрсетеді. Алла Тағала былай дейді: (Ей, адамдар, расында біз сендерді еркек пен әйелден жараттық және бір-біріңді тануларың үшін ұлттар мен тайпалар қылдық. Расында, Алланың қасында сендердің ең құрметтілерің – тақуаларың. Расында, Алла Тағала Білуші, Білуші.) Адамдарды бір-бірінен ажыратудың өлшемдері – имандылық, ізгілік, тақуалық. Хадисте адам баласының бір Раббы бар екенін, олардың шығу тегі бір, яғни адамзаттың әкесі Адам (с.ғ.с.) екені анық айтылған. Демек, ешкім басқасынан артық болмауы керек және ешбір араб өзін араб еместен (яғни араб тілін білмейтіннен), араб еместі арабтан артық санамауы керек. Тақуалық пен иман болмаса, қызылды да, қара да қызылды жеңе алмайды. Бұл хадисте халықты әкелерімен, тектерімен, шежірелерімен және елдерімен мақтанбауға және олар үшін фанатизмді тастауға шақырады, өйткені олар оған еш пайда әкелмейді.
Ислам шариғаты
Ислам құқығы өз үкімдерін Құран Кәрім мен Мұхаммед пайғамбардың (с.ғ.с.) сүннетінен алады. Сүннет, Құран сияқты, Алла Тағаладан түсірілген аян. Шариғат өмірдің барлық саласын қамтып, құл мен Раббысының, құлдар мен бір-бірінің қарым-қатынасын айшықтайды. Құдай бізге белгілі бір нәрселерді істеуді бұйырды, ал басқаларды істеуден тыйды және тек Оның құқығы бар ... Барлығын білуші Әділет - Рұқсат ету және тыйым салу құқығы, бірақ қоғам өмірді жақсарту үшін кейбір заңдарды (мысалы, жол жүру ережелері) шариғатқа қайшы келмесе, Құдай бізге нұсқағандай қабылдай алады. Гид - Кейбір амалдарды мәжбүрлемей, басқаларды ұнатпай, тыйым салмай, олардың барлығы шариғат үкімдерінде. Осыған шариғат үкімдері рұқсат ететін нәрселерді қоссақ, адамның кез келген әрекетін жіктеуге болатын бес негізгі үкім шығады:
міндет
Ұсынылады
Рұқсат етілген
Жек көретін
Харам
Ислам құқығы Алла Тағаладан бастау алады, біз Оның үкімін орындай отырып, орындаймыз. Дегенмен, Ислам діні осы үкімдердің астарында жатқан хикметтерді түсінуге шақырады. Біз олардың астарындағы себебін толық түсінбесек те, олардың соңынан еруіміз керек. Олардың артындағы даналықты білу - қосымша бонус. Мысалы, Алла тағала шошқа етін жеуге тыйым салды, біз оны жеуден тыйыламыз, өйткені ғылым оның белгілі бір ауру тудыратынын дәлелдегендіктен немесе ол еттің де пайдалы емес түрі. Шошқа етін мамандар өсіріп, генетикалық түрлендірсе, құнарлы, аурусыз тағамға айналдырса да, исламда тыйым салынған болып қала береді. (Алайда басқа амал болмаса, мұсылманның жанын сақтап қалу үшін оны жеуінде кінә жоқ).
Қасиетті Құран мен Пайғамбардың сүннеті ислам заңдарының екі қайнар көзі болып табылады. Ғұламалардың Алланың тыйым салған нәрселеріне рұқсат беруі немесе рұқсат еткен нәрселеріне тыйым салуы көпқұдайшылық болып табылады. Оның рұқсат ету және тыйым салу құқығы бар және ақиретте жақсылық жасаушыларды марапаттап, залымдарды жазалайтын хикмет пен құдірет Оған ғана тән.
Несие бойынша кез келген пайыздарды алуға бастапқыда иудаизмде, христиандықта және исламда тыйым салынған. Алайда, орта ғасырлардан бері еуропалық христиандар бұл тыйымды бірте-бірте өзгертті, тіпті «ислам» елдері Құдайдың заңына бұл ұят араласуды мақұлдады.
Исламдағы киіну әдебі
Ислам қарапайымдылыққа шақырып, қоғамдағы арсыздық пен азғындықты ауыздықтауға тырысады. Қарапайым киім кию – осы мақсатқа жетудің бір жолы, өйткені Ислам ерлерге де, әйелдерге де стандарттар қойған.
Батыс елдерінің көпшілігі осы мақсатта ерлердің жыныс мүшелерін, ал әйелдердің кеуделерін жабуға міндеттейтін заңдар шығарды. Егер бұл ең төменгі талап сақталмаса, ең көп айыпталуы мүмкін қоғамдық моральды бұзу. Жыныстардан талап етілетін нәрселер арасындағы айырмашылық олардың дене бітімінің айырмашылығына байланысты.
Ислам киімнің ең төменгі деңгейін жүктеген, бірақ ол ерлер мен әйелдер үшін консервативті. Ерлер мен әйелдер қарапайым және қарапайым киім киеді. Ер адамдар әрқашан денелерін кіндік пен тізе арасын жабатын кең киіммен жабуға міндетті. Олар қоғамдық орындарда қысқа купальник киюге болмайды. Әйелдер денелерінің бөлшектерін адамдардан жасыратын кең киіммен денелерін жабуға міндетті.
Бұл үкімдердің астарындағы хикмет ер мен әйел арасындағы жыныстық қозуды азайтып, қоғамды мүмкіндігінше оған батырудан аулақ болу. Бұл үкімдерді орындау Алла Тағалаға мойынсұну болып табылады, өйткені Ислам неке шеңберінен басқа кез келген физикалық қозу немесе азғыруға тыйым салады.
Дегенмен, кейбір батыстық сарапшылар әйелдердің жамылғысы олардың еркектерден төмен екенін білдіреді деп есептейді. Бұл шындықтан алыс, өйткені әйел киімінде осы ережелерді ұстанатын болса, ол өзінің құрметін басқаларға жүктейді, ал пәктік қасиетін ұстану арқылы жыныстық құлдығынан бас тартады. Оның жамылғы киген кездегі қоғамға жолдауы: «Мені кім болсам, солай құрметте, өйткені мен жыныстық қанағаттанудың объектісі емеспін».
Ислам діні арсыздықтың салдары жеке адамға ғана әсер етпейтінін, сонымен қатар ерлер мен әйелдердің шектеусіз араласуына мүмкіндік беретін және олардың арасындағы азғыруларға кедергі келтірмейтін қоғамға да әсер ететінін үйретеді. Бұл елемеуге болмайтын ауыр зардаптар. Әйелдерді ерлердің жыныстық ләззатына айналдыру азаттық емес. Бұл Ислам теріске шығаратын адами деградацияның бір түрі, өйткені әйелдердің азаттығы олардың физикалық қасиеттерін емес, жеке қасиеттерін тану арқылы келеді. Демек, Ислам батыстан азат етілген әйелдерді құлдық тұзағына түсіп, өзгелердің рахаты үшін сыртқы келбетіне, келбетіне, жастығына үнемі алаңдаушылық танытады.
Исламдағы әйелдер
Алланың алдында еркек пен әйел тең. Олар Алланың алдында істеген істері үшін жауап береді және әркім иманы мен игі істері үшін ақыретте өз сауабын алады.
Ислам заңды келісім және қасиетті байланыс болып табылатын некеге шақырады. Ол ерлі-зайыпты болсын, некесіз болсын, ер адам сияқты меншікке иелік етуге, ақша табуға және жұмсауға құқығы бар тәуелсіз жеке тұлға ретінде қарастырады. Күйеуінің үйленгеннен немесе ажырасқаннан кейін оның байлығына құқығы жоқ. Оның да кімге үйленетінін таңдауға құқығы бар. Өзінің тегіне деген құрметі үшін ол өзін күйеуінің отбасына жатқызуға міндетті емес. Бұл некелік қарым-қатынасты жалғастырудан ешқандай пайда көрмесе, ол ажырасуды талап етуі мүмкін.
Әрбір еркек пен әйел экономикалық тұрғыдан дербес заңды тұлға болып табылады және ислам құқығының ешбір қағидасын бұзбайтын болса, олардың әрқайсысының жеке меншігіне иелік ету, саудамен айналысу, мұрагер болу, білім алу және жұмысқа орналасу құқығы бар.
Білім іздеу – әрбір мұсылман еркек пен әйелдің парызы, ал исламдық білім осы салалардың ең маңыздысы. Әртүрлі мамандықтар қоғамда екі жыныс үшін де қолжетімді болуы керек. Мысалы, қоғамға көптеген маңызды мамандықтармен қатар дәрігерлер, мұғалімдер, кеңесшілер, әлеуметтік қызметкерлер қажет. Кез келген қоғам білікті кадрлар тапшылығынан зардап шеккенде, ислам қағидаларын ұстанып, мұсылман қауымының қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін осы салаларда білім алу әйелдерге немесе ер адамдарға міндеттеледі.
Ислам әйелдерді діни білім алуға және олардың интеллектуалдық қызығушылығын қанағаттандыру үшін исламдық ілімдер аясында күш салуға шақырады, өйткені олардың білім алу құқығынан бас тарту Ислам іліміне қайшы келеді.
Ер адам отбасын асырауға, оны қорғауға және оның әйеліне, балаларына және қажет болған жағдайда әйел туыстарына тамақ, киім-кешек, баспана сияқты негізгі қажеттіліктерін қамтамасыз етуге міндетті. Үйленген болса да, бұған бірінші кезекте әйел жауапты емес. Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Иманда мүміндердің ең кемелі – мінез-құлқы ең жақсылары, ал сендердің ең жақсыларың – әйелдеріне жақсы болғандарың», – деген.
ерлер шовинизмі
Көптеген адамдар Исламды еркектерді дәріптейтін және әйелдерді кемсітетін дін ретінде қарастырады. Бұған дәлел ретінде олар кейбір «ислам» елдеріндегі әйелдердің жағдайын келтіреді. Алайда, олар бұл халықтардың мәдениетін өздері қабылдаған Исламның таза ілімімен қателеседі. Бір өкініштісі, әйелдерге қарсы мұндай сұмдық әрекеттер дүние жүзіндегі көптеген мәдениеттерде сақталып отыр. Көптеген дамушы елдердегі әйелдер көптеген негізгі адам құқықтарын жоққа шығаратын ер адамдар басқаратын қорқынышты өмір сүреді. Бұл тек ислам елдерімен ғана шектелмейді; Ислам – әділетсіздікті айыптайтын дін.
Бұл мәдени әдет-ғұрыптарды өз халқының діни наным-сеніміне негізделген кінәлау әділетсіздік, ал бұл діннің ілімдері мұндай мінез-құлыққа шақырмайды. Ислам әйелдерге қысым көрсетуге тыйым салып, ер мен әйелді бірдей құрметтеу керектігін ашық айтады.
Осындай жексұрын әрекеттердің бірі «намыс өлтіру» деп аталады, онда ер адам туысқан әйелді оның мінез-құлқынан ұялып, қорлық сезініп өлтіреді. Бұл тәжірибе өте сирек болса да, оны Үнді субконтинентінде, Таяу Шығыста және басқа жерлерде белгілі бір топтар әлі де қолданады. Бұл тек мұсылмандар мен «ислам» елдеріне ғана тән емес. Исламда бұл толыққанды кісі өлтіру болып табылады, өйткені ар-намыс үшін өлтіру деп аталатын адамның біреуді өлтіруі рұқсат етілмейді. Исламда нәсілшілдікке, жынысына қарай кемсітуге және фанатизмнің немесе алалаушылықтың кез келген түріне тыйым салынған.
Екінші жағынан, мәжбүрлі некеге тұру, өкінішке орай, көптеген дәстүрлі қоғамдарда қолданылады, бұл ислам тыйым салған тағы бір тәжірибе. Пайғамбардың (с.ғ.с.) кезінде кейбір әкелер қыздарын мәжбүрлеп күйеуге беріп, кейін оған шағымданғанда, ол олардың некесін бұзды немесе некеде болса да бұзуға мүмкіндік берді. Бұл некеде таңдау еркіндігіне қатысты ислам құқығының айқын прецедентін қалыптастырып, осы қысымшылық тәжірибені тоқтатты. Бірақ, өкінішке орай, бүгінде әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде бірқатар «мұсылман» елдерінде де қолданылуда. Бұл тәжірибе барлық елдерде дерлік заңмен қылмыстық жауапкершілікке тартылғанымен, дәстүрлі қоғамдағы әйелдердің көпшілігі не өз құқықтарын білмейді, не талап етуден қорқады. Бұл әрекеттердің барлығы Ислам заңына қайшы келеді және оларды өз қоғамынан жою мұсылмандардың міндеті.
Исламның мәдени әртүрлілікке төзімді екені даусыз. Ол әртүрлі халықтардың өмір салтын жоюға сенбейді, сондай-ақ оны қабылдаған кезде адамдарды өздерінің мәдени болмысынан бас тартуға мәжбүрлемейді. Алайда, кейбір адамдардың сол мәдени әдет-ғұрыптары Ислам заңдарына қайшы келсе немесе оларды Алланың өздеріне берген таңдау құқығы сияқты туа біткен және ажырамас құқықтарынан айырса, бұл әдеттерден бас тарту діни міндетке айналады.
«Ислам мемлекеті» термині, өкінішке орай, сол мемлекеттің үкіметі немесе халқы міндетті түрде Ислам заңдарын ұстанатынын білдірмейді.
Ислам және ғылым
Ислам арабтарды өздері өмір сүріп жатқан абдырап қалған жағдайдан құтқарып, сапалы секіріске айналдырудың ұйытқысы болды, адамзатқа белгілі ең үлкен хабарды жеткізді; Исламның адамға, ғаламға және өмірге деген көзқарасы аясында дұрыс және лайықты өмір сүруге жан-жақты көзқараспен келген мәңгілік ислам хабары. Бұл өмірдің әртүрлі салаларында адам дамуының әртүрлі көріністерін тудыратын, берік негізге салынған алып ислам өркениетін тудырды. Демек, ислам өркениетінің атынан сөйлейтін және оның зор ықпалын көрсететін көріністер бар сияқты, оның негізін қалаған негіздер бар. Ислам өркениетінің негіздері Ислам өркениетінің негізін қалаған негіздердің жиынтығы бар, соның ішінде: Ислам өркениетінің негізгі шабыты болып саналатын Құран Кәрім, өйткені әрбір ғылым Құраннан бастау алады; Өмірдің көптеген салаларында егжей-тегжейлі рөл атқарған асыл пайғамбарлық сүннет; Алла Тағалаға иман келтіру және одан таралатын түрлі мәселелер мұсылманның жақсы мінез-құлқы мен өмірдегі тәртібіне байланысты; және мыңдаған атауларға толы Құран Кәрім мен Пайғамбар сүннетіне қызмет етуде біріктірілген ғылымдар сериясы. Ислам әкелген ұлы этикалық жүйе оның Еуропаның әртүрлі бөліктеріне таралуына және келуіне басты себеп болды. Бостандық, теңдік, кеңесу қағидалары сияқты Исламның жолдауынан пайда болған ұлы қағидалар тізбегі және олармен байланысты ерекше және тамаша мінез-құлық үлгілері, оның әсерлері әлі күнге дейін адам санасында сақталған. Араб-ислам өркениетінің аспектілері. Арабтарды ислам өркениетімен байланыстыра айту таңқаларлық емес. Құран Кәрім араб тілінде түсіріліп, араб халқы Ислам дінін әлемге жеткізу құрметіне ие болды. Ислам өркениеті арабтардың ұлы реакциясының және олардың мәңгілік Ислам хабарын жеткізуінің көрінісі болды және бұл олар үшін құрмет. Араб-ислам өркениетінің көріністерінің қатарында: әкімшілік кеңселердің құрылуы, оған жалақы есептері, жұмысшылардың тізімдері, әртүрлі гранттар, кірістер мен шығыстар және т.б. Әкімшілік кеңселердің тілі халифа Абд әл-Мәлік ибн Маруан тұсында, аймақтардың тілі болғаннан кейін арабшаға айналған кезде біртұтас болды. Монеталар соғу: Бұл халифа Омар ибн әл-Хаттаб тұсында соғылған парсы және рим валюталарының орнын басты. Абд әл-Малик ибн Маруан тұсында теңге сарайы құрылып, хижраның 76-шы ғасырында мұсылмандардың біртұтас валютасы болды. Қолайлы сот жүйесінің пайда болуы: Сот билігі губернатордан жоғары көтеріліп, сот жүйесіне маманданған судьяға дейін кеңейтілді. Шағымдар алқасы: Шағымдар алқасы бидің билігінен жоғары билікке ие болды және күштілердің, губернаторлардың, княздердің және басқа да жоғары лауазымды тұлғалардың заң бұзушылықтарын тоқтатуды мақсат етті. Хисба жүйесі: ізгілікті насихаттау және жамандықтан тыю мандаты ретінде белгілі, Хисбаның рөлі қоғамдық моральды бақылау және саудагерлердің нарықтардағы бағалар мен салмақтарды ұстануын қамтамасыз ету болды. Пошта жүйесі: Бұл бірте-бірте жылқылар, қашырлар, кемелер, пошташылар, тасымалдаушы көгершіндер және басқа құралдарды пайдалану арқылы дамыды. Бағдаршамдар: Бұл жаға бойында от жағу арқылы қол жеткізілді, өйткені теңіз белгілі теңіз көлігі торабы болды. Исламдық теңіз флоты: Осман ибн Аффанның тұсында Муавия ибн Әби Суфиянның бірінші ислам флоты құрылды. Бұл кейіннен Леванттағы кеме жасау орталығына айналды, нәтижесінде Жерорта теңізі арабтардың бақылауында болды. Жазу және ғылымдарды жүйелеу: Бұл салада бірінші болып Құран Кәрімді жолдармен жаттаған уахи хатшылары болды, осылайша Құран жолдармен де, жүректермен де жатталатын болды. Құран Кәрімді жинақтау процесі Абдулла ибн Аббас (Алла оған разы болсын) жетекшілік ететін нақты ғылыми әдістемеге негізделген алғашқы процесс болды, ол ең жоғары дәлдікке ұмтылды, ол мыналарға негізделген: жазылғанды жүректе сақталған нәрсемен үйлестіру, сондай-ақ Құранның келесі екі жазбасынан немесе жаттаған сынақтарын қабылдамау. Ямама шайқасында көптеген Құран хафиздерінің шәһид болуы. Одан кейін Құран Кәрімді оқуда араб еместер арасындағы келіспеушіліктер және одан туындауы мүмкін келеңсіздіктер аясында Осман ибн Аффанның тұсында Құран Кәрімді көшіру кезеңі келді. Осман (Алла оған разы болсын) Құран Кәрімді жеті данада көшіру үшін комиссия құрып, ислам аймақтарына таратылды. Пайғамбар сүннетінің кодификациясы: Пайғамбарлық сүннеттерді жүйелеуде ең жоғары дәлдікке сүйенгені сонша, араб ұлты асыл хадистің риуаятындағы үздіксіз риуаят тізбегіне сілтеме жасай отырып, жеткізу тізбегінің ұлты деп аталды. Математиканың өркендеуі: Мұсылмандар математикадан озық болды, ал әл-Хорезми алгебраны ойлап тапқан. Мұсылмандар аналитикалық геометрияда да озық болып, математикадағы есептеулер мен дифференциалдық есептеулерге жол ашты. Мұсылман математиктерінің ішінде әл-Хорезми, әл-Буруми және т.б. еңбектерінің көпшілігі шет тілдерге аударылған. Медицинадағы жетістіктер: Араб дәрігерлерінің көбісі медицинада үздік болды, мысалы, Аль-Рази, Ибн Сина және т.б. Арабтар басқа халықтардың медицина саласында не бар екеніне қанағаттанбай, керісінше оны жетілдіріп, толықтырып отырды. Географияның дамуы: Әл-Идриси, Әл-Бакри, Ибн Баттута, Ибн Джубайр және т.б. сияқты көптеген араб мұсылмандары осы салада озық болды. Ислам архитектурасы: Араб шығармашылығы мешіттер мен мектептер салуда көрініс тапты. Мұсылмандардың өркениет алдындағы борышы мен жауапкершілігі Байқағанымыздай, мұсылмандар өздерінің ұлы Исламы арқылы өркениет нұры ғылымға ауысқан сайын бүкіл әлемде өркениет пен адамзаттық нұрдың қайнар көзі болды. Бұл олардың Исламның ұлы жолдауын түсінуі және оларға жүктелген үлкен рөлді түсінуінің арқасында болды. Олар Раббыларының әмірлерін орындап, уағыздарын шынайы орындады. Олардың кітаптары басқа тілдерге аударылып, басқа ұлттардың мектептерінде оқытылды. Жалпы ұлттың компасы ауытқыған кезде арабтар мен олардың өркениеті құлдырады. Бүгінгі таңда үлкен ғылыми прогрестің ортасында білім беруден, оның жүйесі мен құралдарынан бастап, дәуір мен оның алуан түрлі технологияларын басып өтіп, бұқаралық ақпарат құралдары мен оның үлкен рөліне дейін әркім өз қызметі мен мамандығы бойынша қайта көтерілу парызы мен жауапкершілігі болып табылады. Халқымыз өзінің мұсылмандығы мен арабизмінің шынайылығы арқылы күшті. Біз Алланың берген қадір-қасиетін Құран Кәрім мен Пайғамбар сүннетімен ғана арқа сүйейтін, қадір-қасиетін түземейтін халықпыз.
Ислам және жиһад
Жиһад дегеніміз – күнәдан тыйылу үшін өзіне қарсы күресу, ананың жүкті кезіндегі ауыртпалыққа шыдау үшін күресу, шәкірттің оқудағы ынта-жігері, мал-дүниесін, намысы мен дінін қорғау жолындағы күресі, тіпті ораза, намазды уақытында оқу сияқты ғибадаттарда табандылық таныту жиһадтың бір түрі болып саналады.
Біз жиһадтың мағынасы кейбіреулер түсінгендей бейкүнә және бейбіт мұсылман еместерді өлтіру емес екенін байқаймыз.
Ислам өмірді жоғары бағалайды. Бейбіт адамдармен және бейбіт тұрғындармен соғысуға болмайды. Меншік, балалар мен әйелдер соғыс кезінде де қорғалуы керек. Сондай-ақ өлген адамды кесіп тастауға немесе кесуге болмайды, өйткені бұл ислам әдептеріне жатпайды.
Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) осы салада мұсылмандарды ең жоғарғы жиһад ұғымына бағыттап, оның мақсаттарын белгілеп, оның үкімдері мен бақылауларын төмендегілер арқылы жалпылаған:
Бірінші: Жиһад ұғымының аясын кеңейту
Біз пайғамбарлық сүннеттен жиһадтың кең және сан алуан мағыналарына баса назар аударамыз, сондықтан бұл ұғым ұрыс даласында жаумен бетпе-бет келу бейнесімен шектелмейді. Бұл жиһадтың мағынасы қолданылатын кеңірек арена болса да және осы тарауда айтылған мәтіндердің көпшілігінде болжанған мағына болса да, Пайғамбарлық сүннет бізге осы суретке жетуге болатын кіріспе ретінде қызмет ететін жиһадтың басқа ұғымдары туралы хабарлайды.
Оның ішінде: Аллаһқа мойынсұну жолында нәпсісіне жиһад жасау. Әл-Бұхари өзінің «Сахих» кітабында «Аллаға бойұсыну жолында өзіне қарсы күрескен» деген тарауды және Фадала ибн Убайдтың (оған Алла разы болсын) хадисін қосады: «Мен Алла Елшісінің (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай дегенін естідім: «Өз-өзіне қарсы күрескен адам». Қайта, мойынсұнуда нәпсісіне қарсы күресуді және оны бойсұнушылықтан тыюды жиһад деп санады, өйткені бойсұнуда жалқаулық пен бойсұнушылықты қалауында ол шын мәнінде адамның дұшпаны саналады. Сондықтан Пайғамбар (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) нәпсіні жеңу қиын болғандықтан, бұл нәпсіге қарсы тұруды жиһад деп санады. Расында, бұл майданда жауды жеңуден де қиын болуы мүмкін. Шындығында, адамның өзіне қарсы жиһад – дұшпанға қарсы жиһадтың негізі және алдымен өзіне қарсы жиһад жасамайынша оған жету мүмкін емес.
Оның ішінде: шындықты айту, жақсылыққа әмір ету және жамандықтан тыю, әсіресе бұл билік басындағылардың арасында күшінен қорқатын біреудің алдында жасалса, Әбу Саид әл-Худридің (Алла оған разы болсын) хадисінде Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) былай деген: тирандық билеуші». Әт-Тирмизи «Сунанында» риуаят еткен. «Әл-Муғжам әл-Аусатта» Ибн Аббастан риуаят етілген хадисте Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Қиямет күні шейіттердің қожасы Хамза ибн ‘Абд әл-Мутталиб болады, ал залым билеушіге қарсы тұрып, оны өлтіріп, өлтірген адам», – деген. Өйткені, кімде-кім мазлұмға қолдау көрсетуге немесе хақ орнатуға, жамандықтан тыюға тым әлсіз болса, басқа істерде одан да әлсіз. Мұсылмандар жиһадтың бұл түріне дүниелік пайданы қалауынан немесе өздеріне келетін зияннан қорқып әлсіреген. Әрі Алладан жәрдем сұраушы.
Қабылданған қажылық мұсылман әйелдері үшін жиһадтың бір түрі болып табылады, өйткені Пайғамбарымыз (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) оны мұсылман әйелдер үшін жиһадқа айналдырған, Айша анамыздың (оған Алла разы болсын) хадисінде: «Уа, Алланың Елшісі, жиһадты ең жақсы амал деп білеміз. Ол: «Жоқ, ең жақсы жиһад – қабыл болған қажылық», – деді. Әл-Бухари өзінің «Сахих» кітабында риуаят еткен. Өйткені, қабыл болған қажылық үшін адамның өзіне және шайтанға қарсы күресу, түрлі қиыншылықтарға төзе беру, оның жолында мал-мүлік пен тәнін құрбан ету қажет.
Осылайша, Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) ата-анаға қызмет етуді, өзін және отбасын қамтамасыз етуге ұмтылуды Алла жолындағы жиһадқа шақырды, бұл жиһад ұғымын кейбіреулердің ой-санасындағыдан әлдеқайда кең етеді. Шынында да, біз айтылғандарға жалпы мағынада, мұсылмандардың мәдени жаңғыруының әскери, өнеркәсіптік, технологиялық және басқа да аспектілерінде осы ұлт үшін жеткіліктілікке қол жеткізетін ашық айтылған қауымдық міндеттер мағынасына ие барлық нәрселерді қоса аламыз, егер оның мақсаты Алланың дінінің жердегі мұрагерлігіне жету болса, онда ол Құдайдың жолында қамтылған.
Екінші: Жиһад құралдары мен құралдарын кеңейту.
Жоғарыда айтылғандардан бізге Алла жолындағы жиһад ұғымының ауқымдылығы және жақсылықтың көптеген қырларын қамтитыны белгілі болды. Ендігі нәрсе – Аллаһ жолындағы жиһадқа жетудің құралдары мен құралдарының кең түсінігін нақтылау, сонда ешкім физикалық тұрғыдан жиһад жасай алмаса, онда ол өз міндетін орындай алмады деп ойламайды. Керісінше, жиһадтың құралдары жиһад ұғымының өзі сияқты кең. Олар Абдулла ибн Масғудтың хадисінде Алла Елшісінің (оған Аллаһтың игілігі мен сәлемі болсын) былай дегеніндей: «Аллаһ меннен бұрын бір үмметке жіберген бірде-бір пайғамбар жоқ, тек оның үмметінен шәкірттері мен сахабалары болған және олардан кейін оның әмірін орындайтын, содан кейін оның әмірін орындайтын, кейін келген пайғамбарлар жоқ. Кімде-кім олармен істемейтінін айтып, бұйырмағанды істейді, сондықтан кім оларға қарсы қолымен соғысса, ол мүмін, кім оларға қарсы тілімен соғысса, ол мүмін, ал кім оларға қарсы жүрегімен соғысса, ол мүмин және одан артық иманның дәні де жоқ». Муслим өзінің «Сахих» кітабында риуаят еткен.
Ән-Нәуәуи Муслимге жазған тәпсірінде: «Жоғарыда аталғандар (шәкірттер) туралы әртүрлі пікірлер бар. Әл-Азһари және басқалары: «Олар – пайғамбарлардың ықыластары мен таңдаулылары, ал шыншылдар – әрбір кемшіліктен тазартылғандар. Басқалары: «Олардың жақтастары», - деді. Сондай-ақ: «Мужахиддин. Сондай-ақ: Олардан кейінгі халифатқа лайықтылар делінді. Ха’да даммасы бар (әл-Хулуф) – ләмде сукун бар хулуфтың көпше түрі және ол зұлымдыққа қарсы шыққан адам. Ләмдегі фатхаға келетін болсақ, ол жақсылыққа қарсы шыққан адам. Бұл ең танымал көрініс.
Хадистегі біз қарастырып отырған нәрсеге Пайғамбар (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) көрсеткен дәрежелер мен құралдардың дәлелі болып табылады және олар арқылы мүмкіндігі мен мүмкіндігіне қарай жиһадқа қол жеткізіледі, мысалы: «Олай болса, кім оларға қарсы қолымен соғысса, ол мүмін, ал кім оларға қарсы тілімен және жүрегімен соғысса, ол мүмін болады. бұдан артық сенімнің қыша дәні де жоқ».
Онымен қол жеткізілетін бірінші нәрсе: күш-қуаты немесе құзіреті барлардың ішінен шамасы келген адамға қолмен жиһад немесе пікір, пікір және ақпарат иелерінен шамасы келгендерге тілмен жиһад жасау, бұл бүгінгі таңда тілмен жиһадтың кең өрісі мен құралдарының біріне айналған, яғни Аллаһ жаратылыстардан қалаған ақиқатты түсіндіру, дінді түп-түгел және түпкілікті негізге дейін қорғау. толық қабілетсіздік болған кезде жүрек. Бұл теріске шығару дәрежесі өзінен бұрын болған нәрсені істеу қабілеті болмаған кезде төмендемейді; өйткені әркімнің қолынан келеді және бұл пенденің жүрегінде иманның қалғанының дәлелі!!
Пайғамбарымыз жиһад құралдары мен құралдарының кеңдігіне баса назар аударған нәрселердің бірі «Әл-Муснәдте» Әнәстан риуаят еткен хадисте: «Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Мүшріктермен малдарыңмен, жандарыңмен және тілдеріңмен соғысыңдар», - деген. Оның жеткізу тізбегі Мұсылманның критерийлері бойынша сахих.
Үшіншісі: Исламдағы соғысу мақсаттары:
Пайғамбар (с.ғ.с.) араб қоғамының өмірінде олардың арасында исламға дейінгі негізде орын алған тайпалық жорықтарға негізделген соғысу түсінігін түзету үшін келді. Ол шайқас құрды, оның мақсаты жалғыз Аллаһтың сөзін көтеру болды. Исламға дейінгі кек алу, мақтану, құдаларға қолдау көрсету, байлықты тартып алу, құл иелену және қорлау сияқты мақсаттардың барлығын олардың жүректерінен жойды. Бұл мақсаттар көктегі аяннан алынған пайғамбарлық логикада енді құнды болмады. Ол оларға Әбу Мұса әл-Ашаридің (оған Алла разы болсын) хадисіндегідей бір бәдәуи адам Пайғамбарға (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын) келіп: «Уа, Алланың Елшісі, бір адам олжа үшін соғысады, адам есте қалу үшін, адам көріну үшін соғысады, сонда кім Алла жолында соғысады?», – деді. Алла Елшісі (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Кімде-кім Алланың сөзі ұлық болуы үшін соғысса, Алла жолында соғысқан болады», - деген. Муслим өзінің «Сахих» кітабында риуаят еткен.
Бұл мақсат халықты Исламға шақыру және осы әділ шақыру жолындағы кедергілерді жою арқылы жүзеге асады, сонда адамдар Ислам туралы естіп, ілім алады. Содан кейін олар оны қабылдауға және оған кіруге немесе оның көлеңкесінде бейбіт өмір сүруге таңдау жасайды. Алайда, егер олар адамдарды Исламға шақыруларына тосқауыл қоюды таңдаса, онда олармен күресуден басқа амал жоқ, өйткені ән-Нәуәуи, Аллаһ оны рахым етсін, «Раудат әт-Талибин» кітабында: «Жиһад – мәжбүрлеу шақыру, сондықтан оны мұсылман немесе бейбіт адамнан басқа ешкім қалмайынша, мүмкіндігінше орындау керек».
Исламда соғысу кәпірлерді жер бетінен жою үшін жазылмаған, өйткені бұл Құдайдың жалпы еркіне қайшы келеді. Сондықтан Ислам діні кәпір деп сипатталған кез келген адамды өлтіруге рұқсат бермейді. Керісінше, адам соғысушы, басқыншы және мұсылмандарға қолдау көрсетуші болуы керек. Ибн Таймия былай дейді: «Пайғамбардың (оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын): «Маған адамдар Алладан басқа тәңір жоқ және менің Алланың елшісі екендігіме куәлік бермейінше соғысуға бұйырылдым, егер олар мұны істесе, олардың қаны мен мал-мүлктері меннен тек әділ бір себеппен қорғалады және олардың есебі Алланың қасында», - деген сөзі, егер олар үшін соғысса, бұл олардың мақсаты болып табылады. Олармен соғысу харам болып табылады: «Мен осы мақсаттан басқа соғысуға бұйырылған жоқпын, өйткені бұл мәтінге және ортақ пікірге қайшы келеді, керісінше, оның амалы онымен бітімгершілік жасамаған».
Олай болса, жиһад ұғымы пайғамбарлық логика бойынша үкімдердің, ілімдердің, биік мақсаттардың және жағдайлар мен шарттарға сай сан алуан құралдар мен құралдардың тұтас жүйесі болып табылады. Бұл құмарлық пен саясатқа бағынатын импровизацияланған процесс емес, бұл әбден қалыптасқан шариғат және бекітілген міндет. Таза пайғамбарлық сүннетте жан-жақты түсінігімен, кең құралдарымен және терең мақсаттарымен жиһадтың ең жоғары қолданылуы болып табылады. Ешбір жиһад тәжірибесі осы ұлы міндетті әділ пайғамбарлық қолдану арқылы реттелмейінше жеміс бере алмайды.
Ислам және терроризм
Әлемдегі жезөкшеліктің ең жоғары көрсеткіштері:
1. Тайланд (буддизм)
2- Дания (христиан)
3 - итальян (христиан)
4. Неміс (христиан)
5. Француз (христиан)
6- Норвегия (христиан)
7- Бельгия (христиан)
8. Испан (христиандық)
9. Ұлыбритания (христиандық)
10- Финляндия (христиан)
Әлемдегі ең жоғары ұрлық көрсеткіші:
1- Дания және Финляндия (христиан)
2- Зимбабве (христиан)
3- Австралия (христиан)
4- Канада (христиан)
5- Жаңа Зеландия (христиан)
6- Үндістан (индуизм)
7 - Англия және Уэльс (христиан)
8 - Америка Құрама Штаттары (христиан)
9 - Швеция (христиан)
10 - Оңтүстік Африка (христиан)
Әлемдегі алкогольге тәуелділіктің ең жоғары деңгейі:
1) Молдова (христиан)
2) белорус (христиан)
3) Литва (христиан)
4) Ресей (христиан)
5) Чехия (христиан)
6) украин (христиан)
7) Андорра (христиан)
8) Румыния (христиан)
9) серб (христиан)
10) Австралия (христиан)
Әлемдегі ең жоғары кісі өлтіру көрсеткіші:
1- Гондурас (христиан)
2- Венесуэла (христиан)
3- Белиз (христиандық)
4 - Сальвадор (христиан)
5 - Гватемала (христиан)
6- Оңтүстік Африка (христиан)
7. Сент-Китс және Невис (христиандық)
8- Багам аралдары (христиан)
9- Лесото (христиан)
10 - Ямайка (христиан)
Әлемдегі ең қауіпті бандалар:
1. Якуза (дінсіз)
2 - Агбейрос (христиан)
3 - Вах Синг (христиан)
4 - Ямайка Босс (христиан)
5 - Примеро (христиан)
6. Арий бауырластығы (христиандық)
Әлемдегі ең ірі есірткі топтары:
1 – Пабло Эскобар – Колумбия (христиан)
2 – Амадо Каррилло – Колумбия (христиан)
3 - Карлос Лехдер Герман (христиан)
4 – Грисельда Бланко – Колумбия (христиан)
5 – Хоакин Гусман – Мексика (христиан)
6 – Рафаэль Каро – Мексика (христиан)
Сосын дүниедегі зорлық-зомбылық пен лаңкестіктің себебі ислам екенін айтып, соған сенуімізді қалайды.
Бірінші дүниежүзілік соғысты кім бастады?
Олар мұсылман емес..
Екінші дүниежүзілік соғысты кім бастады?
Олар мұсылман емес..
20 миллионға жуық аборигендік австралиялықтарды кім өлтірді?
Олар мұсылман емес..
Жапонияның Хиросима мен Нагасаки қалаларына ядролық бомбаны кім тастады?
Олар мұсылман емес..
Оңтүстік Америкада 100 миллионға жуық жергілікті американдықтарды кім өлтірді?
Олар мұсылман емес..
Солтүстік Америкада 50 миллионға жуық жергілікті американдықтарды кім өлтірді?
Олар мұсылман емес..
180 миллионнан астам африкалықтарды Африкадан құл ретінде ұрлап әкеткен, олардың 881% өліп, мұхиттарға лақтырылған кім?
Олар мұсылман емес..
Біріншіден, біз терроризмді анықтауымыз керек немесе мұсылман еместер үшін терроризмнің не екенін түсінуіміз керек.
Мұсылман емес адам лаңкестік әрекет жасаса, бұл қылмыс. Алайда, егер мұсылман оны жүзеге асырса, бұл терроризм.
Біз қос стандарттарды тоқтатуымыз керек.
Сонда сіз менің айтып отырғанымның мәнін түсіне аласыз.
Мұсылмандардың дүние жүзіне таралу картасы
Исламның таралу тарихы шамамен 1442 жылды қамтиды. Мұхаммед пайғамбар қайтыс болғаннан кейін мұсылмандардың жаулап алулары исламдық жаулап алулар арқылы исламды кең географиялық аймаққа тарату миссиясын мойнына алған Ислам халифатының пайда болуына себеп болды. Исламды қабылдауға миссионерлік қызмет, әсіресе имамдардың діни ілімдерді тарату үшін жергілікті халықпен араласуы ықпал етті. Бұл ерте халифат ислам экономикасы мен саудасымен, исламның алтын ғасырымен және исламдық жаулап алу дәуірімен бірге исламның Меккеден тыс Үнді, Атлант және Тынық мұхиттарына таралып, ислам әлемін құруға әкелді. Сауда исламның әлемнің көптеген бөліктеріне, әсіресе Оңтүстік-Шығыс Азиядағы үнді саудагерлері арқылы таралуында маңызды рөл атқарды.
Омаядтар, Аббасидтер, Фатимидтер, Мамлюктер, Селжұқтар және Айюбилер сияқты ислам империялары мен әулеттерінің тез өрлеуі әлемдегі ең үлкен және ең қуатты империялардың бірі болды. Аджуран және Адаль сұлтандықтары, Солтүстік Африкадағы Малидің бай корольдіктері, Дели, Декан және Бенгал сұлтандықтары, Могол және Дуррани империялары, Майсур патшалығы және Үндістан түбегіндегі Хайдарабад Низамы, Газнавилер, Гуридтер, Саманидтер мен Тимуридтер Перреадағы, Саманидтер мен Тимуридтер Перреде, О. Анадолы тарихтың бағытын түбегейлі өзгертті. Ислам әлемінің халықтары кең ауқымды сауда желілері бар көптеген күрделі мәдениет және білім орталықтарын құрды, ал зерттеушілер, ғалымдар, аңшылар, математиктер, дәрігерлер және философтар Исламның Алтын ғасырына үлес қосты. Тимуридтік Ренессанс және Оңтүстік және Шығыс Азияға исламдық экспансия Үндістан түбегінде, Малайзияда, Индонезияда және Қытайда космополиттік және эклектикалық ислам мәдениеттерін дамытты.
2016 жылға қарай 1,6 миллиард мұсылман болды, әлемдегі әрбір төртінші адамның мұсылман болғаны исламды екінші үлкен дінге айналдырды. 2010-2015 жылдар аралығында дүниеге келген сәбилердің 31%-ы мұсылман болды, ал қазіргі уақытта ислам әлемдегі ең жылдам дамып келе жатқан негізгі дін болып табылады.
Ислам - әлемдегі екінші үлкен дін. 2023 жылғы зерттеуге сәйкес, мұсылмандар саны 2 миллиардқа жетеді, бұл әлем халқының шамамен 251% құрайды. Мұсылмандардың көпшілігі не суннит (80-90%, шамамен 1,5 миллиард адам) немесе шииттер (10-20%, шамамен 170-340 миллион адам). Ислам Орталық Азияда, Индонезияда, Таяу Шығыста, Оңтүстік Азияда, Солтүстік Африкада, Сахельде және Азияның кейбір басқа бөліктерінде басым дін болып табылады. Әртүрлі Азия-Тынық мұхиты аймағында Таяу Шығыс пен Солтүстік Африканы басып озып, әлемдегі ең көп мұсылман халқы бар.
Шамамен 311 миллион мұсылман Оңтүстік Азиядан шыққан, бұл Оңтүстік Азияны әлемдегі ең көп мұсылман халқы бар аймаққа айналдырады. Бұл аймақта мұсылмандар индустардан кейінгі екінші үлкен топ болып табылады, мұсылмандар Пәкістан мен Бангладеште көп, бірақ Үндістанда емес.
Израильден басқа барлық елдерде ислам үстем дін болып табылатын Таяу Шығыс пен Солтүстік Африка (MENA) аймағындағы әртүрлі афро-азиялық (соның ішінде араб, бербер), түрік және парсы тілді елдерде жалпы мұсылман халқының шамамен 23% бар.
Ең көп мұсылман халқы бар ел – Оңтүстік-Шығыс Азиядағы Индонезия, оның өзінде әлемде 131 333 мұсылман бар. Оңтүстік-Шығыс Азиядағы мұсылмандар әлемдегі үшінші ең көп мұсылман халқын құрайды. Малай архипелагында Сингапур, Филиппин және Шығыс Тимордан басқа барлық елдерде мұсылмандар көп.
Шамамен 15% мұсылман Сахараның оңтүстігіндегі Африкада тұрады және Америкада, Кавказда, Қытайда, Еуропада, Филиппинде және Ресейде үлкен мұсылман қауымдастықтары бар.
Батыс Еуропада көптеген мұсылман иммигранттар қауымдастығы орналасқан, мұнда ислам христиан дінінен кейінгі екінші үлкен дін болып табылады, жалпы халықтың 61% немесе шамамен 24 миллион адамды құрайды. Исламды қабылдау және мұсылман иммигранттар қауымдастығы әлемнің кез келген жерінде дерлік кездеседі.
Конфессияаралық диалог
Иә, Ислам кез келген адамға қолжетімді. Әрбір бала өзінің дұрыс болмысымен дүниеге келеді, ешбір делдалсыз Аллаға құлшылық етеді. (мұсылман)... ата-ананың, мектептің, қандай да бір діни басқарманың араласуынсыз, балиғат жасына жеткенше, өз ісіне жауапкершілікпен қарайтын және есеп беретіндей тікелей Аллаға құлшылық етеді. Бұл кезде ол не өзі мен Құдайдың арасына Мәсіхті делдал етіп алып, христиан болады, немесе Будданы делдал етіп алып, буддист болады, немесе Кришнаны делдал етіп, индуизмге айналады, немесе Мұхаммедті делдал етіп алып, Исламнан мүлде ауытқып кетеді немесе фитра дінінде қалады, жалғыз Аллаға құлшылық етеді. Мұхаммедтің, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, Раббысынан әкелген жолдауын ұстанушы – адами болмысына сәйкес келетін хақ дін. Мұхаммедті адам мен Құдайдың арасына делдал етіп алған болса да, одан басқаның бәрі – ауытқу.
Егер адамдар терең ойланса, діни секталар мен діндер арасындағы барлық мәселелер мен келіспеушіліктер адамдардың өздері мен Жаратушы арасында қолданатын делдалдарынан екенін аңғарар еді. Мысалы, католиктік секталар, протестанттық секталар және басқалары, сондай-ақ индуизм секталары Жаратушының бар екендігі туралы түсінік бойынша емес, Жаратушымен қалай байланысу керектігі туралы ерекшеленеді. Егер олардың барлығы тікелей Құдайға ғибадат етсе, олар бірлікте болар еді.
Мысалы, Ибраһим пайғамбардың (ғ.с.) кезінде кім Жаратушыға ғана құлшылық етсе, хақ дін Ислам дінін ұстанған. Алайда кім Құдайдың орнына діни қызметкерді немесе әулиені қабылдаса, жалғандыққа ерген. Ибраһим (ғ.с.)-ның шәкірттерінен жалғыз Аллаға құлшылық етіп, Алладан басқа тәңір жоқ екеніне және Ибраһимнің Алланың елшісі екеніне куәлік ету талап етілді. Алла Ибраһимнің хабарын растау үшін Мұсаны (ғ.с.) жіберді. Ибраһимнің (ғ.с.) ізбасарлары жаңа пайғамбарды қабылдап, Алладан басқа тәңір жоқ екеніне және Мұса мен Ибраһимнің Алланың елшілері екендігіне куәлік етулері талап етілді. Мысалы, ол кезде кім бұзауға табынса, өтірікке ерген.
Иса Мәсіх, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, Мұсаның (ғ.с.) хабарын растау үшін келгенде, Мұсаның шәкірттерінен Мәсіхке сену және оған еру, Алладан басқа тәңір жоқ екеніне және Мәсіх, Мұса және Ибраһимнің Алланың елшілері екендігіне куәлік ету талап етілді. Кім Үшбірлікке сеніп, Мәсіхке және оның анасы әділ Мәриямға табынса, адасуда.
Мұхаммед, оған Алланың игілігі мен сәлемі болсын, өзінен бұрынғы пайғамбарлардың хабарын растау үшін келгенде, Иса мен Мұсаның шәкірттерінен жаңа пайғамбарды қабылдап, Алладан басқа тәңір жоқ екеніне, Мұхаммед, Иса, Мұса және Ибраһимнің Алланың елшілері екендігіне куәлік ету талап етілді. Кімде-кім Мұхаммедке құлшылық етсе, одан шапағат тілесе немесе одан көмек сұраса, өтірікке ерген болады.
Ислам өзінен бұрынғы және өз заманына дейін жеткен, елшілер әкелген илаһи діндердің өз заманына сәйкес қағидаларын бекітеді. Қажеттіліктер өзгерген сайын діннің шығу тегімен келіскен және шариғатымен ерекшеленетін, өзгермелі қажеттіліктерге біртіндеп бейімделетін жаңа кезеңі пайда болады. Кейінгі дін бұрынғы діннің монотеизмнің негізгі қағидасын бекітеді. Сұхбат жолын қабылдау арқылы мүмін Жаратушының хабарының бір бастауының ақиқатын ұғады.
Конфессияаралық диалог осы негізгі ұғымнан басталып, бір ақиқат дін ұғымын және қалғанның бәрі жарамсыз екенін атап өту керек.
Диалогтың адамдардан оларды құрметтеуді және басқалармен қарым-қатынас жасау үшін құруды талап ететін экзистенциалды және сенімге негізделген негіздері мен принциптері бар. Бұл диалогтың мақсаты - адамдар мен шынайы, таза монотеизмнің арасында тұрған және біздің қазіргі шындық сияқты қақтығыстар мен жойылуға әкелетін соқыр, тайпалық байланыстардың жай ғана болжамы болып табылатын фанатизм мен жаңсақтықты жою.
Адам Исламды қалай қабылдайды?
Исламды қабылдау ешқандай күрделі рәсімдерді қажет етпейді. Кімде-кім Исламды қабылдағысы келсе: «Алладан басқа тәңір жоқ екеніне және Мұхаммедтің Алланың елшісі екеніне куәлік беремін» деп екі иман куәлігін айтуы керек. Оны шын ықыласпен, анық, мағынасын біліп айту керек. Оны нақты айтылу орнын көрсетпей немесе ғалымның алдында айтуды талап етпей айтуы керек. Тек оны айту арқылы адам мұсылмандармен бірдей құқықтармен, мұсылмандармен бірдей міндеттер мен міндеттермен мұсылман болады.
Исламды қабылдағысы келген адамға дәрет талап етілмейді, бірақ кейбір ғалымдардың айтуы бойынша бұл – ұсынылады.
Екі иман куәлігін оқығаннан кейін бес уақыт намазды оқу, Рамазан оразасын ұстау, мал-мүлкі ең аз мөлшерге жетсе зекет беру, шамасы жетсе, Алланың Үйінің Қасиетіне қажылық жасау сияқты исламдық амалдарды орындау керек. Ол осы рәсімдерді қолдайтын діни мәселелерді, мысалы, намаздың дұрыс болу шарттары, оның тіректері, оразаны бұзатын нәрселерді және т.б.
Сауапты істер жасауға және дінде берік болуына көмектесетін жақсы серіктестік табуға абай болу керек және оны ақиқаттан алыстататын кез келген ортадан аулақ болу керек.
Исламды әлем тілдерінде таныстыратын таңдаулы веб-сайттарға арналған нұсқаулық
Мұнда бірнеше тілде мұсылман еместерді Исламмен таныстыру үшін пайдалы веб-сайттар мен сілтемелер жинағы берілген:
- **Ислам сұрақ-жауап сайты (мұсылман еместер үшін)**
[https://islamqa.info/ar/]
(Мұсылман еместердің Исламға қатысты сұрақтарына толық жауаптары бар)
- **«Мұсылман еместерге шақыру» веб-сайты (Исламды таныстыру порталы)**
[https://www.islamland.com/ara]
(Ислам туралы жеңілдетілген мақалалар мен бейнелерді ұсынады)
- **Құран Кәрім веб-сайты аудармасы мен түсіндірмесі**
[https://quran.com]
(Құранды анық аудармасымен оқығысы келетіндер үшін пайдалы)
- **IslamHouse веб-сайты (жүздеген тілде)**
[https://www.islamhouse.com]
(Мұсылман еместерге арналған кітапшалар, бейнелер және аудиоклиптер бар)
- **Неліктен Ислам сайты**
[https://www.whyislam.org/ar/]
(Заманауи үлгіде Ислам туралы мәлімет береді)
- **Исламдық шақыру веб-сайты**
[https://www.islamic-invitation.com]
(Әртүрлі үгіт-насихат материалдары бар)
Zakir Naik арнасы (ағылшын және араб тілдерінде)
[/www.youtube.com/user/DrZakirchannel]
**Осы сайттарды пайдалану кезіндегі кеңестер**
- Мұсылман емес адам **рационалды** болса, **Неге Ислам** деген сайттарға кіріп кете алады.
- Егер сіз **діндерді салыстыруды** іздесеңіз, **Закир Наик**-тың пайдалы бейнелерін көре аласыз.
– Құран оқуға қызығушылық танытсаңыз, quran.com – ең жақсы сайт.
Бізбен байланысыңыз
Басқа да сұрақтарыңыз болса жіберіңіз, Алла қаласа тезірек жауап береміз.
KK 
AR 
EN 
FR 
ES 
PT 
DE 
IT 
PL 
SV 
NB 
FI 
NL 
DA 
CS 
SK 
ET 
LV 
LT 
RU 
BE 
UK 
HU 
BG 
RO 
SR 
HR 
BS 
SQ 
EL 
TR 
HE 
ZH 
JA 
KO 
HI 
UR 
FA 
PS 
UZ 
HY 
KA 
BN 
ID 
MS 
VI 
TL 
TH 
MY 
KM 
TA 
NE 
SI 
SW 
AM