Sulltan Murati I
Martir i fushës

Sulltan Murati I, djali i Sulltan Orhanit, gjatë mbretërimit të tij osmanët morën kontrollin e qytetit të Edrenesë (762 AH = 1360 pas Krishtit) dhe e bënë atë kryeqytetin e shtetit të tij. Ai mundi aleancën bizantine-bullgare në betejat e Martizës në vitin (764 AH = 1363 pas Krishtit), dhe gjithashtu mundi aleancën kryqtare në Kosovë në vitin (791 AH = 1389 pas Krishtit), ku u martirizua.

Edukimi dhe marrja e pushtetit nga ana e tij
Sulltan Murati I lindi në vitin 726 hixhri = 1326 të erës sonë, vitin në të cilin i ati mori pushtetin. Ai mori pushtetin pas vdekjes së të atit, Orhan bin Osman, në vitin 761 hixhri = 1360 të erës sonë. Ai ishte 36 vjeç në atë kohë dhe sundimi i tij zgjati 30 vjet.

Murati I ishte një burrë i guximshëm, militant, bujar dhe fetar. Ai e donte rendin dhe i përmbahej atij, dhe ishte i drejtë me nënshtetasit dhe ushtarët e tij. Ai ishte i apasionuar pas pushtimeve dhe ndërtimit të xhamive, shkollave dhe strehimoreve. Ai kishte në krah një grup udhëheqësish, ekspertësh dhe personeli ushtarak më të mirë, nga të cilët formoi një këshill për këshilltarët e tij. Ai u zgjerua në Azinë e Vogël dhe Evropë njëkohësisht.

Pushtimet e Muratit I
Në Evropë, Sulltan Murati I sulmoi zotërimet e Perandorisë Bizantine, pastaj pushtoi qytetin e Edrenesë në vitin 762 AH = 1360 pas Krishtit. Ky qytet kishte rëndësi strategjike në Ballkan dhe ishte qyteti i dytë në Perandorinë Bizantine pas Kostandinopojës. Murati e bëri këtë qytet kryeqytet të Perandorisë Osmane që nga viti 768 AH = 1366 pas Krishtit.
Kështu, kryeqyteti osman u zhvendos nga Azia në Evropë dhe Edreneja u bë një kryeqytet islamik. Qëllimi i Muratit në këtë zhvendosje ishte disa gjëra, duke përfshirë:
1- Shfrytëzimi i forcës së fortifikimeve ushtarake të Edirnesë dhe afërsia e saj me teatrin e operacioneve xhihadiste.
2- Dëshira e Muratit për të aneksuar rajonet evropiane ku ata kishin arritur gjatë xhihadit të tyre dhe ku ishin vendosur.
3- Murati mblodhi në këtë kryeqytet të gjithë elementët e përparimit të shtetit dhe parimet e qeverisjes. Në të u formuan klasa punonjësish, divizione ushtarake, grupe juristësh dhe studiuesish fetarë. U krijuan gjykata dhe u ndërtuan shkolla civile dhe institute ushtarake për të trajnuar jeniçerët.
Edreneja vazhdoi në këtë status politik, ushtarak, administrativ, kulturor dhe fetar derisa osmanët pushtuan Kostandinopojën në vitin 857 AH = 1453 pas Krishtit, dhe u bë kryeqyteti i shtetit të tyre.

Aleanca e Kryqëzatave kundër Muratit I
Beteja e Martizës
Sulltan Murati vazhdoi xhihadin e tij, predikimin dhe pushtimin e territoreve në Evropë. Ushtria e tij u nis për të pushtuar Maqedoninë dhe fitoret e tij patën pasoja të gjera. U formua një aleancë kryqëzatash evropiane-ballkanike, e bekuar nga Papa Europa V, dhe përfshinte serbë, bullgarë, hungarezë dhe banorë të Vllahisë. Shtetet anëtare të aleancës kryqëzatash ishin në gjendje të grumbullonin një ushtri prej gjashtëdhjetë mijë ushtarësh. Komandanti osman, Lala Shahin, u përball me ta me një forcë më të vogël se forcat aleate. Ai i takoi ata pranë Irmenit në lumin Martiza, ku u zhvillua një betejë e tmerrshme dhe ushtria aleate u mund. Dy princat serbë ikën, por u mbytën në lumin Martiza. Mbreti hungarez i shpëtoi mrekullisht vdekjes. Ndërkohë, Sulltan Murati ishte i zënë duke luftuar në Azinë e Vogël, ku pushtoi disa qytete. Pastaj ai u kthye në selinë e tij të pushtetit për të organizuar territoret dhe vendet që kishte pushtuar, siç është zakon i një udhëheqësi të mençur.
Fitorja osmane në lumin Martiza pati rezultate të rëndësishme, duke përfshirë:
1- Ata pushtuan rajonet e Trakisë dhe të Maqedonisë dhe arritën në Bullgarinë jugore dhe Serbinë lindore.
2- Qytetet dhe zotërimet e Perandorisë Bizantine, Bullgarisë dhe Serbisë filluan të binin në duart e tyre si gjethet e vjeshtës.

Traktati i parë midis Perandorisë Osmane dhe vendeve të krishtera
Ndërsa Perandoria Osmane forcohej, fqinjët e saj, veçanërisht ata më të dobët, u frikësuan. Republika e Raguzës, një republikë me pamje nga deti Adriatik, mori iniciativën dhe dërgoi lajmëtarë te Sulltan Murati për të lidhur një traktat miqësor dhe tregtar me të. Në të, ata zotoheshin të paguanin një haraç vjetor prej 500 dukatesh ari. Ky ishte traktati i parë i lidhur midis Perandorisë Osmane dhe vendeve të krishtera.

Beteja e Kosovës
Sulltan Murati kishte depërtuar në Ballkan vetë dhe nëpërmjet komandantëve të tij, gjë që provokoi serbët, të cilët u përpoqën në më shumë se një rast të shfrytëzonin mungesën e Sulltanit nga Evropa për të sulmuar ushtritë osmane në Ballkan dhe zonat përreth. Megjithatë, ata nuk arritën të arrinin ndonjë fitore të dukshme ndaj osmanëve. Kështu që serbët, boshnjakët dhe bullgarët u bashkuan dhe përgatitën një ushtri të madhe kryqëzatash evropiane për të luftuar Sulltanin, i cili kishte mbërritur me ushtritë e tij të përgatitura mirë në rajonin e Kosovës në Ballkan.

Një nga ngjarjet e paharrueshme është se ministri i Sulltan Muratit mbante me vete një kopje të Kuranit. Ai e hapi atë pa dashje dhe hasi në këtë ajet: "O Profet, nxiti besimtarët të luftojnë. Nëse janë njëzet prej jush, ji i durueshëm, ata do të mundin dyqind, e nëse janë njëqind prej jush, ata do të mundin një mijë nga ata që nuk besojnë, sepse ata janë popull që nuk kuptojnë." (El-Enfal: 65). Ai u gëzua për fitoren dhe muslimanët u gëzuan me të. Së shpejti, shpërthyen luftime midis dy ushtrive, të cilat u intensifikuan dhe beteja u ashpërsua. Lufta përfundoi me fitoren e madhe dhe vendimtare të muslimanëve.

Martirizimi i Sulltan Muratit
Pas fitores në Kosovë, Sulltan Murati inspektoi fushën e betejës, duke ecur midis radhëve të myslimanëve të vdekur dhe duke u lutur për ta. Ai gjithashtu kontrolloi të plagosurit. Ndërkohë, një ushtar serb që ishte shtirur si i vdekur u nxitua drejt Sulltanit. Rojet arritën ta arrestonin, por ai bëri sikur donte të fliste me Sulltanin dhe të deklaronte konvertimin e tij në Islam nga duart e tij. Në atë moment, Sulltani u bëri shenjë rojeve ta lironin. Ai bëri sikur donte t'i puthte dorën Sulltanit dhe, me një lëvizje të shpejtë, nxori një kamë të helmuar dhe e theri Sulltanin. Sulltan Murati u martirizua - Zoti e mëshiroftë - më 15 Shaban 791 AH = 30 korrik 1389 pas Krishtit. Jeniçerët e vranë menjëherë ushtarin serb.

Fjalët e fundit të Sulltan Muratit
Ky Sulltan i madh u martirizua në moshën 65 vjeç. Fjalët e tij të fundit ishin: "Ndërsa po largohem, mund të falënderoj vetëm Zotin. Ai është Njohësi i të Padukshmes, Pranuesi i lutjeve të nevojtarëve. Dëshmoj se nuk ka zot tjetër përveç Zotit dhe askush nuk meriton falënderime dhe lavdërime përveç Tij. Jeta ime po mbaron dhe kam parë fitoren e ushtarëve të Islamit. Bindju birit tim Jezid, mos i torturo të burgosurit, mos i dëmto dhe mos i grabit. Nga ky moment, unë të besoj ty dhe ushtrinë tonë të madhe fitimtare në mëshirën e Zotit, sepse Ai është Ai që mbron shtetin tonë nga çdo dëm."

Sulltan Murati I e udhëhoqi popullin osman për tridhjetë vjet me mençuri dhe aftësi të pakrahasueshme me asnjë burrë shteti tjetër të kohës së tij. Historiani bizantin Halko Nedelas tha për Muratin I: “Muradi kreu shumë detyra të rëndësishme. Ai luftoi 37 beteja, si në Anadoll ashtu edhe në Ballkan, dhe doli fitimtar nga secila prej tyre. Ai i trajtoi nënshtetasit e tij me dhembshuri, pavarësisht nga raca apo feja.”

Historiani francez, Krinard, thotë për të: “Muradi ishte një nga njerëzit më të mëdhenj të dinastisë osmane dhe, nëse e vlerësojmë personalisht, e gjejmë në një nivel më të lartë se të gjithë sundimtarët e Evropës gjatë mbretërimit të tij.”

Murati I trashëgoi nga i ati një emirat të madh që mbulonte një sipërfaqe prej 95,000 kilometrash katrorë. Pas martirizimit të tij, djali i tij Bajazidi mori përsipër këtë emirat osman, i cili kishte arritur në 500,000 kilometra katrorë. Me fjalë të tjera, në një periudhë prej afërsisht 29 vjetësh, ai ishte rritur më shumë se pesë herë nga ajo që i kishte lënë i ati, Orhani.

Lutja e Sulltan Muratit para shpërthimit të Betejës së Kosovës
Sulltan Murati e dinte se po luftonte në rrugën e Allahut dhe se fitorja vinte prej Tij. Prandaj, ai i lutej dhe i kërkonte vazhdimisht Allahut, duke iu lutur Atij dhe duke e mbështetur besimin e tij tek Ai. Nga lutja e tij e përulur, mësojmë se Sulltan Murati e njihte Zotin e tij dhe i kuptonte kuptimet e robërisë. Sulltan Murati thotë në lutjen e tij drejtuar Zotit të tij: “O Allah, O Mëshirëplotë, O Zot i qiejve, O Ti që pranon lutjet, mos më turpëro. O Më i Mirë, O Mëshirëplotë, përgjigju lutjes së shërbëtorit Tënd të varfër këtë herë. Dërgo shi të bollshëm mbi ne dhe shpërndaji retë e errësirës që të shohim armikun tonë, sepse ne nuk jemi gjë tjetër veçse shërbëtorët e Tu mëkatarë. Ti je Dhuruesi, dhe ne jemi të varfrit e Tu.” "Unë nuk jam gjë tjetër veçse robi Yt i varfër dhe lutës, dhe Ti je i Gjithëdijshmi, O Njohës i të fshehtës dhe i sekreteve dhe i asaj që fshehin zemrat. Unë nuk kam asnjë qëllim për veten time, as ndonjë interes, as nuk kërkoj fitim. Unë dëshiroj vetëm kënaqësinë Tënde, O Allah, O i Gjithëdijshëm, O i Pranishëm në çdo ekzistencë. Unë sakrifikoj shpirtin tim për Ty, prandaj prano shpresën time dhe mos lejo që muslimanët të mposhten nga armiku. O Allah, O Më i Mëshirshmi i të mëshirshmëve, mos më bëj shkak për vdekjen e tyre; përkundrazi, bëji ata fitimtarë. Unë sakrifikoj shpirtin tim për Ty, O Zot. Kam dëshiruar dhe gjithmonë kam dëshiruar të martirizohem për ushtarët e Islamit, prandaj mos më lejo të shoh sprovat e tyre, O Zoti im, dhe më lejo, O Zoti im, këtë herë të martirizohem për hir Tënd dhe për kënaqësinë Tënde."

Në një transmetim tjetër: “O Zoti im, betohem në lavdinë dhe madhështinë Tënde se nuk kërkoj nga xhihadi im në këtë botë kalimtare, por kërkoj kënaqësinë Tënde dhe asgjë tjetër përveç kënaqësisë Tënde, o Zoti im. Betohem në lavdinë dhe madhështinë Tënde se jam xhihad në çështjen Tënde, prandaj shto nderin tim duke vdekur në çështjen Tënde.”

Në një transmetim tjetër: “O Zoti im dhe Zoti im, prano lutjen dhe lutjen time, dhe dërgo mbi ne, me mëshirën Tënde, shi që do të shuajë pluhurin e stuhive përreth nesh, dhe do të na zhytë në dritë që do të zhdukë errësirën përreth nesh, në mënyrë që të jemi në gjendje të shohim vendndodhjet e armikut tonë dhe ta luftojmë atë për hir të lavdërimit të fesë Tënde fisnike.”
Zoti im dhe Zoti im, mbretëria dhe pushteti janë të tuat. Ti ua jep ato kujtdo që dëshiron nga shërbëtorët e tu. Unë jam shërbëtori yt i pafuqishëm dhe i varfër. Ti i di sekretet e mia dhe veprat e mia publike. Betohem në lavdinë dhe madhështinë tënde se nuk kërkoj nga lufta ime mbeturinat e kësaj bote kalimtare, por kërkoj kënaqësinë tënde dhe asgjë tjetër përveç kënaqësisë tënde.
O Zoti im dhe Zoti im, të lutem për prestigjin e fytyrës Tënde fisnike, të më bësh sakrificë për të gjithë muslimanët dhe të mos më bësh shkak për shkatërrimin e asnjë muslimani për një rrugë tjetër përveç rrugës Tënde të drejtë.
Zoti im dhe Zoti im, nëse martirizimi im do ta shpëtojë ushtrinë muslimane, atëherë mos më privo nga martirizimi në çështjen Tënde, në mënyrë që të kënaqem me shoqërinë Tënde, dhe sa shoqëri e mirë është shoqëria Jote.
"Zoti im dhe Zoti im, Ti më ke nderuar duke më udhëzuar në rrugën e xhihadit për çështjen Tënde, prandaj ma shto nderin duke vdekur në çështjen Tënde."

Kjo lutje e përulur është dëshmi e njohurisë së Sulltan Muratit për Zotin e Plotfuqishëm dhe se ai i përmbushi kushtet e deklaratës së monoteizmit (nuk ka zot tjetër përveç Zotit) dhe kushtet e tij u përmbushën në sjelljen dhe jetën e tij.

Sulltan Murati e kuptoi të vërtetën e besimit dhe fjalën e monoteizmit dhe i shijoi efektet e saj në jetën e tij. Kështu, krenaria dhe dinjiteti u ngulitën tek ai, të nxjerra nga besimi në Zot. Ai u bind se askush nuk është i dobishëm përveç Zotit - të Plotfuqishmit; Ai është Dhuruesi i jetës dhe i vdekjes, dhe Ai është Zotëruesi i sundimit, autoritetit dhe sovranitetit. Prandaj, ai hoqi nga zemra e tij çdo frikë përveç Tij - të Plotfuqishmit. Ai nuk e përkuli kokën para asnjë krijese, as nuk iu lut Atij, as nuk u tremb nga krenaria dhe madhështia e tij; sepse ishte i sigurt se Zoti është i Plotfuqishmi, i Madhi. Besimi në Zot i dha atij forcë të madhe vendosmërie dhe guximi, durim dhe qëndrueshmëri, besim dhe aspiratë për çështjet më të larta; duke kërkuar kënaqësinë e Tij - të Plotfuqishmit. Pra, në betejat që luftoi, ai ishte aq i palëkundur sa malet e palëkundura dhe ishte plotësisht i sigurt se pronari i vetëm i vetes dhe i pasurisë së tij është Zoti - i Plotfuqishmi. Prandaj, atij nuk i vinte keq të sakrifikonte gjithçka, të shtrenjtë apo të lirë, për hir të kënaqësisë së Zotit të tij.

Sulltan Murati e jetoi të vërtetën e besimit; prandaj, ai u hodh me nxitim në arenat e xhihadit dhe sakrifikoi gjithçka që kishte për hir të thirrjes në Islam.

Kur ishim të shkëlqyer
Nga libri Udhëheqës të Paharrueshëm nga Tamer Badr