ខ្ញុំដឹងថាខ្ញុំនៅប្រទេសម៉ាល់តា ប៉ុន្តែខ្ញុំកំពុងធ្វើចំណែករបស់ខ្ញុំ ហើយផ្សព្វផ្សាយអំពីវីរភាពរបស់បុព្វបុរសរបស់យើង។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាថ្ងៃណាមួយអ្នកនឹងបានអានពួកគេ យកតម្រាប់តាមពួកគេ ហើយដឹងពីមូលហេតុដែលយើងឈានដល់ស្ថានភាពនៃការអាម៉ាស់ និងអាម៉ាស់ដែលយើងកំពុងស្ថិតក្នុង។
ខ្ញុំដឹងថាក្នុងចំណោមមិត្តភក្តិ និងអ្នកតាមដានរាប់ពាន់នាក់ ខ្ញុំនឹងរកឃើញតែដប់ ឬម្ភៃប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមពួកគេដែលបានអានការបង្ហោះទាំងនេះ។

សមរភូមិ Wadi al-Makhazin ឬសមរភូមិនៃស្តេចទាំងបី

សមរភូមិ Wadi al-Makhazin ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាសមរភូមិនៃស្តេចទាំងបីបានកើតឡើងរវាងប្រទេសម៉ារ៉ុក និងព័រទុយហ្គាល់នៅថ្ងៃទី 30 Jumada al-Akhira 986 AH (ថ្ងៃទី 4 ខែសីហា ឆ្នាំ 1578 AD)។ ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ត្រូវបានលើកទឹកចិត្តឱ្យចូលរួមក្នុងសមរភូមិនេះដើម្បីកាន់កាប់ឆ្នេរសមុទ្រនៃទ្វីបអាហ្រ្វិកខាងជើង លុបបំបាត់ឥស្លាមបន្តិចម្តងៗនៅក្នុងតំបន់ទាំងនោះ ហើយនាំពួកគេឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់គ្រិស្តបរិស័ទ។ ពួកគេក៏បានស្វែងរកការរឹតបន្តឹងការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគេលើផ្លូវពាណិជ្ជកម្ម ជាពិសេសច្រកចូលទៅសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ ដោយគ្រប់គ្រងច្រកសមុទ្រ Gibraltar ។ ក្នុងការធ្វើដូច្នេះ ពួកគេបានស្វែងរកការបំផុសគំនិតពីបទពិសោធន៍របស់ Reconquista ដែលអេស្បាញបានប្រឆាំងនឹងវត្តមានអ៊ីស្លាមនៅទីនោះ និងដើម្បីការពាររាជវង្ស Saadi ដោយមានការគាំទ្រពី Ottoman ពីការវាយលុកម្តងទៀតលើ Andalusia ។ លទ្ធផល​នៃ​សមរភូមិ​នេះ​គឺ​ជា​ជ័យជម្នះ​សម្រាប់​ប្រទេស​ម៉ារ៉ុក ខណៈ​ដែល​ព័រទុយហ្គាល់​បាន​បាត់បង់​ស្តេច កងទ័ព និង​រដ្ឋបុរស​ជាច្រើន​នាក់។

មូលហេតុនៃការប្រយុទ្ធ
Sebastian បានឡើងសោយរាជ្យនៃចក្រភពព័រទុយហ្គាល់នៅឆ្នាំ 1557 នៃគ។ នៅពេលនោះ ឥទ្ធិពលរបស់ព័រទុយហ្គាល់បានពង្រីកទៅដល់ឆ្នេរសមុទ្រនៃទ្វីបអាហ្រ្វិក អាស៊ី និងអាមេរិក។ គាត់​បាន​ប្រាថ្នា​ចង់​ដណ្តើម​យក​អាហ្រ្វិក​ខាង​ជើង​ពី​កណ្តាប់​ដៃ​របស់​ជន​មូស្លីម។ គាត់បានទាក់ទងពូរបស់គាត់គឺស្តេច Philip II នៃប្រទេសអេស្ប៉ាញ ដោយអញ្ជើញគាត់ឱ្យចូលរួមក្នុងបូជនីយកិច្ចថ្មីប្រឆាំងនឹង Maghreb ដើម្បីការពាររាជវង្ស Saadi ដោយមានជំនួយពី Ottoman ពីការវាយប្រហារម្តងទៀតលើ Andalusia ។
អ្នកគ្រប់គ្រង Saadi Sharif នៃប្រទេសម៉ារ៉ុក គឺជាកូនចៅរបស់ Muhammad ibn al-Nafs al-Zakiyya មកពីគ្រួសាររបស់ព្យាការី។ បន្ទាប់ពីរដ្ឋ Almoravid រដ្ឋ Almohad កើតឡើង បន្ទាប់មករដ្ឋ Marinid បន្ទាប់មករដ្ឋ Wattas និងបន្ទាប់មករដ្ឋ Saadi Sharif ។ វាត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅឆ្នាំ 923 AH / 1517 AD ដោយឈរលើមូលដ្ឋាននៃការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជនជាតិព័រទុយហ្គាល់។ គ្រួសារនេះអាចរំដោះឆ្នេរសមុទ្រម៉ារ៉ុកជាច្រើនដែលមើលឃើញមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកដែលត្រូវបានកាន់កាប់ដោយជនជាតិអេស្ប៉ាញនៅក្នុងយុទ្ធនាការជាច្រើន។ វាអាចចូល Marrakesh នៅឆ្នាំ 931 AH / 1525 AD បន្ទាប់មក Fez នៅឆ្នាំ 961 AH / 1554 AD ។ នេះ​ជា​ការ​ចាប់​ផ្ដើម​នៃ​ការ​បង្កើត​រដ្ឋ​នោះ​ដែល​បាន​បន្ត​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ ១០១១ AH/១៦០៣ គ.ស.។
នៅពេលដែល Abdullah al-Ghalib al-Saadi ដែលជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៃរាជវង្ស Saadi បានទទួលមរណភាព កូនប្រុសរបស់គាត់ Muhammad al-Mutawakkil បានឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ 981 AH / 1574 AD ។ គាត់ត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារភាពឃោរឃៅ និងអំពើខុសឆ្គងរបស់គាត់ ដូច្នេះពូរបស់គាត់ Abd al-Malik និង Ahmad បានប្រឆាំងគាត់ ហើយស្វែងរកជំនួយពី Ottoman ដែលមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសអាល់ហ្សេរី។ ពួកអូតូម៉ង់បានផ្តល់ជំនួយដល់ពួកគេ ហើយពួកគេអាចកម្ចាត់ al-Mutawakkil ក្នុងសមរភូមិពីរនៅឆ្នាំ 983 AH / 1576 AD ។ Abd al-Malik អាចចូលទៅក្នុង Fez ដែលជារាជធានីនៃរាជវង្ស Saadi ហើយទទួលយកការសន្យាភក្ដីភាពសម្រាប់ខ្លួនគាត់ ហើយគាត់បានចាប់ផ្តើមបង្កើតកងទ័ពដ៏រឹងមាំដែលរួមមានជនជាតិអារ៉ាប់ បឺបឺរ ទួរគី និង Andalusian ។
ការបាត់បង់របស់ Al-Mutawakkil ចំពោះពូរបស់គាត់ Abd al-Malik និង Ahmad មិនបានធ្វើឱ្យគាត់ទទួលយកស្ថានភាពដដែលនោះទេ ដូច្នេះគាត់បានធ្វើដំណើរទៅកាន់ឆ្នេរសមុទ្រព័រទុយហ្គាល់ ហើយស្វែងរកជំនួយពីស្តេចព័រទុយហ្គាល់ Don Sebastian ដើម្បីជួយគាត់ឱ្យទទួលបាននគររបស់គាត់ឡើងវិញជាថ្នូរនឹងការផ្តល់ឱ្យគាត់នូវឆ្នេរសមុទ្រម៉ារ៉ុកនៅលើមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។

សម្ព័ន្ធ Crusader
ស្តេចវ័យក្មេងនៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ចង់លុបបំបាត់ភាពទន់ខ្សោយ និងភាពព្រងើយកន្តើយដែលបានញាំញីរាជបល្ល័ង្កព័រទុយហ្កាល់ក្នុងរជ្ជកាលរបស់បិតាទ្រង់។ គាត់ក៏ចង់លើកជំហររបស់គាត់ក្នុងចំណោមស្តេចអឺរ៉ុប។ ឱកាសបានមកដល់គាត់ នៅពេលដែល Al-Mutawakkil ស្វែងរកជំនួយប្រឆាំងនឹងអ្នកដើរតាមពិការភ្នែករបស់គាត់ និងប្រជាជនរបស់គាត់ ជាថ្នូរនឹងការប្រគល់ឱ្យគាត់នៅឆ្នេរសមុទ្រទាំងអស់នៃប្រទេសម៉ារ៉ុក។
Sebastian បានស្វែងរកជំនួយពីពូរបស់គាត់ ដែលជាស្តេចអេស្ប៉ាញ ដែលបានសន្យាថានឹងផ្តល់ឱ្យគាត់នូវកប៉ាល់ និងកងទ័ពគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីគ្រប់គ្រងទីក្រុង Larache ដូចដែលគាត់ជឿថាវាមានតម្លៃស្មើនឹងកំពង់ផែផ្សេងទៀតទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសម៉ារ៉ុក។ បន្ទាប់មកគាត់បានផ្តល់ឱ្យគាត់នូវទាហានអេស្ប៉ាញចំនួនពីរម៉ឺននាក់។ Sebastian បាន​កេណ្ឌ​ទ័ព​ព័រទុយហ្គាល់​មួយ​ម៉ឺន​ពីរ​ពាន់​នាក់​ជាមួយ​គាត់​រួច​ហើយ ហើយ​ជនជាតិ​អ៊ីតាលី​បាន​បញ្ជូន​គាត់​បី​ពាន់​នាក់ និង​ចំនួន​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​មក​ពី​អាល្លឺម៉ង់ និង​ច្រើន​ទៀត។ សម្តេច​ប៉ាប​បាន​បញ្ជូន​គាត់​បួន​ពាន់​នាក់​ទៀត ព្រម​ទាំង​សេះ​ដប់ប្រាំ​រយ​ក្បាល និង​កាំភ្លើង​ដប់ពីរ​ដើម។ Sebastian បានប្រមូលផ្តុំកប៉ាល់ប្រហែលមួយពាន់គ្រឿងដើម្បីដឹកកងកម្លាំងទាំងនេះទៅកាន់ព្រំដែនម៉ារ៉ុក។ ស្តេចនៃប្រទេសអេស្ប៉ាញបានព្រមានក្មួយប្រុសរបស់គាត់អំពីផលវិបាកនៃការជ្រៀតចូលទៅក្នុងប្រទេសម៉ារ៉ុក ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះពួកគេ។
ចារកម្ម Ottoman នៅក្នុងប្រទេសអាល់ហ្សេរី អាចតាមដានទំនាក់ទំនងទាំងនេះរវាង Al-Mutawakkil និងព័រទុយហ្គាល់ ហើយ Hassan Pasha ដែលជាអធិរាជនៃ Emirs of Algeria បានផ្ញើសារដ៏សំខាន់មួយទៅកាន់ Ottoman Sultan ក្នុងរឿងនេះ។ ជនជាតិ Ottoman នៅទីក្រុង Istanbul បានដឹងពីអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនៅក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុប ដោយសារពួកគេមានព័ត៌មានអំពីទំនាក់ទំនងដែល Pope of Rome និងអ្នកឧកញ៉ាបារាំងបានធ្វើអស់រយៈពេលជាច្រើនខែក្នុងគោលបំណងប្រមូលផ្តុំទាហាន និងរៀបចំកប៉ាល់ ហើយផ្ទុកពួកគេជាមួយនឹងយុទ្ធជនដើម្បីជួយព័រទុយហ្គាល់ក្នុងការលុកលុយចូលឆ្នេរសមុទ្រម៉ារ៉ុក។ ស៊ើបការណ៍ Ottoman បានត្រួតពិនិត្យទំនាក់ទំនងរវាងស្តេច Sebastian នៃប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ និងពូរបស់គាត់គឺស្តេច Philip II នៃប្រទេសអេស្ប៉ាញ ប៉ុន្តែពួកគេមិនអាចកំណត់ការពិតនៃកិច្ចព្រមព្រៀងដែលបានកើតឡើងរវាងពួកគេ។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ព័ត៌មានដែលពួកគេបានតាមដានបានបញ្ជាក់ថា ស្តេចអេស្ប៉ាញបានប្រមូលទាហានប្រហែលមួយម៉ឺននាក់ ដើម្បីជួយព័រទុយហ្គាល់ ក្នុងការប្រៀនប្រដៅរបស់ស្តេច Fez គឺ Abd al-Malik al-Saadi។
ចំពោះរដ្ឋ Saadi កប៉ាល់របស់ខ្លួនអាចចាប់យកស្ថានទូតដែល Al-Mutawakkil បានបញ្ជូនទៅកាន់ប្រទេសព័រទុយហ្គាល់ ដោយសុំឱ្យពួកគេធ្វើអន្តរាគមន៍ដើម្បីជួយគាត់ឱ្យទទួលបាននគររបស់គាត់ជាថ្នូរនឹងការផ្តល់ឱ្យពួកគេនូវឆ្នេរសមុទ្រម៉ារ៉ុកនៅលើមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក។ ដូច្នេះហើយ ពួក Saadis បានចាប់ផ្តើមរៀបចំសម្រាប់សង្រ្គាមនាពេលខាងមុខទាក់ទងនឹងការត្រៀមលក្ខណៈយោធា ការចល័តទាហាន និងការទាក់ទងពួក Ottoman នៅក្នុងប្រទេសអាល់ហ្សេរី ដើម្បីទទួលបានការគាំទ្ររបស់ពួកគេនៅក្នុងសង្រ្គាមនាពេលខាងមុខប្រឆាំងនឹងពួកព័រទុយហ្គាល់ និងអេស្ប៉ាញ។

ការហែក្បួនរបស់កងទ័ពទាំងពីរទៅកាន់ Wadi al-Makhazin
កងទ័ពព័រទុយហ្គាល់៖ កប៉ាល់ Crusader បានធ្វើដំណើរចេញពីកំពង់ផែ Lisbon ឆ្ពោះទៅប្រទេស Morocco នៅថ្ងៃទី 24 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1578 AD / 986 AH ។ ពួកគេបានស្នាក់នៅ Lagos ពីរបីថ្ងៃ បន្ទាប់មកធ្វើដំណើរទៅ Cadiz ហើយស្នាក់នៅពេញមួយសប្តាហ៍។ បន្ទាប់មកពួកគេបានចូលចតនៅ Tangier ជាកន្លែងដែល Sebastian បានជួបសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់ Al-Mutawakkil ។ បន្ទាប់មក កប៉ាល់បានបន្តដំណើរឆ្ពោះទៅ Asilah ជាកន្លែងដែល Sebastian ស្នាក់នៅ Tangier មួយថ្ងៃ បន្ទាប់មកបានចូលរួមជាមួយកងទ័ពរបស់គាត់។
កងទ័ពម៉ារ៉ុក៖ សម្រែកនៅទូទាំងប្រទេសម៉ារ៉ុកគឺ៖ "ទៅ Wadi al-Makhazin ដើម្បីប្រយុទ្ធតាមផ្លូវរបស់ព្រះអាឡស់" ។ ប្រជាជន​បាន​ប្រមូល​ផ្តុំ​គ្នា​ដោយ​អន្ទះសា​ចង់​បាន​ជ័យ​ជម្នះ ឬ​ទុក្ករបុគ្គល។ Abd al-Malik បានសរសេរពី Marrakesh ទៅ Sebastian ថា "អំណាចរបស់អ្នកបានលេចចេញជារូបរាងនៅក្នុងការចាកចេញពីទឹកដីរបស់អ្នក និងការឆ្លងកាត់សត្រូវរបស់អ្នក។ ប្រសិនបើអ្នកទប់ទល់រហូតដល់យើងវាយប្រហារអ្នក នោះអ្នកគឺជាគ្រីស្ទានពិត និងក្លាហាន។ បើមិនដូច្នេះទេ អ្នកគឺជា Kalb ibn Kalb" ។ ពេល​ទទួល​សំបុត្រ​ហើយ គាត់​ខឹង​ក៏​ពិគ្រោះ​ជាមួយ​គូកន។ ពួកគេបានណែនាំគាត់ឱ្យឈានទៅមុខ និងកាន់កាប់ Tataouine, Larache និង Ksar និងដើម្បីប្រមូលឧបករណ៍និងយោធភូមិរបស់ពួកគេ។ Sebastian ស្ទាក់ស្ទើរ ទោះបីជាមានការណែនាំពីបុរសរបស់គាត់ក៏ដោយ។ Abd al-Malik បានសរសេរទៅបងប្រុសរបស់គាត់ Ahmad ឱ្យចេញទៅក្រៅជាមួយទាហាននៃ Fez និងជុំវិញរបស់វាហើយរៀបចំសម្រាប់ការប្រយុទ្ធ។ ដូច្នេះប្រជាជន Marrakesh និងភាគខាងត្បូងប្រទេសម៉ារ៉ុកបានដើរក្បួនក្រោមការដឹកនាំរបស់ Abd al-Malik ហើយបងប្រុសរបស់គាត់ Ahmad បានដើរជាមួយប្រជាជន Fez និងតំបន់ជុំវិញ។ ការ​ជួប​គ្នា​នេះ​បាន​កើត​ឡើង​នៅ​ជិត​ស្រុក Ksar el-Kebir ។

កម្លាំងនៃភាគីទាំងពីរ
កងទ័ពព័រទុយហ្គាល់៖ យុទ្ធជន ១២៥,០០០នាក់ និងឧបករណ៍ចាំបាច់របស់ពួកគេ ហើយតិចបំផុតដែលត្រូវបានគេនិយាយអំពីចំនួនរបស់ពួកគេគឺ ៨ម៉ឺននាក់ ហើយក្នុងចំនោមពួកគេមានជនជាតិអេស្ប៉ាញ ២០,០០០នាក់ អាល្លឺម៉ង់ ៣,០០០នាក់, ជនជាតិអ៊ីតាលី ៧,០០០នាក់ ជាមួយនឹងសេះរាប់ពាន់ក្បាល និងកាំភ្លើងធំជាងសែសិបដើម ក្រោមការបញ្ជារបស់ស្តេចវ័យក្មេងជាមួយពួកគេ គឺក្រុម Sebastian រវាង M និងក្រុម Al-Sebastian។ ច្រើនបំផុត 3,000 និង 6,000 ។
កងទ័ពម៉ារ៉ុក៖ ដឹកនាំដោយ Abd al-Malik al-Mu'tasim Billah ជនជាតិម៉ារ៉ុកមូស្លីមមានចំនួនអ្នកប្រយុទ្ធចំនួន 40,000 នាក់។ ពួកគេមានទ័ពសេះដ៏ពូកែ និងមានកាំភ្លើងតែ ៣៤ ដើមប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែសីលធម៌របស់ពួកគេខ្ពស់ ដោយសារតែពួកគេធ្លាប់បានកម្ចាត់ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ និងដណ្តើមកាន់កាប់ទឹកដីរបស់ពួកគេ។ ពួកគេបានដឹងថាលទ្ធផលនៃសមរភូមិនឹងកំណត់ជោគវាសនារបស់ប្រទេសរបស់ពួកគេ ហើយដោយសារតែកងកម្លាំងដ៏ពេញនិយមមានវត្តមាននៅក្នុងសមរភូមិ ហើយមានឥទ្ធិពលក្នុងការពង្រឹង និងបង្កើនសីលធម៌ ដែលតំណាងដោយពួកសេក និងអ្នកប្រាជ្ញ។

មុនពេលប្រយុទ្ធ
ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់បានគិតថា ពួកគេបានទៅដើរលេងកម្សាន្តនៅឆ្នេរសមុទ្រម៉ារ៉ុក ហើយពួកគេបានយកបញ្ហានេះយ៉ាងស្រាល។ ពួកគេមានទំនុកចិត្តលើជ័យជម្នះដ៏ងាយស្រួលមួយ ដូច្នេះហើយឈើឆ្កាងត្រូវបានរៀបចំដើម្បីព្យួរនៅលើវិហារអ៊ីស្លាមដ៏អស្ចារ្យរបស់ម៉ារ៉ុកនៅ Fez និង Marrakesh ។ ថែមទាំងមានគម្រោងបំប្លែង qibla របស់ Qarawiyyin Mosque ដ៏ល្បីល្បាញទៅជាអាសនៈព្រះវិហារ។ ស្ត្រីជនជាតិព័រទុយហ្កាល់ថ្នាក់ខ្ពស់មួយចំនួនចង់រួមដំណើរជាមួយកងទ័ពដើម្បីធ្វើជាសាក្សីក្នុងសមរភូមិ ហើយជនជាតិព័រទុយហ្គាល់ខ្លះស្លៀកពាក់ឆើតឆាយនិងតុបតែងខ្លួនដូចជាពួកគេចូលរួមក្នុងការប្រណាំងឬពិធីបុណ្យ។
កប៉ាល់ព័រទុយហ្គាល់ និងអេស្បាញបានធ្វើដំណើរចេញពីកំពង់ផែ Lisbon នៅថ្ងៃទី 19 នៃ Rabi' al-Thani 986 AH / ថ្ងៃទី 24 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1578 នៃគ.ស ហើយបានចូលចតនៅច្រាំងនៃកំពង់ផែ Asilah ដែលពួកគេបានកាន់កាប់។ Sebastian មានការភ្ញាក់ផ្អើលដោយដឹងថាចំនួនកងកម្លាំងរបស់ Al-Mutawakkil មានតិចតួចណាស់។
ពួក Saadians ផ្អែកលើផែនការរបស់ពួកគេលើការពង្រីករយៈពេលដែលកងកម្លាំងព័រទុយហ្គាល់នៅតែស្ថិតនៅលើឆ្នេរសមុទ្រដោយមិនជ្រៀតចូលទឹកដីម៉ារ៉ុក ដូច្នេះពួក Saadians អាចប្រមូលផ្តុំកម្លាំងរបស់ពួកគេ និងរុញពួកគេចូលទៅក្នុងសមរភូមិ។ បន្ទាប់មកពួក Saadians បានចាប់ផ្តើមព្យាយាមល្បួងព័រទុយហ្គាល់ឱ្យចាកចេញពីឆ្នេរសមុទ្រ ហើយជ្រៀតចូលទៅក្នុងដីវាលខ្សាច់ម៉ារ៉ុក ដើម្បីអស់កំលាំង និងធ្វើឱ្យពួកគេឃ្លាតឆ្ងាយពីមជ្ឈមណ្ឌលផ្គត់ផ្គង់របស់ពួកគេនៅលើឆ្នេរមហាសមុទ្រ។
ផែនការរបស់ Abd al-Malik បានទទួលជោគជ័យ ហើយគាត់អាចទាក់ទាញកងកម្លាំងព័រទុយហ្គាល់ និងអេស្បាញឱ្យឈានចូលប្រទេសម៉ារ៉ុក ដោយឈានដល់វាលទំនាបដ៏ធំទូលាយមួយហៅថា វាលទំនាប Ksar el-Kebir ឬវាលទំនាប Wadi al-Makhazin នៅជិតទន្លេ Loukos ។ មានស្ពានតែមួយគត់ឆ្លងកាត់ទន្លេដើម្បីឆ្លងចូលទៅក្នុងជ្រលងភ្នំ។
ផែនការប្រយុទ្ធរបស់ Abd al-Malik គឺដើម្បីឱ្យកងកម្លាំងព័រទុយហ្គាល់ឆ្លងកាត់ស្ពានចូលទៅក្នុងជ្រលងភ្នំ ហើយបន្ទាប់មកកងកម្លាំងម៉ារ៉ុកនឹងបំផ្ទុះស្ពាននេះ ដើម្បីកាត់ផ្តាច់ផ្លូវត្រឡប់របស់ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់។ នេះនឹងចាកចេញពីទន្លេនៅពីក្រោយពួកគេក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធ ទុកឱ្យទាហានព័រទុយហ្គាល់មិនមានវិធីផ្សេងទៀតដើម្បីប្រញាប់ប្រញាល់ទៅនៅពេលដែលការប្រយុទ្ធកាន់តែខ្លាំងឡើង មានន័យថាពួកគេនឹងលង់ទឹកនៅក្នុងវា ដោយផ្តល់ដែក និងគ្រឿងសឹកដែលពួកគេកាន់។
កងទ័ពទាំងពីរបានប្រឈមមុខដាក់គ្នាដោយកាំភ្លើងធំ បន្តដោយទាហានថ្មើរជើង និងនៅផ្នែកខាងដោយទ័ពសេះ។ កងទ័ពមូស្លីមមានកងកម្លាំងស្ម័គ្រចិត្តដ៏ពេញនិយមបន្ថែមលើក្រុមទ័ពសេះបម្រុងដែលនឹងវាយប្រហារនៅពេលសមស្រប។

ការប្រយុទ្ធ
នៅព្រឹកថ្ងៃច័ន្ទ 30 Jumada al-Akhirah 986 AH ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃទី 4 ខែសីហា ឆ្នាំ 1578 នៃគ.ស. ស៊ុលតង់ អាប់ឌុល ម៉ាលីក បានក្រោកឈរហើយជំរុញកងទ័ពឱ្យប្រយុទ្ធ។ បូជាចារ្យ និងព្រះសង្ឃមិនបានលះបង់ការខិតខំប្រឹងប្រែងក្នុងការជំរុញទឹកចិត្តរបស់ទាហាន Crusader ដោយរំឭកពួកគេថាសម្តេចប៉ាបបានរំដោះព្រលឹងនៃអ្នកដែលបានស្លាប់នៅក្នុងសង្គ្រាមទាំងនេះពីអំពើបាបរបស់ពួកគេ។
ការបាញ់ប្រហាររាប់សិបគ្រាប់ត្រូវបានបាញ់ចេញពីភាគីទាំងសងខាង ដែលជាសញ្ញានៃការចាប់ផ្តើមនៃការប្រយុទ្ធ។ ទោះបីជាសុខភាពរបស់ស្តេចស៊ុលតង់ Abdul Malik កាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺន ដែលកំពុងរងទុក្ខដោយជំងឺនៅពេលធ្វើដំណើរពី Marrakesh ទៅកាន់ Grand Palace គាត់បានចេញទៅក្រៅដោយខ្លួនឯងដើម្បីទប់ទល់នឹងការវាយប្រហារលើកដំបូង ប៉ុន្តែជំងឺបានយកឈ្នះគាត់ ហើយគាត់បានត្រលប់ទៅកន្លែងទុកចោលវិញ។ មួយសន្ទុះក្រោយមក គាត់បានដកដង្ហើមចុងក្រោយរបស់គាត់ ហើយបានស្លាប់ដោយម្រាមដៃចង្អុលរបស់គាត់នៅលើមាត់របស់គាត់ ដែលបង្ហាញថាពួកគេគួរតែរក្សារឿងនេះជាសម្ងាត់រហូតដល់ជ័យជំនះត្រូវបានសម្រេច និងកុំឱ្យមានការរំខាន។ ហើយ​នោះ​ជា​ករណី​ដែល​គ្មាន​អ្នក​ណា​ដឹង​ពី​ការ​ស្លាប់​របស់​គាត់​លើក​លែង​តែ​សភា​ជាន់​ខ្ពស់​របស់​គាត់ និង​ប្អូន​ប្រុស​របស់​គាត់ Ahmed Al-Mansur ប៉ុណ្ណោះ។ អង្គជំនុំជម្រះរបស់គាត់បានចាប់ផ្តើមនិយាយទៅកាន់ទាហានថាៈ "ស្តេចស៊ុលតង់បញ្ជាឱ្យទៅកន្លែងបែបនេះហើយដូច្នេះ - ហើយដូច្នេះ - ដូច្នេះហើយ - កាន់បដាដូច្នេះ - ហើយដូច្នេះ - ដូច្នេះដើម្បីឈានទៅមុខនិងដូច្នេះ - ដូច្នេះដើម្បីដកថយ" ។ នៅក្នុងការនិទានរឿងមួយផ្សេងទៀត លោក Al-Mutawakkil បានបំពុលពូរបស់គាត់ Abdul Malik មុនពេលការជួបគ្នា ដូច្នេះគាត់នឹងស្លាប់នៅក្នុងសមរភូមិ ហើយដូច្នេះជម្លោះនឹងផ្ទុះឡើងនៅក្នុងជំរុំម៉ារ៉ុក។
Ahmed Al-Mansur បានដឹកនាំទ័ពជួរមុខប្រឆាំងនឹងអ្នកការពារព័រទុយហ្គាល់ដោយដុតម្សៅកាំភ្លើងរបស់ពួកគេ។ រលកវាយប្រហារក៏បានសំដៅទៅលើអ្នកបាញ់ធ្នូរបស់ពួកគេផងដែរ ប៉ុន្តែជនជាតិព័រទុយហ្គាល់មិនបានងើបឡើងវិញពីកម្លាំងនៃការឆក់នោះទេ។ ជនជាតិព័រទុយហ្គាល់បានព្យាយាមរត់គេចពីសមរភូមិ ហើយត្រឡប់ទៅច្រាំងវិញ ប៉ុន្តែពួកគេបានរកឃើញថា ស្ពាន Wadi al-Makhazin ត្រូវបានបំផ្ទុះ។ ទាហាន រួមទាំង Sebastian បានបោះខ្លួនចូលទៅក្នុងទឹក ហើយគាត់ និងទាហានរបស់គាត់ជាច្រើននាក់បានលង់ទឹកស្លាប់។ នៅសល់ត្រូវបានសម្លាប់នៅសមរភូមិឬត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ សម្រាប់អ្នកដែលនៅសេសសល់ដែលបានរួចរស់ជីវិតហើយបានយកទៅកាន់សមុទ្រ អ្នកគ្រប់គ្រងនៃ Algiers លោក Hassan Pasha និងមេបញ្ជាការរបស់គាត់ Reis Sinan អាចស្ទាក់ចាប់នាវារបស់ពួកគេ និងចាប់យកភាគច្រើននៃពួកគេ។ មនុស្ស 500 នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។
ជនក្បត់ Al-Mutawakkil បានព្យាយាមរត់គេចពីភាគខាងជើង ប៉ុន្តែគាត់បានលង់ទឹកនៅក្នុងទន្លេ Wadi al-Makhazin ។ សាកសពរបស់គាត់ត្រូវបានគេប្រទះឃើញអណ្តែតលើទឹក ដូច្នេះគាត់ត្រូវបានគេយកស្បែកគ្របដោយចំបើង ហើយបានដង្ហែរជុំវិញប្រទេសម៉ារ៉ុក រហូតដល់វាត្រូវបានរហែក និងបែកបាក់។
ការប្រយុទ្ធគ្នាមានរយៈពេលបួនម៉ោងកន្លះ ហើយជ័យជម្នះមិនមែនជារឿងចៃដន្យនោះទេ ប៉ុន្តែជាលទ្ធផលនៃសីលធម៌ខ្ពស់ ស្មារតីទទួលខុសត្រូវ និងផែនការដែលបានគិតគូរយ៉ាងល្អិតល្អន់។

លទ្ធផលសមរភូមិ
លទ្ធផលនៃសមរភូមិគឺជាជ័យជំនះអមតៈក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រសាសនាឥស្លាម និងការសោយទិវង្គតរបស់ស្តេចបីអង្គ៖ ស្តេច Crusader ដែលត្រូវបានចាញ់ Sebastian ស្តេចនៃចក្រភពដ៏អស្ចារ្យបំផុតនៅលើផែនដីនៅពេលនោះ។ ជនក្បត់ជាតិដែលលង់ទឹកស្លាប់ លោក Muhammad al-Mutawakkil; និងទុក្ករបុគ្គលម្នាក់ឈ្មោះ Abd al-Malik al-Mu'tasim ដែលព្រលឹងរបស់គាត់បានចាកចេញ។ ប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងមានមោទនភាពជារៀងរហូតចំពោះភាពស្មោះត្រង់ ប្រាជ្ញា ភាពក្លាហាន និងភាពក្លាហានរបស់គាត់។ នៅ​ម៉ោង​នោះ ព័រទុយហ្គាល់​បាន​បាត់បង់​ស្តេច កងទ័ព និង​រដ្ឋ​របស់​ខ្លួន។ នៅសល់តែសមាជិកម្នាក់នៃគ្រួសាររាជវង្ស។ Philip II នៃប្រទេសអេស្ប៉ាញបានចាប់យកឱកាសនេះ ហើយបានបញ្ចូលព័រទុយហ្គាល់ទៅក្នុងបល្ល័ង្ករបស់គាត់នៅឆ្នាំ 988 AH / 1580 AD ។ Ahmad al-Mansur បានទទួលមរតករាជបល្ល័ង្ក Saadi នៅ Fez ហើយបានបញ្ជូនស្ថានទូតទៅ Ottoman Sultan ដោយផ្តល់ជូនដើម្បីចូលរួមរដ្ឋរបស់គាត់ទៅ Ottoman Caliphate ។

ហេតុផលសម្រាប់ជ័យជំនះ
1- ការឈឺចាប់របស់មូស្លីមពីការដួលរលំនៃ Granada ការបាត់បង់ Andalusia និង Inquisition គឺជារបួសដែលមិនទាន់បានជាសះស្បើយហើយពួកគេមានវត្តមាននៅចំពោះមុខពួកគេ។
2- ផែនការដែលបានគ្រោងទុកយ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្ន ដោយទាក់ទាញសត្រូវចូលទៅក្នុងវាលដែលសេះដើរលេង និងសាកថ្ម កាត់ផ្តាច់ផ្លូវផ្គត់ផ្គង់របស់គាត់ ហើយបន្ទាប់មកបំផ្ទុះស្ពានតែមួយគត់នៅលើទន្លេ Wadi al-Makhazin ។
3- ការចូលរួមប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃកម្លាំងដ៏មានប្រជាប្រិយ ដឹកនាំដោយអ្នកប្រាជ្ញ និងសិក្ខាកាម ពោរពេញដោយជំនឿ ស្រឡាញ់ទុក្ករបុគ្គល និងស្មារតីខ្ពស់ ដើម្បីសម្រេចបាននូវជ័យជំនះ រហូតដល់អ្នកខ្លះបានប្រយុទ្ធជាមួយកណ្ដាប់ដៃ និងដំបង។
៤- កាំភ្លើងធំម៉ារ៉ុក ពូកែជាងកាំភ្លើងធំរបស់កងទ័ពព័រទុយហ្គាល់ មានជំនាញក្នុងគោលដៅ និងភាពត្រឹមត្រូវ។
៥- ប្រជាជនម៉ូស្លីមមានសេះច្រើនជាងពួកគ្រិស្តបរិស័ទ ហើយវាលទំនាបដែលស្តេចស៊ុលតង់បានជ្រើសរើសសម្រាប់ការប្រយុទ្ធគឺសាកសមនឹងពួកគេ។
៦- សេបាសៀន​នៅ​ម្ខាង ហើយ​ទីប្រឹក្សា និង​បុរស​ចំណាស់​នៅ​ម្ខាង​ទៀត។

ហេតុអ្វីបានជាយើងអស្ចារ្យ
សៀវភៅ (ថ្ងៃដែលមិនអាចបំភ្លេចបាន... ទំព័រសំខាន់ៗពីប្រវត្តិសាស្ត្រអ៊ីស្លាម) ដោយ Tamer Badr