ტურების ბრძოლა

ქრისტიან ტერორისტს, რომელმაც ახალი ზელანდიის მეჩეთში უიარაღო მუსლიმები მოკლა, თოფის ლულაზე წარწერა ჰქონდა „შარლ მარტელი“. ეს იმაზე მიუთითებს, რომ ის ისტორიის კარგი მკითხველია. სამწუხაროდ, ჩვენ, მუსლიმები, არ ვკითხულობთ ჩვენს ისტორიას და მის უმეტეს ნაწილს ჩვენს სკოლებში არ ასწავლიან. ჩვენი ისტორიის ნაწილი დამახინჯებულია, განზრახ თუ უმეცრების გამო. ამიტომ, ჩვენ უნდა ვიცოდეთ ჩვენი ისტორია და შარლ მარტელის ისტორია, რომლის სახელიც წერია თოფზე, რომელმაც უიარაღო მუსლიმები მოკლა.

ტურისის ბრძოლა, რომელიც ასევე ცნობილია როგორც პუატიეს ბრძოლა, მოხდა მუსლიმურ ძალებს შორის, რომლებსაც მეთაურობდა აბდ ალ-რაჰმან ალ-ღაფიკი და ფრანკთა ძალებს შორის, რომლებსაც მეთაურობდა ჩარლზ მარტელი. მუსლიმები ამ ბრძოლაში დამარცხდნენ, ხოლო მათი მეთაური მოკლეს. ამ დამარცხებამ შეაჩერა მუსლიმების წინსვლა ევროპის გულისკენ.

ბრძოლამდელი
112 წელს, ჰიჯრაჰმან ალ-ღაფიკი დაინიშნა ანდალუსიის გუბერნატორად. მან ჩაახშო ანდალუსიაში არაბებსა და ბერბერებს შორის აჯანყებები და იმუშავა ქვეყნის უსაფრთხოებისა და კულტურული მდგომარეობის გაუმჯობესებაზე.
თუმცა, ანდალუსიაში დამყარებულ ამ სტაბილურობასა და წესრიგს ფრანკებისა და გოთების მოძრაობები და ჩრდილოეთში ისლამური პოზიციების შეტევისთვის მზადება არღვევდა. ალ-ღაფიკის მსგავსი ადამიანი, დიდი მორწმუნე და მებრძოლი, ჩუმად ვერ დარჩებოდა. ტოლოშას დამარცხების მოგონებები კვლავ აწუხებდა და ელოდა შესაფერის შემთხვევას მისი შედეგების გასაქარწყლებლად. ახლა, როდესაც ეს მომენტი დადგა, მას უნდა გამოეყენებინა და საუკეთესოდ მომზადებულიყო. მან გამოაცხადა დაპყრობის განზრახვა და მებრძოლები ყველა მხრიდან მისკენ მიემართებოდნენ, სანამ ორმოცდაათ ათას კაცს არ მიაღწევდნენ.

კამპანიის მარშრუტი
114 წლის დასაწყისში, ანდალუსიის ჩრდილოეთით, აბდ ალ-რაჰმანმა შეკრიბა თავისი ჯარები პამპლონაში, მათთან ერთად გადაკვეთა ალბერტის მთები და შევიდა საფრანგეთში (გალიაში). ის სამხრეთისკენ, მდინარე რონაზე მდებარე არალისკენ გაემართა, რადგან ის ხარკის გადახდაზე უარს ამბობდა და არ ემორჩილებოდა მას. მან ქალაქი დიდი ბრძოლის შემდეგ დაიპყრო. შემდეგ დასავლეთისკენ, აკვიტანიის საჰერცოგოსკენ გაემართა და გადამწყვეტი გამარჯვება მოიპოვა მდინარე დორდონის ნაპირებზე, რითაც მისი არმია დაშალა. ჰერცოგი ოდო იძულებული გახდა თავისი ძალებით ჩრდილოეთით უკან დაეხია, დედაქალაქი, ბორდო, მუსლიმებს დაუტოვა დამპყრობლების სახით შესვლისთვის. აკვიტანიის სახელმწიფო მთლიანად მუსლიმების ხელში იყო. ალ-ღაფიკი მდინარე ლუარისკენ გაემართა და საჰერცოგოს მეორე ქალაქის, ტური ქალაქისკენ გაემართა, სადაც იმ დროს ძალიან ცნობილი სენ-მარტენის ეკლესია იდგა. მუსლიმებმა ქალაქი შტურმით აიღეს და მასზე კონტროლი აიღეს.
ჰერცოგ ოდოს სხვა გზა არ ჰქონდა, გარდა იმისა, რომ დახმარება ეთხოვა მეროვინგების სახელმწიფოსთვის, რომლის საქმეებიც შარლ მარტელის ხელში იყო. მან უპასუხა მოწოდებას და მის დასახმარებლად გაიქცა, რადგან მანამდე მასსა და აკვიტანიის ჰერცოგ ოდოს შორის არსებული დავის გამო სამხრეთ საფრანგეთში მუსლიმური მოძრაობები არ ადარდებდა.

ფრანკული მზადყოფნა
ჩარლზ მარტელმა დახმარების თხოვნაში იპოვა შესაძლებლობა, გაეფართოებინა თავისი გავლენა აკვიტანიაზე, რომელიც მისი მეტოქის ხელში იყო და შეეჩერებინა მუსლიმური დაპყრობები მას შემდეგ, რაც მათ მისთვის საფრთხე დაიწყეს. ის დაუყოვნებლივ დაიძრა და ძალისხმევა არ დაიშურა მოსამზადებლად. მან ყველგან ჯარისკაცები გაგზავნა და მას ძლიერი, უხეში ჯარისკაცები დახვდნენ, რომლებიც თითქმის შიშველნი იბრძოდნენ, საკუთარი ჯარისკაცების გარდა, რომლებიც ძლიერები და გამოცდილები იყვნენ ომებსა და უბედურებებში. მას შემდეგ, რაც ჩარლზ მარტელმა მზადება დაასრულა, ის თავისი უზარმაზარი არმიით დაიძრა, რომელიც რიცხობრივად მუსლიმურ არმიაზე დიდი იყო, დედამიწას აზანზარებდა და საფრანგეთის ვაკეებზე ჯარისკაცების ხმები და ხმაურია, სანამ ის ლუარის მდინარის სამხრეთ მდელოებს არ მიაღწევდა.

ბრძოლა
მუსლიმურმა არმიამ ორი ქალაქის აღების შემდეგ დაასრულა წინსვლა პუატიესა და ტურს შორის მდებარე ვაკეზე. ამ დროს შარლ მარტელის არმია ლუარას მიაღწია ისე, რომ მუსლიმებმა მისი ავანგარდის მოსვლა ვერ შენიშნეს. როდესაც ალ-ღაფიკიმ ლუარის მდინარეზე შტურმით შეტევის განხორციელება მოისურვა, რათა მოწინააღმდეგეს მის მარჯვენა ნაპირზე შეხვედროდა, სანამ მზადებას დაასრულებდა, მარტელმა გააკვირვა იგი თავისი უზარმაზარი ძალებით, რომლებიც რიცხობრივად აღემატებოდა მუსლიმურ არმიას. აბდ ალ-რაჰმანი იძულებული გახდა პუატიესა და ტურს შორის მდებარე ვაკეზე უკან დაეხია. შარლმა თავისი ძალებით მდინარე ლუარი გადაკვეთა და ალ-ღაფიკის არმიიდან რამდენიმე მილის დაშორებით დაბანაკდა.
ბრძოლა ორ მხარეს შორის ამ ვაკეზე გაიმართა. ბრძოლის ველის ზუსტი ადგილმდებარეობა უცნობია, თუმცა ზოგიერთი ცნობით, ის პუატიესა და შატელს შორის დამაკავშირებელი რომაული გზის მახლობლად, პუატიეს ჩრდილო-აღმოსავლეთით დაახლოებით ოცი კილომეტრის დაშორებით მდებარე ადგილას, რომელსაც ალ-ბალატი ჰქვია, სიტყვა, რომელიც ანდალუსიაში ბაღებით გარშემორტყმულ სასახლეს ან ციხესიმაგრეს ნიშნავს. ამიტომ, არაბულ წყაროებში ბრძოლას ალ-ბალატ ალ-შუჰადა (მოწამეთა სასახლე) ეწოდა, რადგან მასში მოწამეობრივად დაღუპული მუსლიმების დიდი რაოდენობა იყო. ევროპულ წყაროებში მას ტურ-პუატიეს ბრძოლა ეწოდება.
ორ მხარეს შორის ბრძოლა დაიწყო შაბანის 114 წლის ბოლოს / 732 წლის ოქტომბერში და გაგრძელდა ცხრა დღის განმავლობაში რამადანის დაწყებამდე, თუმცა არცერთმა მხარემ ვერ მიაღწია გადამწყვეტ გამარჯვებას.
მეათე დღეს დიდი ბრძოლა დაიწყო, სადაც ორივე მხარემ უდიდესი გამბედაობა, გამძლეობა და სიმტკიცე გამოიჩინა, სანამ ფრანკები არ დაიღალნენ და მუსლიმებისთვის გამარჯვების ნიშნები არ გამოჩნდა. ქრისტიანებმა იცოდნენ, რომ ისლამურ არმიას ანდალუსიიდან პუატიეში წინსვლის დროს ბრძოლებიდან მოპოვებული ნადავლი ჰქონდა და ეს ნადავლი მუსლიმებს ტვირთად აწვებოდათ. არაბების ჩვეულება იყო ნადავლის თან წაღება, ჯარის უკან განლაგება გარნიზონის თანხლებით, რომელიც მათ იცავდა. ქრისტიანებმა ეს გაიგეს და ამ მხარეს ფოკუსირებით მუსლიმებზე თავდასხმა მოახერხეს. ისინი მათ უკანა მხრიდან იკავებდნენ იმ გარნიზონის მხრიდან, რომელსაც ნადავლის დაცვა ევალებოდა. მუსლიმებმა ვერ შენიშნეს ქრისტიანების გეგმა, ამიტომ მათი ზოგიერთი დივიზია ნადავლის დასაცავად შებრუნდა და ამგვარად, ისლამური არმიის სისტემა დაირღვა, რადგან ერთი დივიზია ნადავლის დასაცავად შებრუნდა, მეორე კი ქრისტიანებს წინა მხრიდან ებრძოდა. მუსლიმთა რიგები დაირღვა და ნაპრალი, რომლითაც ფრანკები შეაღწიეს, გაფართოვდა.
ალ-ღაფიკი ცდილობდა წესრიგის აღდგენას, სიტუაციის კონტროლს და თავის ჯარისკაცებში ენთუზიაზმის აღორძინებას, მაგრამ სიკვდილმა არ უშველა მას, მას შემდეგ, რაც მას შემთხვევით გასროლილი ისარი მოხვდა, რომელმაც სიცოცხლე შეიწირა და ბრძოლის ველზე მოწამედ დაეცა. მუსლიმთა რიგები კიდევ უფრო არეული გახდა და ჯარში პანიკა გავრცელდა. რომ არა სიმტკიცის, მხურვალე რწმენისა და გამარჯვების სურვილის ნარჩენები, მუსლიმებს დიდი კატასტროფა დაატყდებოდათ თავს მათზე ბევრად მეტი არმიის წინაშე. მუსლიმებმა დაღამებამდე დაელოდნენ, შემდეგ სიბნელის შესაძლებლობა ისარგებლეს და სეპტიმანიაში დაიხიეს, თავიანთი ნივთები და ნადავლის უმეტესი ნაწილი კი მტრისთვის დატოვეს.
როდესაც დილა დადგა, ფრანკები ბრძოლის გასაგრძელებლად ადგა, მაგრამ მუსლიმები ვერსად იპოვეს. მათ მხოლოდ სრული სიჩუმე დახვდათ, ამიტომ ფრთხილად წავიდნენ კარვებისკენ იმ იმედით, რომ საქმეში ხრიკი იყო. კარვები ცარიელი დახვდათ, გარდა დაჭრილებისა, რომლებსაც გადაადგილება არ შეეძლოთ. მათ მაშინვე დახოცეს ისინი და კარლ მარტელი კმაყოფილი დარჩა მუსლიმების წასვლით. მან ვერ გაბედა მათი დევნა და თავისი არმიით დაბრუნდა ჩრდილოეთით, საიდანაც მოვიდა.

დამარცხების მიზეზები
ამ სამარცხვინო შედეგამდე მრავალი ფაქტორის ერთობლიობამ მიგვიყვანა, მათ შორის:
1- მუსლიმებმა ანდალუსიის დატოვების შემდეგ ათასობით მილი გაიარეს და საფრანგეთში მიმდინარე განუწყვეტელი ომებით დაღლილები იყვნენ, ასევე დაქანცულები იყვნენ მსვლელობისა და მოძრაობისგან. ამ მოგზაურობის განმავლობაში მათ არმიის სიცოცხლისუნარიანობის აღსადგენად და მისიის შესრულებაში დასახმარებლად არანაირი გამაგრება არ მიუღწევიათ, რადგან მათსა და დამასკოში, ხალიფატის ცენტრს შორის მანძილი დიდი იყო. ამიტომ, საფრანგეთის რეგიონებში გავლისას, ისინი მითიურ ისტორიებს უფრო ახლოს იყვნენ, ვიდრე ისტორიულ მოვლენებს. ანდალუსიის დედაქალაქ კორდობას არ შეეძლო არმიის დახმარება, რადგან არაბი დამპყრობლების უმეტესობა მის რეგიონებში იყო მიმოფანტული.
2- მუსლიმების მონდომება ნადავლის დაცვის მიმართ. ყოვლისშემძლე ღმერთი თავის კეთილშობილურ წიგნში ამბობს: „ჰეი, კაცობრიობავ, ჭეშმარიტად, ღვთის აღთქმა ჭეშმარიტებაა, ამიტომ ნუ მოგატყუებთ ამქვეყნიური ცხოვრება და ნუ მოგატყუებთ მატყუარა ღმერთის შესახებ.“ [ფატირი: 5] აღსანიშნავია, რომ მუსლიმები მოატყუეს მათთვის გახსნილმა ამქვეყნიურმა ცხოვრებამ და ამიტომ იბრძოდნენ მისთვის. ალლაჰის მაცნე, მშვიდობა და კურთხევა იყოს მასზე, გადმოცემულია ალ-ბუხარისა და მუსლიმის მიერ მოთხრობილ ჰადისში, ამრ იბნ ავფ ალ-ანსარის, იყოს კმაყოფილი ალლაჰი მისით, რომ ალლაჰის მაცნე, მშვიდობა და კურთხევა იყოს მასზე, თქვა: „ალაჰის სახელით, მე არ მეშინია თქვენთვის სიღარიბის, არამედ მეშინია, რომ სამყარო თქვენთვის გაადვილდება, როგორც ეს გაადვილდა თქვენს წინაშე მყოფთათვის, და რომ თქვენც იბრძოლებთ მისთვის, როგორც ისინი იბრძოდნენ მისთვის, და რომ ის გაანადგურებს თქვენ, როგორც გაანადგურა ისინი.“
ყოვლისშემძლე ღმერთის კანონი თავისი ქმნილებით არის ის, რომ თუ სამყარო გაიხსნება მუსლიმებისთვის და ისინი იბრძოლებენ მისთვის, როგორც მათ წინა ერები იბრძოდნენ მისთვის, მაშინ ის მათაც გაანადგურებს, ისევე როგორც გაანადგურა წინა ერები. ყოვლისშემძლე ღმერთი ამბობს: „თქვენ ვერასდროს იპოვით ცვლილებას ღვთის გზაზე და ვერც ვერასდროს იპოვით ცვლილებას ღვთის გზაზე“ (ფატირი: 43).

ბრძოლის შედეგები
ამ ბრძოლაზე ბევრი ითქვა და ევროპელმა ისტორიკოსებმა ის გადაჭარბებული ინტერესით შემოიფარგლეს და გადამწყვეტ ბრძოლად მიიჩნიეს. მათი ინტერესის საიდუმლო ნათელია; მათი უმეტესობა ამ ბრძოლას ევროპის გადარჩენის ნიშნად მიიჩნევს. ედვარდ გიბონი თავის წიგნში „რომის იმპერიის დაცემა“ ამ ბრძოლის შესახებ ამბობს: „მან ჩვენი ბრიტანელი მამები და ჩვენი ფრანგი მეზობლები სამოქალაქო და რელიგიური ყურანის უღლისგან იხსნა, რომის დიდება შეინარჩუნა და ქრისტიანობის სიმტკიცე გააძლიერა“.
სერ ედვარდ კრისი ამბობს: „ჩარლზ მარტელის მიერ არაბებზე 732 წელს მიღწეულმა დიდმა გამარჯვებამ გადამწყვეტი წერტილი დაუსვა დასავლეთ ევროპაში არაბთა დაპყრობებს და ქრისტიანობა ისლამისგან იხსნა“.
ზომიერი ისტორიკოსების კიდევ ერთი ჯგუფი ამ გამარჯვებას ევროპას თავს დატყვევებულ დიდ კატასტროფად მიიჩნევს, რამაც მას ცივილიზაცია და კულტურა წაართვა. გუსტავ ლე ბონი თავის ცნობილ წიგნში „არაბების ცივილიზაცია“, რომელიც ადელ ზუაიტერმა არაბულ ენაზე ზუსტად და მჭევრმეტყველად თარგმნა, ამბობს: „თუ არაბები საფრანგეთს დაიპყრობდნენ, მაშინ პარიზი ესპანეთის კორდობას დაემსგავსებოდა, ცივილიზაციისა და მეცნიერების ცენტრად, სადაც ქუჩაში მცხოვრებ ადამიანს შეეძლო კითხვა, წერა და ზოგჯერ პოეზიის შექმნაც კი, იმ დროს, როდესაც ევროპის მეფეებს საკუთარი სახელების დაწერა არ შეეძლოთ“.
ტურის ბრძოლის შემდეგ მუსლიმებს ევროპის გულში შეღწევის შესაძლებლობა აღარ მიეცათ. ისინი დაყოფისა და კონფლიქტების დაწყების მსხვერპლნი გახდნენ, იმ დროს, როდესაც ქრისტიანული ძალები გაერთიანდნენ და დაიწყო ის, რასაც ისინი უწოდებდნენ დაპყრობის მოძრაობას, რომელმაც ანდალუსიაში მუსლიმების ხელში არსებული ქალაქები და ბაზები წაართვა.

რატომ ვიყავით შესანიშნავები
წიგნი (დაუვიწყარი დღეები... მნიშვნელოვანი გვერდები ისლამური ისტორიიდან) ავტორი თამერ ბადრი