محاصره وین
و خیانت بزرگ

تروریست استرالیایی روی تفنگی که با آن ۴۹ مسلمان غیرمسلح را در مسجد کشت، نوشت: «وین ۱۶۸۳». البته، ۹۰۱TP3T از مسلمانانی که این کلمات را خواندند، نمی‌دانستند منظورشان چیست. پس بیایید موضوع «وین ۱۶۸۳» و اینکه چرا این تروریست استرالیایی آن را روی تفنگش نوشته است را بخوانیم.

نبرد وین در بیستم رمضان ۱۰۹۴ هجری قمری / ۱۲ سپتامبر ۱۶۸۳ میلادی رخ داد. پس از آنکه امپراتوری عثمانی وین را به مدت دو ماه محاصره کرد، این نبرد برتری امپراتوری عثمانی در اروپا را در هم شکست، زیرا نیروهای لهستانی، آلمانی و اتریشی به رهبری پادشاه لهستان، ژان سوم سوبیسکی، در این نبرد بر ارتش عثمانی به رهبری وزیر اعظم کارا مصطفی، فرمانده نیروهای عثمانی، پیروز شدند.

عثمانی و وین
فتح وین با توجه به اهمیت استراتژیک آن برای کنترل مسیرهای تجاری و حمل و نقل در قلب اروپا، مدت‌ها رویای سلاطین عثمانی بود. هر بار، عثمانی‌ها با رضایت از دیوارهای وین بازگشتند، در حالی که بر اساس توافقات با امپراتوری اتریش، ثروت و شاید بخش‌های جدیدی از اروپای شرقی یا مرکزی را به دست آورده بودند.
اولین محاصره در زمان سلیمان قانونی، یک قرن و نیم قبل از آن، پس از نفوذ او به اروپا پس از پیروزی بر مجارها در نبرد وحشتناک موهاچ رخ داد. ارتش‌های سلیمان قانونی در ۳ ذی‌الحجه ۹۳۲ هجری / ۱۰ سپتامبر ۱۵۲۶ میلادی وارد بوداپست، پایتخت مجارستان، شدند و (مهرستان) را به یکی دیگر از استان‌های عثمانی تبدیل کردند و کنترل مطلق عثمانی‌ها را در اروپای مرکزی و شرقی برقرار ساختند.
در سال ۱۶۸۳ میلادی، ترک‌ها برای دومین بار وین را محاصره کردند، اما کنت استارهامبرگ توانست در نبردی در مونت کالنبرگ، ترک‌ها را عقب براند. سپس آنها در سال ۱۶۸۶ میلادی، پس از ۱۴۵ سال کنترل عثمانی‌ها بر بوداپست، بوداپست را از امپراتوری عثمانی بازپس گرفتند.

قبل از نبرد
آلمان در مجارستان و اسلواکی با عثمانی‌ها رقابت می‌کرد و وزیر اعظم عثمانی سرگرم ایده وارد کردن ضربه‌ای قدرتمند برای جلوگیری از دخالت آلمان در امور مجارستان بود. کارا مصطفی پاشا، سلطان محمد چهارم عثمانی و دیوان امپراتوری (شورای وزیران) را متقاعد کرد که به آلمان اعلام جنگ کنند. احمد پاشا کوپرولو، وزیر اعظم، از ادرنه حرکت کرد و در رأس ارتش بزرگی متشکل از تقریباً ۱۲۰۰۰۰ سرباز، مجهز به توپ و مهمات سوار بر ۶۰۰۰۰ شتر و ۱۰۰۰۰ قاطر، به مجارستان رسید. او وارد اسلواکی شد و تمام استحکامات نظامی سر راه خود را نابود کرد و به سمت قلعه نوهزل، واقع در شمال غربی بوداپست، حدود ۱۱۰ کیلومتری شرق وین و ۸۰ کیلومتری براتیسلاوا، حرکت کرد. آلمانی‌ها آن را تقویت کرده بودند و آن را به شدت مستحکم کرده بودند تا به یکی از قوی‌ترین قلعه‌های اروپا تبدیل شود. ارتش عثمانی محاصره خود را در ۱۳ محرم ۱۰۷۴ ق / ۱۷ اوت ۱۶۶۳ م آغاز کرد.
محاصره قلعه توسط عثمانی‌ها ۳۷ روز طول کشید و فرمانده پادگان قلعه را مجبور به درخواست تسلیم آن کرد. وزیر اعظم با این شرط موافقت کرد که پادگان بدون سلاح و مهمات قلعه را تخلیه کند. این لشکرکشی باعث غوغای عظیمی در اروپا شد و ترس و وحشت را در دل پادشاهان آن به طور کلی ایجاد کرد. پس از تسلیم این قلعه بزرگ، حدود ۳۰ قلعه اتریشی تسلیم ارتش عثمانی شدند.
این فتح بزرگ منجر به پیشروی احمد کوپرولو با ارتش‌هایش و فتح مناطق موراویا (در چکسلواکی) و سیلزی در اروپای مرکزی شد.

شورای جنگ
وزیر اعظم کارا مصطفی پاشا، شورای جنگی را در ارتش خود تشکیل داد و اعلام کرد که وین را تصرف خواهد کرد و شرایط خود را به آلمان در آنجا دیکته خواهد کرد. او گفت که تصرف یانگکاله، شهری که کلید وین محسوب می‌شد و در ۸۰ کیلومتری شرق وین در کرانه غربی رودخانه راب واقع شده بود، آلمان را مطیع خود نخواهد کرد و مانع دخالت آن در امور مجارستان نخواهد شد.
تصمیم کارا مصطفی پاشا باعث سردرگمی و جنجال در میان وزرا شد. وزیر ابراهیم پاشا مخالفت کرد و اظهار داشت که آرزوی سلطان محمد چهارم تصرف یانگکالا و حمله به اروپای مرکزی با تیپ‌های کماندویی عثمانی است و لشکرکشی علیه وین احتمالاً سال آینده انجام خواهد شد. کارا مصطفی پاشا پاسخ داد که برای یک ارتش با چنین تراکم و قدرتی، تشکیل مجدد ارتش دشوار است و این امر مستلزم ضربه‌ای محکم و قاطع به آلمانی‌ها است، در غیر این صورت جنگ با آنها طولانی خواهد شد، به خصوص که آلمان با فرانسه پیمان صلح منعقد کرده و از سمت غرب امن است و امپراتور لئوپولد با پادشاه لهستان، سوبیسکی، برای بازگرداندن منطقه پادولی توافق کرده است و ونیز باید در این توافق گنجانده شود و بنابراین روسیه و بقیه کشورهای اروپایی در کنار آلمان به این اتحاد مسیحی خواهند پیوست. این امر مستلزم شکستن آن و نابودی این اتحاد نوپا در آن سال بود، در غیر این صورت جنگ برای مدت نامعلومی طولانی خواهد شد.

موضع اروپا
قدرت‌های اروپایی برای نجات وین از سقوط، شتافتند. پاپ علیه عثمانی‌ها جنگ صلیبی اعلام کرد و به سوبیسکی، پادشاه لهستان، دستور داد تا پیمان خود با عثمانی‌ها را بشکند. او همچنین به شاهزادگان آلمانی ساکسونی و باواریا، نزدیکترین شاهزادگان اروپایی، دستور داد تا در اسرع وقت به وین بروند. ارتش‌های اروپایی از لهستان، آلمان و اتریش، با تعداد ۷۰۰۰۰ سرباز، گرد هم آمدند. دوک لورن فرماندهی کل را به جان سوم سوبیسکی، پادشاه لهستان، واگذار کرد. آماده‌سازی آنها در روز جمعه، ۱۱ سپتامبر، پس از آنکه احساس کردند سقوط وین تنها چند روز دیگر است، تکمیل شد. بنابراین، اروپایی‌ها تصمیم گرفتند صرف نظر از هزینه، با زور از پل دن که توسط عثمانی‌ها کنترل می‌شد، عبور کنند، زیرا بدون عبور از این پل، تحویل تدارکات به وین امکان‌پذیر نبود.

خیانت
کارا مصطفی یک نیروی بزرگ عثمانی به رهبری مراد کارا، حاکم کریمه، را در پل دن، تنها جاده منتهی به وین از غرب، مستقر کرده بود تا از پیشروی اروپاییان جلوگیری کند. مراد کارا دستور داد در صورت لزوم پل را منفجر کنند.
در اینجا، اتفاقی افتاد که هیچ‌کس، نه عثمانی‌ها و نه اروپایی‌ها، انتظارش را نداشتند. مراد کارا با اجازه دادن به اروپایی‌ها برای عبور بدون جنگ از پل، خیانت بزرگی به اسلام و مسلمانان مرتکب شد. این به دلیل نفرت و دشمنی او با کارا مصطفی بود. مصطفی پاشا از مراد کارا متنفر بود و با او بدرفتاری می‌کرد. از سوی دیگر، مراد معتقد بود که شکست مصطفی پاشا در وین منجر به سقوط او از قدرت و جایگاه رهبری‌اش خواهد شد. هرگز به ذهن این رهبر خائن خطور نکرد که شکست عثمانی‌ها در برابر وین، مسیر تاریخ جهان را تغییر خواهد داد. بنابراین، مراد تصمیم گرفت در حالی که نیروهای اروپایی از پل دنیا عبور می‌کردند تا محاصره تحمیل شده بر وین را بشکنند، بدون هیچ حرکتی، تماشاگر باقی بماند. علاوه بر این، وزرا و بیگ‌هایی در ارتش عثمانی بودند که نمی‌خواستند کارا مصطفی پاشا فاتح وین باشد، جایی که سلطان سلیمان قانونی شکست خورده بود.

نبرد سرنوشت ساز
روز شنبه، ۲۰ رمضان ۱۰۹۴ هجری قمری / ۱۲ سپتامبر ۱۶۸۳ میلادی، دو ارتش در مقابل دیوارهای وین به هم رسیدند. اروپایی‌ها از اینکه بدون ریختن حتی یک قطره خون از پل دونا عبور کرده بودند، خوشحال بودند. ارتش عثمانی پس از عبور از پل دونا، از دیدن اروپایی‌ها در مقابل خود شگفت‌زده شد. با این حال، مصطفی پاشا با بیشتر نیروهای خود و بخش‌هایی از سربازان زبده ینی‌چری، حمله متقابلی را برای حمله به شهر آغاز کرد. فرماندهان ترک قصد داشتند وین را قبل از ورود ژان سوم سوبیسکی اشغال کنند، اما زمان تمام شد. در آن زمان، مهندسان نظامی انفجار بزرگ و نهایی دیگری را برای دسترسی به شهر آماده کردند. در حالی که ترک‌ها با عجله کار خود را تمام کرده و تونل را برای مؤثرتر کردن انفجار مسدود کرده بودند، اتریشی‌ها بعدازظهر غار را کشف کردند. یکی از آنها وارد تونل شد و درست به موقع انفجار را خنثی کرد.
خیانت بزرگ دیگری از سوی اوغلو ابراهیم، فرمانده جناح راست ارتش عثمانی، رخ داد، زمانی که او از میدان نبرد عقب‌نشینی کرد. این عقب‌نشینی بیشترین تأثیر را در شکست عثمانی‌ها داشت. کارا مصطفی توانست به طور سازمان‌یافته از میدان نبرد عقب‌نشینی کند و در راه بازگشت، کارا مصطفی هم مراد کاراای و هم اوغلو ابراهیم را اعدام کرد، اما این موضوع کمکی به او در مورد سلطان محمد چهارم که دستور اعدام او را داده بود، نکرد.
حدود ۱۵۰۰۰ مرد عثمانی در این نبرد کشته شدند و نزدیک به ۴۰۰۰ اروپایی نیز جان باختند. ارتش عثمانی در طول عقب‌نشینی ۸۱۰۰۰ اسیر گرفت و محاصره که ۵۹ روز به طول انجامید، پایان یافت.

نتایج نبرد
شکست عثمانی در پشت دیوارهای وین نقطه عطفی در تاریخ عثمانی و اروپا بود. با شکست در وین، امپراتوری عثمانی قدرت حمله و گسترش خود را در اروپا از دست داد. این شکست بن‌بستی را در تاریخ عثمانی رقم زد. ارتش‌های اتحاد مسیحی متعاقباً در طول قرن‌های بعدی برای تصرف بخش‌هایی از قلمرو عثمانی در اروپا حرکت کردند.

چرا ما عالی بودیم
کتاب (روزهای فراموش نشدنی... صفحات مهم از تاریخ اسلام) نوشته تامر بدر