በታምር ባድር የተዘጋጀው “የመጠባበቅ ደብዳቤዎች” መጽሐፍ አጠቃላይ ማጠቃለያ እና ትንታኔ

የመጽሐፉ መግቢያ፡-

ጸሃፊው በነብዩ እና በመልእክተኛ መካከል ያለውን ልዩነት ሲገልጽ ነብዩ ሙሐመድ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም በቁርኣን ውስጥ እንደተጠቀሰው የነብያት ማተሚያ መሆናቸውን ገልፀው ነገር ግን የመልእክተኞች ማተሚያ ለመሆኑ ምንም አይነት ተጨባጭ ማስረጃ የለም በማለት ተከራክረዋል።
መፅሃፉ ከሰዓቱ ምልክቶች ጋር የተያያዙ የቁርአን እና የሱና ፅሁፎችን አዲስ ትርጓሜ ለማቅረብ ያለመ ሲሆን ይህም በአላህ ህግ መሰረት የመልእክተኞችን ተልዕኮ ቀጣይነት በማሳየት ነው።

ዋና ክፍሎች፡-

ምዕራፍ አንድ እና ሁለት፡ በነቢይ እና በመልእክተኛ መካከል ያለው ልዩነት

• ፕሮፖዛሉ፡-

ደራሲው በነቢይ እና በመልእክተኛ መካከል ያለውን ልዩነት ሲገልጹ፡-
ነቢይ ራዕይን የሚቀበል እና ነባሩን ህግ ለአማኞች ቡድን የማድረስ ኃላፊነት የተሰጠው ሰው ነው።
መልእክተኛ ማለት ራዕይን ተቀብሎ በአዲስ መልክት ወደ ከሓዲ ወይም መሃይም ሕዝቦች የተላከ ነው።

• ማስረጃ፡-

“ሙሐመድ ከወንዶቻችሁ የአንድም ሰው አባት አይደለም ግን የአላህ መልእክተኛና የነቢያት መደምደሚያ ነው” (አል-አህዛብ፡ 40)፡ ጥቅሱ የመልእክቱን ማኅተም ሳያመለክት ነብይነትን ብቻ ነው የሚያተመው።

• ትንታኔ፡-

ጸሃፊው ጥቅሱ በትንቢት እና በመልእክት መካከል ያለውን ልዩነት በመግለጽ የመልእክተኞችን ተልእኮ አዲስ ግንዛቤ ለማግኘት በር ከፍቷል።

ምዕራፍ ሶስት እና አራት፡ የመልእክተኞች ተልእኮ መቀጠል

• ፕሮፖዛሉ፡-

ደራሲው መልእክተኞችን በመላክ ቀጣይነት ያለው መለኮታዊ ባህልን በሚያመለክቱ የቁርዓን ጽሑፎች ላይ ይተማመናል።
ይህ መለኮታዊ ህግ ከነብይነት ማህተም ጋር እንደማይጋጭ ግልጽ ነው።

• ማስረጃ፡-

"መልክተኛንም እስክንልክ ድረስ አንቀጣም።" (አል-ኢስራእ፡ 15)
"በየህዝቡም ሁሉ ላይ አላህን ተገዙ ውሸታሞችንም ራቁ በማለት መልክተኛን ልከናል።" (አን-ነሕል 36)

• ትንታኔ፡-

ጽሑፎቹ የጸሐፊውን ሃሳብ የሚደግፍ መልእክተኞችን የመላክ ቀጣይነት ያለው ደንብ ያሳያሉ።

ምዕራፍ አምስት እና ስድስት፡ የቁርኣን ትርጓሜ እና ሁለተኛ የድንቁርና ዘመን

• ፕሮፖዛሉ፡-

ጸሃፊው የቁርአንን ትርጓሜ የሚያመለክቱትን አንቀጾች ከመልእክተኛ ተልእኮ ጋር ያገናኛል.
እሱም የሚያመለክተው የሁለተኛው ድንቁርና መመለስ የአዲሱ መልእክተኛ መቃረቡን ምልክት ነው።

• ማስረጃ፡-

«ትርጓሜውን እንጂ ሌላን አይጠባበቁምን ፍቺው በሚመጣበት ቀን። (አል-አዕራፍ፡ 53)
"እንግዲህ ልንገልጸው በኛ ላይ ነው።" (አል-ቂያማ፡ 19)

• ትንታኔ፡-

ደራሲው ቁርኣንን የሚተረጉም አዲስ መልእክተኛ ስለመኖሩ ክርክር የሚያነሳ የኢጅቲሃድ ትርጓሜ አቅርቧል።

ከሰባት እስከ ዘጠኝ ምዕራፎች፡ የሀገሪቱ ምስክር እና የጨረቃ ክፍፍል

• ፕሮፖዛሉ፡-

ጸሃፊው “ከእሱም የሆነ ምስክር ይከተለዋል” የሚለውን ጥቅስ (ሁድ፡ 17) የወደፊቱን መልእክተኛ እንደሚያመለክት ይተረጉመዋል።
የጨረቃ መሰንጠቅ በነብዩ ሙሐመድ ሰለላሁ ዓለይሂ ወሰለም ጊዜ ሳይሆን ወደፊት እንደሚመጣ ያምናል።

• ማስረጃ፡-

የወደፊት ሁነቶችን የተለያዩ ትርጓሜ ባላቸው የቁርዓን አንቀጾች ላይ በመመስረት።

• ትንታኔ፡-

ፕሮፖዛሉ ተጨባጭ እና አከራካሪ ነው, ነገር ግን በጥቅሶቹ ትርጓሜ ላይ የተመሰረተ ነው.

ምዕራፍ አስር እና አስራ አንድ፡ የጠራ ጭስ እና ማህዲ

• ፕሮፖዛሉ፡-

የጢሱ ቅጣት ሰዎችን ከሚያስጠነቅቅ መልክተኛ መገለጥ ጋር የተያያዘ ነው፡- “ግልጽ መልክተኛም መጣላቸው።” (አድ-ዱካን፡ 13)።
መህዲ በሰዎች መካከል ፍትህን ለማምጣት በመልእክተኛነት ይላካል።

• ማስረጃ፡-

ስለ ማህዲ የሚናገሩ ሀዲሶች፡- “መህዲ ለሰዎች እርዳታ እንዲሆን ከአላህ ዘንድ ይላካል” (አል-ሀኪም ዘግበውታል)።

• ትንታኔ፡-

ጽሑፎች የማህዲን ተልእኮ እንደ መልእክተኛ ይደግፋሉ።

ከምዕራፍ አሥራ ሁለት እስከ አሥራ አራት፡ ኢየሱስና አውሬው።

• ፕሮፖዛሉ፡-

ኢሳ ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም መልእክተኛ ሆኖ ይመለሳል።
አውሬው ሰዎችን ለማስጠንቀቅ መለኮታዊ መልእክት ያስተላልፋል።

• ማስረጃ፡-

"እንዲህ እያለ እግዚአብሔር አልመሲሕን የመርየምን ልጅ ላከ።" (ሙስሊም ዘግበውታል)
“ከመሐመድ በኋላ ነቢይ የለም አትበል ነገር ግን የነቢያት ማኅተም በል። (ሙስሊም ዘግበውታል)

• ትንታኔ፡-

ደራሲው የኢየሱስንና የአውሬውን ሚስዮናዊ ሚና ግልጽ የሆኑ ምልክቶችን ሰጥቷል።

 

ማስረጃን መገደብ

ለመልእክተኞች ቀጣይነት የጸሐፊው ማስረጃ

አንደኛ፡- ከቁርኣን የተገኘ ማስረጃ

1. "መልክተኛንም እስክንልክ ድረስ አንቀጣም።" (አል-ኢስራእ፡ 15)
ጽሑፉ የሚያመለክተው ቅጣቱ ሳይወርድ መልእክተኞችን የመላክ ቀጣይነት ያለው መለኮታዊ ባህል ነው።
2. “ግልጽ የሆነ መልክተኛም መጣላቸው።” (አድ-ዱካን፡ 13)
ደራሲው ይህ ጥቅስ ስለ ጭስ ለማስጠንቀቅ ስለሚመጣው የወደፊት መልእክተኛ ይናገራል ብሎ ያምናል።
3. ሙሐመድ ከወንዶቻችሁ የአንድም ሰው አባት አይደለም ግን የአላህ መልክተኛና የነቢያት ማኅተም ነው። (አል-አህዛብ፡ 40)
ጥቅሱ የመልእክቱን ማኅተም ሳይጠቅስ በትንቢቱ ላይ ማኅተም ብቻ እንደሆነ ደራሲው ያስረዳል።
4. «ትርጓሜውን በመጣበት ቀን እንጂ ሌላን ይጠባበቃሉን። (አል-አዕራፍ፡ 53)
የቁርኣንን ትርጉም ሊተረጉም መልእክተኛ እንደሚመጣ የሚያሳይ ማስረጃ።
5. "እንግዲህ መግለጹ በኛ ላይ ነው።" (አል-ቂያማ፡ 19)
ቁርኣንን ለማብራራት የሚመጣውን ተልእኮ ያመለክታል።
6. "የአላህ መልክተኛ የተጥራሩ መጻሕፍትን የሚያነብ ነው።" (አል-በይናህ፡ 2)
ደራሲው አዳዲስ ጋዜጦችን የሚይዝ የወደፊት መልእክተኛ አለ የሚለውን ሀሳብ ይደግፋል.
7. «ከእርሱም የሆነ መስካሪ ይከተለዋል። (ሁድ፡ 17)
ጸሃፊው ይህ ጥቅስ ከነቢዩ ሙሐመድ በኋላ የሚመጣውን መልእክተኛ ያመለክታል ብሎ ያምናል።

ሁለተኛ፡ ከሱና ማስረጃዎች

1. "እግዚአብሔር ከቤተሰቤ የተሰነጠቀ እና ሰፊ ግንባሩ ያለው ሰውን ይልካል ምድርን በፍትህ ይሞላል።" (አል-ሐኪም ዘግበውታል)
የማህዲ ተልእኮ ሚስዮናዊ ተፈጥሮ አለው።
2. "መህዲ በሀገሬ ውስጥ ይወጣል እግዚአብሔር ለሰዎች እፎይታ አድርጎ ይልካል።" (አቡ ሰኢድ አል-ሁድሪ ዘግበውታል)
ማህዲ ፍትህን እና ፍትህን ለማምጣት ተልኳል።
3. "በመህዲ አብስሬሃለሁ። በሰዎች መካከል ልዩነት ሲፈጠር እና የመሬት መንቀጥቀጥ ሲከሰት ወደ ህዝቤ ይላካል።" (አቡ ሰኢድ አል-ሁድሪ ዘግበውታል)
የመህዲን ተልእኮ የሚያመለክት ግልፅ ሀዲስ።
4. "መህዲ ለሰዎች እፎይታ ይሆን ዘንድ ከእግዚአብሔር ዘንድ ይላካል።" (አል-ሐኪም ዘግበውታል)
የሚስዮናዊ ተልእኮ ሃሳብን ይደግፋል።
5. "እግዚአብሔር በአንድ ሌሊት ያስተካክለዋል." (አህመድ ዘግበውታል)
ለማህዲ መልእክት ማዘጋጀትን ያመለክታል።
6. “እንዲህ እያለ እግዚአብሔር መሲሑን የመርየምን ልጅ ላከ። (ሙስሊም ዘግበውታል)
የኢየሱስ መውረድ እንደ አዲስ ተልዕኮ ተረድቷል።
7. “ከመሐመድ በኋላ ነቢይ የለም አትበል ነገር ግን የነቢያት ማኅተም በል። (ሙስሊም ዘግበውታል)
የዒሳ ዐለይሂ-ሰላም እንደ መልእክተኛ መውረድ።
8. “እግዚአብሔር ሕዝቦቹን ፀረ-ክርስቶስ ካላስጠነቀቀ በስተቀር አንድም ነቢይ አልላከውም። (አል ቡኻሪ ዘግበውታል)
አመጽን ለማስጠንቀቅ የመልክተኞች ተልእኮ።

 

አጠቃላይ የደራሲ ማስረጃ፡-

1. ከቁርኣን፡ 7 ማስረጃዎች።
2. ከሱና፡ 8 ማስረጃዎች።

 

ለመልእክቱ ማኅተም የሊቃውንት ማስረጃ፡-

አንደኛ፡- ከቁርኣን የተገኘ ማስረጃ

• አንድ አንቀጽ፡- “ሙሐመድ ከወንዶቻችሁ የአንድም ሰው አባት አይደለም፣ ግን የአላህ መልእክተኛና የነቢያት መደምደሚያ ነው” (አል-አህዛብ፡ 40)፣ በትርጉም አረዳድ።

ሁለተኛ፡ ከሱና ማስረጃዎች

• አንድ ሀዲስ፡- “መልእክቱና ነብይነቱ ተቆርጧል ከኔ በኋላ መልእክተኛም ሆነ ነቢይ የለም” (ቲርሚዚ ዘግበውታል)። በአል ሙክታር ቢን ፋልፍል ዘጋቢው የተነሳ ደካማ ሀዲስ ነው።

የምሁራን የጋራ ስምምነት አጠቃላይ ማስረጃ፡-

1. ከቁርኣን፡ 1 ማስረጃ።
2. ከሱና፡ 1 ማስረጃ።

 

ሙሉውን ዝርዝር መሰረት በማድረግ መጽሐፉን እንደገና ማጠቃለል እና መተንተን።

የመጽሐፍ ማጠቃለያ፡-

1. ዓላማ፡- ደራሲው ነቢዩ ሙሐመድ ሰለላሁ ዐለይሂ ወሰለም የነቢያት ማኅተም እንጂ የመልእክተኞች ማኅተም እንዳልሆኑ የሚያረጋግጥ አዲስ ትርጓሜ አቅርበዋል።
2. ክርክሮች፡- ከነቢዩ ሙሐመድ በኋላ የመልእክተኞች ተልእኮ ሊቀጥል እንደሚችል የሚያሳዩ የቁርዓን እና የሱና ጽሑፎችን መሰረት ያደረገ ነው።
3. ተሲስ፡ በነቢይ እና በመልእክተኛ መካከል ያለውን ልዩነት በመግለጽ ወደፊት መልእክተኞች ቁርኣንን ሊተረጉሙ እና ሰዎችን መከራን ሊያስጠነቅቁ እንደሚችሉ አጽንኦት ይሰጣል።

 

የማስረጃው የመጨረሻ ግምገማ፡-

የደራሲው ማስረጃ፡-

• ግልጽ የቁርኣን ማስረጃዎች የመልእክተኞችን ተልእኮ ቀጣይነት ያለውን ሃሳብ ይደግፋል።
• ከመህዲ እና ከኢየሱስ ጋር የተያያዙ ሀዲሶች ትንቢታዊ ሚናን የሚያመለክቱ።

የምሁራን ማስረጃ፡-

• ማስረጃቸው ትንሽ ነው እና በአንቀጾች እና በደካማ ሀዲስ ትርጉም ላይ የተመሰረተ ነው።

 

የመጨረሻ መቶኛ፡-

1. የደራሲው አስተያየት: 70%

        ብዙ እና ግልጽ ማስረጃዎች ግን በአንዳንድ ቦታዎች መተርጎምን ይጠይቃል።

2. የምሁራን አስተያየት: 30%

        ማስረጃቸው ትንሽ ነው እና በጠንካራ ፅሁፎች ያልተደገፈ መግባባት ላይ የተመሰረተ ነው።

 

የመጨረሻ መደምደሚያ፡-

የደራሲው አስተያየት፡- 

በአንፃራዊነት ከቁርኣን እና ከሱና በተገኙ ጠንከር ያሉ ማስረጃዎች ላይ የተመሰረተ አዲስ አካሄድ ያቀርባል፣ ይህም ለውይይት የሚያበቃ ያደርገዋል፣ በተለይም የመልእክተኞችን የማስጠንቀቅ ወይም የመስበክ ተልእኮ ቀጣይነት የሚያሳዩ ጥቅሶችን በማጉላት ነው። ነገር ግን፣ ከባህላዊ መግባባት ይርቃል።

የምሁራን አስተያየት፡- 

ከግልጽ ጽሑፎች ይልቅ የጽሑፎችን አተረጓጎም ይመሰረታል፣ ይህም የመልእክቱን ማኅተም በማረጋገጥ ረገድ አቋማቸውን ደካማ ያደርገዋል።

መጽሐፉ፡- ለተጨማሪ ሳይንሳዊ ምርምርና ውይይት በር የሚከፍት ልዩ ምሁራዊ ጥረት ነው።