ሰይፍ አል-ዲን ኩቱዝ

“ዋ ኢስማህ” የተሰኘውን ፊልም እንድትረሱት እና የቁቱዝ እውነተኛ የህይወት ታሪክ እና ግብፅን ከሁከትና ትርምስ እንዴት ወደ ታላቅ ድል እንዳደረጋት በአንድ አመት ጊዜ ውስጥ በዛን ጊዜ ታላቁን ልዕለ ኃያል ድል እንዳደረገ እንድታነቡ እፈልጋለሁ።
ለናንተ መረጃ ቁቱዝ የሰራውን እስካልተከተልን ድረስ አል-አቅሷን ነፃ አናወጣም ግን አሁንም በቸልተኝነት ላይ ነህ።

ኩቱዝ

እሱ ንጉስ አል-ሙዛፈር ሰይፍ አል-ዲን ቁቱዝ ቢን አብዱላህ አል-ሙዚዚ የግብፁ የማሙክ ሱልጣን ነው። እሱ የማምሉክ ግዛት በጣም ታዋቂ ንጉስ ነው ተብሎ ይታሰባል ፣ ምንም እንኳን የግዛት ዘመኑ አንድ አመት ብቻ ቢቆይም ፣ ምክንያቱም እስላማዊውን መንግስት ለማጥፋት የተቃረበውን የሞንጎሊያን ግስጋሴ ማስቆም ስለቻለ። በአይን ጃሉት ጦርነት ከባድ ሽንፈት አሸንፏቸው፣ ሌዋውያንን ነፃ እስኪያወጣ ድረስ የቀሩትን አሳደዳቸው።

አመጣጥ እና አስተዳደግ

ቁቱዝ የተወለደው በከዋራዝሚያ ግዛት የሙስሊም ልዑል ነው። የሱልጣን ጀላል አድ-ዲን ኽዋራዝም ሻህ የወንድም ልጅ ማህሙድ ኢብኑ ማምዱድ ነበር። በኽዋራዝም ሻህ ምድር ከአባታቸው ማምዱድ ከሚባሉት እናታቸው የንጉሥ ጃላል አድ-ዲን ኢብን ኽዋራዝም ሻህ እህት ነበሩ። አያቱ ከዋራዝም ሻህ ታላላቅ ነገስታት አንዱ ሲሆኑ ከታታር ንጉስ ጀንጊስ ካን ጋር ረጅም ጦርነት ተካፍለው ነበር ነገር ግን ተሸንፈው ናጃም አድ-ዲን ስልጣኑን ተቆጣጠሩ። በንግሥናው ጊዜ በብሩህ ጅምር እና ታታሮችን በብዙ ጦርነቶች አሸንፏል። ይሁን እንጂ በኋላ ላይ ታታሮች ዋና ከተማው እስኪደርሱ ድረስ ብዙ ውድቀቶችን አጋጥሞታል. በ628 ሂ/1231 የኽዋራዝሚያን ግዛት መፍረስ ተከትሎ በሞንጎሊያውያን ታግቷል። እሱና ሌሎች ልጆች ወደ ደማስቆ ተወስደው በባሪያ ገበያ ተሽጠው ቁጡዝ የሚል ስም ሰጡት። ቁጡዝ በግብፅ በአዩቢድ ሥርወ መንግሥት ከነበሩት የማምሉክ መኳንንት አንዱ በሆነው በኢዝ አድ-ዲን አይባክ እጅ እስኪያበቃ ድረስ ተገዝቶ የሚሸጥ ባሪያ ሆኖ ቆየ።
ሻምስ አድ-ዲን አል-ጀዛሪ በታሪኩ ስለ ሰይፍ አድ-ዲን ቁቱዝ ሲናገር፡- “በደማስቆ በሙሳ ኢብኑ ጋኒም አል-መቅዲሲ ባርነት ውስጥ በነበረ ጊዜ ጌታው ደበደበው እና ስለ አባቱና አያቱ ሰደበው፡ አለቀሰም በቀሪው ቀን ምንም አልበላም ጌታው ኢብኑል-ዘይም አል-ፋራሽ እንዲመገበው አዘዘው እና ናስራሽ እንዲመግቡት አዘዘ። እንዲህ አለው፡- ‘ይህ ሁሉ ልቅሶ በጥፊ ምክንያት ነው?’ ቁቱዝ መለሰ፡- ‘እኔ የማለቅሰው አባቴንና አያቴን ከሱ የሚበልጡትን ስለሰደበ ነው።’ እኔም “አባትህ ማን ነው? ከመካከላቸው አንዱ ካፊር ነው? ዝም አልኩና አረጋጋሁት። በተጨማሪም ገና በልጅነቱ የአላህን መልእክተኛ (ሰለላሁ አለይሂ ወሰለም) እንዳዩ ከእኩዮቹ ለአንዱ ነግሮ ግብፅን እንደሚገዛ እና ታታሮችን እንደሚያሸንፍ አብስሯቸዋል። ይህ ማለት ሰውዬው ራሱን እንደ ተልእኮ በመቁጠር በጣም ጻድቅ ስለነበር የአላህን መልእክተኛ አይቶ አላህ ለዛ መርጦታል ማለት ነው። ኩቱዝ አላህ ይዘንለትና አለምን ከታታሮች ክፋትና አደጋ ለዘለአለም ለማስወገድ ለአረብ እና ለእስልምና ህዝብ እና ለአለም የእግዚአብሄር እዝነት እና መለኮታዊ አቅርቦት መልእክተኛ እንደነበር ምንም ጥርጥር የለውም። ግብፅን ለመግዛት መምጣቱ ለግብፅ እና ለአረብ እና ለእስላማዊው ዓለም ጥሩ ምልክት ነበር።
ቁጡዝ ፂም ያለው ፂም ያለው፣ ከነብዩ ጋር ባለው ግንኙነት ንፁህ የሆነ፣ ከጥቃቅን ወንጀሎች በላይ የሆነ እና ለሶላት፣ ለፆም እና ዱዓዎችን በማንበብ የተጋ ጎበዝ ጀግና ነበር ተብሏል። ከወገኖቹ አግብቶ ወንድ ልጆችን አላስቀረም። ይልቁንም ሰዎች ከእሱ በኋላ ምንም ያልሰሙትን ሁለት ሴት ልጆች ትቶ ሄደ።

በአገዛዙ ላይ የእሱ ጠባቂነት

ንጉስ ኢዝ አድ-ዲን አይባክ ኩቱዝን የሱልጣኑ ምክትል አድርጎ ሾመ። ንጉስ አል-ሙኢዝ ኢዝ አድ-ዲን አይባክን በሚስቱ ሻጃር አድ-ዱር ከተገደለ በኋላ እና ከእሱ በኋላ ባለቤቱ ሻጃር አድ-ዱር የአይበክ የመጀመሪያ ሚስት ቁባቶች ተገድለዋል፣ሱልጣን ኑር አድ-ዲን አሊ ኢብን አይባክ ስልጣንን ያዙ፣እና ሰይፍ አድ-ዲን ቁቱዝ የወጣት ሱልጣን ብቸኛ ወጣት ጠባቂ ሆነ።
የሕፃኑ ኑር አድ-ዲን ወደ ስልጣን መምጣት በግብፅ እና በእስላማዊው ዓለም ብዙ አለመረጋጋትን አስከትሏል። አብዛኛው ብጥብጥ የመጣው በግብፅ ውስጥ ከቀሩት የባሕሪ ማምሉኮች እና በንጉሥ አል-ሙኢዝ ኢዝ አድ-ዲን አይባክ ዘመን ከሸሹት ጋር ወደ ሌቫን ካልሸሸ ነው። ከነዚህ ባህሪ ማምሉኮች መካከል አንዱ ሳንጃር አል-ሀላቢ የተባለው አመፁን መርቷል። ኢዝ አድ-ዲን አይባክን ከተገደለ በኋላ ለራሱ መግዛት ፈልጎ ነበር፣ ስለዚህ ቁቱዝ ያዘውና አስሮውታል። እንዲሁም ቁቱዝ የተወሰኑትን የተለያዩ የአመጽ መሪዎችን በማሰር የቀሩት የባህሪ ማምሉኮች በንጉሥ አል-ሙኢዝ ዘመን ከዚያ በፊት ወደዚያ ከሸሹት መሪዎቻቸው ጋር ለመቀላቀል በፍጥነት ወደ ሌቫን ሸሸ። የባህሪ ማምሉኮች ሌቫን በደረሱ ጊዜ የአዩቢድ መኳንንት ግብፅን እንዲወጉ አበረታቷቸው ከነዚህም መኳንንት ጥቂቶቹ ምላሽ ሰጡአቸው የካራክ አሚር ሙጊስ አል-ዲን ዑመርን ጨምሮ ከሰራዊቱ ጋር ግብፅን ለመውረር ዘመተ። ሙጊስ አል-ዲን ከሠራዊቱ ጋር ግብፅ ውስጥ ደረሰ፣ ቁቱዝም ወደ እርሱ ወጥቶ ግብፅ እንዳይገባ ከለከለው ይህም የሆነው በ655 ሂጅራ / 1257 ዓ.ም ዙል-ቂዳህ ላይ ነበር። ከዚያም ሙጊስ አል-ዲን እንደገና ግብፅን ለመውረር እያለሙ ተመለሰ ቁጡዝ ግን በ656 ሂጅራ/1258 ዓ.ም በራቢ አል-አኪር ከለከለው።

ስልጣን ያዘ

ቁቱዝ ማህሙድ ኢብኑ ማምዱድ ኢብኑ ኽዋራዝም ሻህ ሀገሪቱን በብቃት ይመራ የነበረ ቢሆንም አንድ ልጅ ሱልጣን በዙፋኑ ላይ ተቀምጧል። ይህ ቁጡዝ የግብፅን የመንግስት ስልጣን የሚያዳክም ፣ሰዎች በንጉሣቸው ላይ ያላቸውን እምነት የሚያሳጣ እና ገዥውን በልጅነት የሚያዩትን የጠላቶቹን ውሳኔ የሚያጠናክር እንደሆነ ተመልክቷል። ሕፃኑ ሱልጣን ዶሮን መዋጋት፣ በግ መዋጋት፣ እርግብ አርቢነት፣ አህያ በግቢው ውስጥ እየጋለበ፣ ከደናቁርት እና ከተራው ሕዝብ ጋር በመገናኘት እናቱንና ከኋላዋ ያሉትን በእነዚያ አስቸጋሪ ጊዜያት የመንግሥት ጉዳዮችን እንዲመራ ለማድረግ ፍላጎት ነበረው። ይህ ያልተለመደ ሁኔታ አደገኛነቱ እየጨመረ እና ባግዳድ በሞንጎሊያውያን እጅ ብትወድቅም ለሦስት ዓመታት ያህል ቀጥሏል። በዚህ በጣም ከተጎዱት እና እነዚህን አደጋዎች ጠንቅቀው የሚያውቁት ልዑል ቁቱዝ እንደ ንጉሱ ግድየለሽነት ፣የሀገር ሀብት ላይ የተቆጣጠሩት ሴቶች እና የመሳፍንቱ አምባገነንነት እና ከሀገርና ከሕዝብ ጥቅም ይልቅ የራሳቸውን ጥቅም የሚያስቀድሙ በጥልቅ የተጨነቁት ልዑል ቁጡዝ ናቸው።
እዚህ ላይ ቁቱዝ ልጁን ሱልጣን ኑር አድ-ዲን አሊን ከስልጣን ለማውረድ እና የግብፅን ዙፋን ለመያዝ ደፋር ውሳኔ አድርጓል። ይህ የሆነው ሁላጉ አሌፖ ከመድረሱ ጥቂት ቀናት ቀደም ብሎ በዙልቂዳህ 657 ሂጅራ/1259 ዓ.ም. ቁቱዝ ስልጣን ላይ ከወጣ ጀምሮ ከታታሮች ጋር ለመፋለም እየተዘጋጀ ነበር።
ቁቱዝ ሥልጣንን ሲይዝ፣ የአገር ውስጥ የፖለቲካ ሁኔታ እጅግ አስጨናቂ ነበር። ስድስት ገዥዎች ግብፅን ለአሥር ዓመታት ያህል ገዝተው ነበር፡- ንጉሥ አል-ሳሊህ ናጅም አል-ዲን አዩብ፣ ልጁ ቱራን ሻህ፣ ሻጃር አል-ዱር፣ ንጉሥ አል-ሙኢዝ ኢዝ አል-ዲን አይባክ፣ ሱልጣን ኑር አል-ዲን አሊ ኢብን አይባክ እና ሴፍ አል-ዲን ቁቱዝ። ብዙ ማምሉኮችም ሥልጣን የሚመኙና የሚሽቀዳደሙ ነበሩ።
በተደጋገሙ የክሩሴድ ጦርነት፣ በግብፅ እና በሌቫን ጎረቤቶቿ መካከል በተደረጉ ጦርነቶች እና በውስጥ ግጭቶች እና ግጭቶች ምክንያት ሀገሪቱ ከፍተኛ የኢኮኖሚ ቀውስ ውስጥ ገብታ ነበር።
ኩቱዝ ከታታሮች ጋር ለመገናኘት በዝግጅት ላይ እያለ በግብፅ ያለውን ሁኔታ ለማሻሻል ሠርቷል።

ከታታሮች ጋር ለመገናኘት በመዘጋጀት ላይ

ቁቱዝ የማምሉኮችን የስልጣን ጥመኞች ከአንድ ግብ ጀርባ በማገናኘት ከታታር ግስጋሴ ጋር ለመፋለም አከሸፈው። በግብፅ የነበሩትን መሳፍንት፣ ከፍተኛ የጦር አዛዦች፣ ታላላቅ ሊቃውንት እና የአስተያየት መሪዎችን ሰብስቦ በግልፅ እንዲህ ብሏቸዋል፡- “የኔ ብቸኛ አላማ (ማለትም ስልጣኔን የመቀማት አላማዬ) እኛ ታታሮችን ልንዋጋው ነው፣ ይህ ደግሞ ያለ ንጉስ ሊሳካ አይችልም፣ ወጥተን ይህንን ጠላት ስንሸነፍ ጉዳዩ የእናንተ ነው፣ የፈለጋችሁትን በስልጣን ላይ አድርጉ። ብዙዎቹ ተረጋግተው ይህንን ተቀበሉ። እንዲሁም ቁቱዝ ከባይባርስ ጋር የተደረገውን የሰላም ስምምነት ተቀበለ፣ እሱም ወደ ኩቱዝ መልእክተኞችን ልኮ ደማስቆ የገባውን የሞንጎሊያውያን ጦር ለመግጠም እና ንጉሷን አል-ናሲር ዩሱፍን ማረከ። ቁቱዝ ቤይባርስን በጣም በማድነቅ የሚኒስትርነት ቦታ ሰጠው፣ ቃሉብንና በአካባቢው ያሉትን መንደሮች ሰጠው፣ ከአሚሮችም አንዱ አድርጎ ወሰደው። በዓይን ጃሉት ጦርነትም ከሠራዊቱ ግንባር ቀደም አድርጎ አስቀመጠው።
ከታታሮች ጋር ለሚደረገው ወሳኝ ጦርነት በመዘጋጀት ቁቱዝ ለሌዋውያን መኳንንት ጻፈ እና የሐማ ገዥ ልዑል አል-መንሱር ምላሽ ሰጠው እና ከሀማ የተወሰኑ ሰራዊቱን ይዞ ወደ ግብፅ የኩቱዝ ጦር ጋር ተቀላቀለ። የአል-ካራክ ገዥ የሆነውን አል-ሙጊት ዑመርን እና የሞሱልን ገዥ ባድር አልዲን ሉኡሉን በተመለከተ ከሞንጎሊያውያን ጋር ህብረት መፍጠርን እና የሀገር ክህደትን መርጠዋል። የበኒያ አስተዳዳሪ የነበሩትን ንጉስ አል-ሰኢድ ሀሰን ብን አብዱል አዚዝን በተመለከተም ከቁቱዝ ጋር ለመተባበር ፍቃደኛ ባለመሆኑ በምትኩ የታታር ጦርን ከሰራዊቱ ጋር በመቀላቀል ሙስሊሞችን እንዲዋጉ ረድቷቸዋል።
ቁቱዝ ሠራዊቱን ለመደገፍ በሕዝቡ ላይ ግብር እንዲጣል ሐሳብ አቀረበ። ይህ ውሳኔ ሃይማኖታዊ ድንጋጌ (ፈትዋ) ያስፈልገው ነበር ምክንያቱም በኢስላማዊ መንግስት ውስጥ ያሉ ሙስሊሞች ዘካ የሚከፍሉት ብቻ ነው እና መክፈል የቻሉት ብቻ ናቸው እና በዘካ የሚታወቁ ሁኔታዎች። በዘካ ላይ ቀረጥ መጫን የሚቻለው በጣም ልዩ በሆኑ ሁኔታዎች ውስጥ ብቻ ሲሆን የሚፈቅደውም ህጋዊ መሰረት ሊኖረው ይገባል። ቁጡዝ ሸይኽ አል-ኢዝ ኢብን አብድ አል-ሰላምን አማክሮ የሚከተለውን ፈትዋ አውጥተው ነበር፡- “ጠላት አገርን ቢያጠቃ ዓለም ሁሉ እንዲዋጋቸው ግዴታ ነው፡ ከሰዎች መሳሪያቸው ጋር የሚረዳቸውን መውሰድ የተፈቀደ ነው በህዝብ ግምጃ ቤት ምንም ነገር እስካልቀረ ድረስ ንብረቶቻችሁን እና ትጥቃችሁን እንድትሸጡ እያንዳንዳችሁ በዚህ ፈረስ ላይ እራሳችሁን እንወስናለን፤ እኛም ፈረሱን በጋራ እንወስዳለን። የሠራዊቱ አዛዦች ገንዘብ እና የቅንጦት ዕቃዎች ሲቀሩ የሕዝቡ ገንዘብ ፣ ያ አይፈቀድም ።
ቁቱዝ የሼክ አል-ኢዝ ቢን አብዱልሰላምን ቃል ተቀብሎ ከራሱ ጀመረ። ያለውን ሁሉ ሸጦ አገልጋዮቹንና መኳንንቱን እንዲያደርጉ አዘዛቸው። ሁሉም ታዝዞ ሰራዊቱ በሙሉ ተዘጋጅቷል።

የታታር መልእክተኞች መምጣት

ቁጡዝ ሠራዊቱንና ሕዝቡን ከታታር ጋር ለመገናኘት እያዘጋጀ ሳለ የሑላጉ መልእክተኞች ለቁቱዝ ዛቻ መልእክት ይዘው መጡ፡- ‹‹መብቱ በተገባው በሰማያት አምላክ ስም፣ ምድሩን በሰጠንና በፍጥረቱ ላይ ሥልጣንን በሰጠን፣ ይህም ድል አድራጊው ንጉሥ፣ የመምሉክ ዘር፣ የግብፅና የአውራጃዋ፣ የአለቆቿ፣ የግብፅና የአውራጃዋ መሪዎች፣ ሠራተኞቿና አለቆችዋ ሁሉ ባለቤት በሆነው በሰማያት አምላክ ስም እኛ የተፈጠርን የአላህ ጭፍሮች ነን።በእኛም ላይ ቁጣው በወረደበት ሰው ላይ ሥልጣንን ሰጠን። ምድርን አሸንፎ ከጥፋት አጸዳህ። ከሰይፋችን የምታመልጥበት፣ ከእጃችንም የምታመልጥበት መንገድ የለህም። ፈረሶቻችን ፈጣኖች ናቸው፣ ሰይፋችን ነጎድጓድ ነው፣ ጦራችን ተወጋ፣ ፍላጻችን ገዳይ ነው፣ ልባችን እንደ ተራራ ነው፣ ቁጥራችንም እንደ አሸዋ ነው። ምሽጎቻችን አቅመ ቢስ ናቸው፣ ሠራዊታችን እኛን ለመውጋት ከንቱ ነው፣ በእኛም ላይ ጸሎታችሁ አልተሰማም ምክንያቱም የተከለከለውን ስለበላችሁ፣ ሰላምታ ለመመለስ ስለተኮራችሁ፣ መሐላችሁን ስለከዳችሁ፣ አለመታዘዝና አለመታዘዝ በመካከላችሁ ተስፋፋ። ስለዚህ ውርደትንና ውርደትን ጠብቅ፡- “ዛሬም ያለ አግባብ በምድር ላይ ትኮሩበት በነበራችሁት ነገር የውርደትን ቅጣት ትመነዳላችሁ። (አል-አህቃፍ፡20)፡ “እነዚያም የበደሉት ወደየትኛው መመለሻ እንደሚመለሱ ያውቃሉ። (አሽ-ሹዓራእ፡ 227) እኛ ከሓዲዎች መሆናችን ተረጋገጠ። "ብዙዎችህ በፊታችን ጥቂቶች ናቸው፥ መኳንንትህም በፊታችን ትሑት ናቸው፥ ነገሥታትህም ከውርደት በቀር በኛ ላይ ሥልጣን የላቸውም፤ ስለዚህ ንግግርህን አታስረዝም፥ መልስህንም ለመመለስ ቸኵል። ከናንተ ባዶ፣ ዙፋኖቿም ባዶዎች ሲሆኑ ወደ አንተ ወደ አንተ በላክን ጊዜ ለናንተ መልካም አደረግን።
ቁጡዝ መሪዎችንና አማካሪዎችን ሰብስቦ ደብዳቤውን አሳያቸው። አንዳንድ መሪዎች ለታታሮች እጅ እንዲሰጡ እና ከጦርነት አስፈሪነት እንዲርቁ ሀሳብ ነበራቸው። ቁቱዝ እንዲህ አለ፡- "የሙስሊሞች መሪዎች ሆይ ከታታሮች እራሴ ጋር እገናኛለሁ እናንተ ከህዝብ ግምጃ ቤት ስትበሉ ኖራችኋል፣ ወራሪዎችንም ጠላችኋል። እኔ እየሄድኩ ነው። ጂሃድ የመረጠ ከእኔ ጋር ይሄዳል። ያልመረጠም ሰው ወደ ቤቱ ይመለሳል። አላህ እርሱን ያውቃል የእነዚያም የሞቱትን ሴቶች አንገት ለመዋጋት የሙስሊሞች ኃጢያት ነው።"
አዛዦቹ እና መሳፍንቱ መሪያቸው ወታደር በመላክ እና ከኋላው ከመቀመጥ ይልቅ እራሱን ከታታሮች ጋር ለመፋለም ሲወስን በማየታቸው በጣም ተደሰቱ።
ከዚያም አለቀሱ እያለ ለመኳንንቱን ሊያናግራቸው ተነሳ፡- “እናንተ የሙስሊሞች መሳፍንት፣ እኛ ከሌለን ለእስልምና ማን ይቆማል?” አላቸው።
መኳንንቱ ለጂሃድ እና ከታታሮች ጋር ለመፋለም ስምምነታቸውን አውጀው ነበር ምንም ያህል ወጪ። በሶሪያ ላይ በወረራ ጊዜ በሞንጎሊያውያን ተይዞ የነበረው ከሳሪም አል-ዲን አል-አሽራፊይ የተላከ ደብዳቤ በመድረስ የሙስሊሞች ቁርጠኝነት ተጠናከረ። በመቀጠልም ቁጥራቸውን ትንሽ እየገለፀላቸው እና እንዲዋጉዋቸው በማበረታታት በየደረጃቸው አገልግሎት ተቀበለ።
ቁጡዝ ኹላጉ የላካቸውን የዛቻ መልእክት ይዘው የላካቸውን መልእክተኞች አንገታቸውን ቆርጦ ካይሮ በሚገኘው አል-ራዳይኒያ አንገታቸውን ሰቀሉ። አስከሬኑን ወደ ሁላጉ ለማድረስ ሃያ አምስተኛውን ጠበቀ። በመላው ግብፅ ጂሃድ እንዲደረግ በአላህ መንገድ፣ ግዴታው እና መልካም ምግባራቱን የሚጠሩ መልእክተኞችን ላከ። አል-ኢዝ ኢብኑ አብዱልሰላም እራሱ ህዝቡን ጠርቶ ስለነበር ብዙዎች ልብ ለመመስረት ተነስተው ከሙስሊሙ ጦር ጎን ወጡ። የዘወትር የማምሉክ ጦር የቀኝ ጎኑን የመሰረተ ሲሆን የተቀሩት ደግሞ ጦርነቱን ለመወሰን ከኮረብታው ጀርባ ተደብቀዋል።

በጦር ሜዳ

ሁለቱ ጦር ኃይሎች በረመዳን 25 ቀን 658 ሂጅራ / መስከረም 3 ቀን 1260 ዓ.ም ፍልስጤም ውስጥ አይን ጃሉት ተብሎ በሚጠራው ቦታ ተገናኙ። ጦርነቱ በጣም ከባድ ነበር, እና ታታሮች ሁሉንም ችሎታቸውን ተጠቅመዋል. በእስላማዊ ኃይሎች ግራ ክንፍ ላይ ጫና ሲያሳድር የነበረው የታታር ቀኝ ክንፍ የበላይነት ታየ። የእስልምና ሀይሎች በታታሮች አስከፊ ጫና ማፈግፈግ ጀመሩ። ታታሮች ወደ ኢስላማዊው ግራ ክንፍ ዘልቀው መግባት ጀመሩ ሰማዕታትም መውደቅ ጀመሩ። ታታሮች ወደ ግራ ክንፍ ዘልቀው ከገቡ የኢስላማዊውን ጦር ከበቡ።
ቁጡዝ ከመስመሩ ጀርባ ከፍ ባለ ቦታ ላይ ቆሞ ሁኔታውን ሁሉ እያስተዋለ፣የሠራዊቱን ክፍል እየመራ ክፍተቱን እንዲሞላ እያሰበ እና ትንሽ ነገር ሁሉ እያቀደ ነበር። ቁጡዝ የሙስሊሞች የግራ ክንፍ እየደረሰበት ያለውን ስቃይ አይቶ የመጨረሻውን መደበኛ ክፍፍሎች ከኮረብታው ጀርባ ወደ እሱ ገፋው ነገር ግን የታታር ጫና ቀጠለ።
ቁጡዝ ራሱ ወታደሮቹን ለመደገፍ እና ሞራላቸውን ለማጎልበት ወደ ጦር ሜዳ ወረደ። ለሸሂድነት ያለውን ናፍቆት እና ሞትን መፍራት እንደሌለበት በመግለጽ የራስ ቁራውን መሬት ላይ ወርውሮ "እስልምና ሆይ!"
ከታታሮች አንዱ ፍላጻውን ወደ ቁቱዝ አነጣጥሮ እስክትሄድ ድረስ ቁጡዝ ከሠራዊቱ ጋር አጥብቆ ተዋግቷል፣ ጠፋው ግን ቁቱዝ እየጋለበ ፈረሱን በመምታት ወዲያውኑ ተገደለ። ቁቱዝ ፈረስ ሳይኖረው ወርዶ በእግሩ ተዋጋ። ከመኳንንቱ አንዱ በእግር ሲዋጋ አይቶት ወደ እርሱ ሮጦ ፈረሱን ሰጠው። ነገር ግን ቁጡዝ "የሙስሊሞችን ጥቅም አልነፍግም!!" መለዋወጫ ፈረስ እስኪያመጡለት ድረስ በእግሩ ትግሉን ቀጠለ። አንዳንድ መኳንንት ለዚህ ድርጊት ተወቃሽ አድርገው "ለምን እንዲህ አይነት ፈረስ አልጋለብህም? ከጠላት አንዱም ያየህ ቢሆን ይገድሉህ ነበር እስልምናም ባንተ ምክንያት ይጠፋ ነበር" አሉት።
ቁጡዝ እንዲህ አለ፡- “እኔ ግን ወደ ሰማይ እየሄድኩ ነበር ነገር ግን እስልምና የማያወርደው ጌታ አለው፡ እና የመሳሰሉት ተገድለዋል... ብዙ ነገስታት እስኪቆጥር ድረስ (እንደ ዑመር፣ ዑስማን እና አሊይ ያሉ) ከዚያም አላህ ለእስልምና ከነሱ ሌላ የሚከላከሉትን አቋቋመ እስልምናም አላወረደም።
ሙስሊሞች ድል አደረጉ እና ቁጡዝ ቀሪዎቻቸውን አሳደዱ። ሙስሊሞች በጥቂት ሳምንታት ውስጥ ሌቫትን በሙሉ አፀዱ። ሌቫን እንደገና በእስልምና እና በሙስሊሞች አገዛዝ ስር ነበር፣ እናም ደማስቆ ተቆጣጠረች። ቁጡዝ ንጉስ አል-ሳሊህ ናጅም አል-ዲን አዩብ ከሞቱ በኋላ ከአስር አመታት ክፍፍል በኋላ የግብፅን እና የሌቫን ውህደት እንደገና አንድ መንግስት አድርጎ በእሱ መሪነት አወጀ። ቁጡዝ እግዚአብሔር ይርሀመው በግብፅ፣ በፍልስጤም እና በሌቫንታይን ከተሞች በሊቫን የላይኛው ጫፍ እና በኤፍራጥስ ወንዝ ዙሪያ ባሉ ከተሞች ስብከቶችን እስኪሰጥ ድረስ በመድረክ ላይ አስተምሯል።
ቁቱዝ ኢስላማዊ ግዛቶችን ለሙስሊም መሳፍንት ማከፋፈል ጀመረ። በሌዋውያን መካከል ጸብ እንዳይፈጠር አንዳንድ የአዩቢድ መሳፍንትን ወደ ቦታቸው መመለሱ የጥበብ አንዱ አካል ነበር። ቁጡዝ አላህ ይዘንለትና ክህደታቸውን አልፈራም በተለይም ቁጡዝን እና ጻድቃን ወታደሮቹን ማሸነፍ እንዳልቻሉ ከተገለጸላቸው በኋላ።

የእሱ ግድያ

ሩክን አል-ዲን ባይባርስ ሰራዊቱ ወደ ግብፅ ሲመለስ በ658 ሂጅራ / ጥቅምት 24/1260 ሱልጣን አል ሙዛፈር ቁቱዝን ገደለ። ምክንያቱ ደግሞ ሱልጣን ኩቱዝ ጦርነቱ ካበቃ በኋላ ለባይባርስ የአሌፖን አስተዳደር እንደሚሰጥ ቃል ገብቶላቸው ነበር። ከዚያ በኋላ ሱልጣን ቁቱዝ ሱልጣኔቱን ለመተው እና ህይወቱን በጥላቻ እና እውቀት ለመሻት አስቦ የሀገሪቱን መሪነት ለሠራዊቱ አዛዥ ሩክን አል-ዲን ባይባርስ ተወ። በዚህም ምክንያት በመላ አገሪቱ ንጉስ ስለሚሆን ባይባርስ የሀላባ ገዥነት እንዲሰጥ ያደረገውን ውሳኔ ተሻረ። ቤይባርስ ሱልጣን ቁቱዝ እንዳታለለው ያምኑ ነበር እና ባልደረቦቻቸው ይህንን ይገልጹለት ጀመር እና በሱልጣኑ ላይ እንዲያምፅ እና እንዲገድለው አነሳሱት። ቁቱዝ ደማስቆን ከታታሮች መልሶ ለመያዝ ሲመለስ ባሕሪ ማምሉኮች ባይባርስን ጨምሮ ሊገድሉት ተሰብስበው ወደ ግብፅ ሲሄዱ ነበር። ወደ ግብፅ በቀረበ ጊዜ አንድ ቀን አደን ሄደ ግመሎችም በመንገድ ላይ ተጉዘው ተከተሉት። አንዝ አል-ኢስፋሃኒ ለተወሰኑ ባልደረቦቹ ለማማለድ ቀረበ። አማልዶለት እጁን ሊሳም ፈለገ ነገር ግን ያዘው። ባይባርስ አሸንፎታል። እጁና አፉ ተሰነጣጥቆ በሰይፍ ወደቀ። ሌሎቹ ቀስት ተኩሰው ገደሉት። ከዚያም ቁቱዝ ወደ ካይሮ ተወስዶ በዚያ ተቀበረ።

ይህንን ታሪክ ያቆዩልንን የታሪክ መጽሃፍት ለሚመለከቱ ሰዎች ሰይፍ አድ-ዲን ቁቱዝ የተለየ ታሪካዊ ተልእኮ ሊፈፅም እንደመጣ እና እንደፈፀመ ከታሪክ መድረክ የጠፋው ትኩረቱን እና አድናቆትን በመሳብ ከታሪክ መድረክ የጠፋ ሲሆን ይህም አጭር ጊዜ ቢሆንም ታላቅ እና ዘላቂ ነው።

ለምን ታላቅ ነበርን።
ከታመር ባድር ከማይረሱ መሪዎች መጽሃፍ የተወሰደ